ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ သမၼစိတၱႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ဒီမုိကရက္ တဦး ျဖစ္ (အပုိင္း ၁)

အဆုိပါ စကား ကုိ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ေျပာလုိက္သူကေတာ့ ပုိလန္ ႏူိင္ငံ Cracow ရွိ Jagiellonian တကၠသုိလ္ အေရွ႕ အလယ္ပုိင္း ႏွင့္ အေရွ႕ဖ်ားေရးရာ ဌာနမွ လက္ေထာက္ ပါေမာကၡ Michael Lubina ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သူသည္ ထုိစကား ကုိ အေၾကာင္းမဲ့ ေျပာဆုိခဲ့ျခင္း မဟုတ္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ မိန္႕ခြန္းေပါင္းမ်ားစြာ အျပင္ ဗုဒၶစာေပမ်ား ပါ ေလ့လာခဲ့ျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အေတြးအျမင္မ်ား ႏွင့္ ေနာက္ေၾကာင္း ကုိ စနစ္တက် တည္ေဆာက္ကာ မၾကာမီကမွ The Moral Democracy: The Political Thought of Aung San Suu Kyi စာအုပ္ကုိ ေရးသား ျပဳစု ထုတ္ေ၀ လုိက္ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ Moral Democracy စကားရပ္သည္ ပထမ ကမၻာစစ္ မတုိင္မီ အေမရိကန္ သမၼတ ၀ုရုိးလ္ ၀ီလ္ဆန္ မွ နယ္ခ်ဲ႕ ၀ါဒကုိ ရႈတ္ခ်ျခင္း၊ ဒီမုိကေရစီ ၀ါဒ ျပန္႕ႏွံေစျခင္း ႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကုိ ပုိမုိ အရွိန္ျမွင့္တင္ေပးျခင္း ျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြ မဲဆြယ္ခဲ့ရာမွ စျပီး တြင္က်ယ္လာခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

စာေရးသူ ႏွင့္ The Diplomat မဂၢဇင္း မွ Krzysztof Iwanek က စာအုပ္ပါ အေၾကာင္းအရာ မ်ား ကုိ အေသးစိတ္ ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းခဲ့တာကုိ သူမ အေၾကာင္း နက္နက္နဲနဲ ေလ့လာခ်င္သူ မ်ား အတြက္ ျပန္လည္ မွ်ေ၀လုိက္ပါတယ္။

================================

ကၽြန္ေတာ္ စကားလုံး ေတြ ေရြးသုံးမေနေတာ့ပဲ တည့္တည့္ပဲ ေမးပါရေစ။ တခါက အေနာက္တုိင္းရဲ႕ ဖူးဖူးမႈတ္ထားျခင္း ခံရတဲ့ ASSK က ခင္ဗ်ား စာအုပ္ပါ စကားကုိ ယူသုံးရရင္ လူနည္းစုမ်ားကုိ ဖိႏွိပ္ခဲ့တဲ့ အတြက္ သူ႕အေပၚ ေ၀ဖန္မႈ မုိးၾကီး သည္းထန္စြာ ရြာသြန္းခံေနရတဲ့ အျဖစ္နဲ႕ ရင္ဆုိင္ေနရခ်ိန္မွာ ခင္ဗ်ား က ဒီလုိ ေခါင္းစဥ္ နဲ႕ စာအုပ္ထုတ္တာက အခ်ိန္အခါ နဲ႕ ကုိက္ညီပါ့မလား။

“သိတ္ကုိ ကုိက္ညီတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါဟာ တမင္ဆြေပးတာ မဟုတ္ပဲ၊ သိတ္ကုိ ျပည့္စုံတိက်တဲ့ ေခါင္းစဥ္ပါပဲ၊ ပထမ ဆုံး အေနနဲ႕ ေျပာရရင္ ႏူိင္ငံတကာ မွ သူ႕ကုိ ထင္ရွားေစခဲ့တာကလည္း သမၼစိတၱ၊ အက်င့္ သိကၡာ ပုိင္း ေၾကာင့္ မဟုတ္ဖူးလား၊ အခု ဒီလုိ ထင္ရွားခဲ့တာေၾကာင့္လည္း ေကာင္းကင္ အထိ တက္ကပ္ေနရာကေန ျပန္ေလ်ာက်ခဲ့ရတာပဲေလ။ ဒါကလည္း အေနာက္တုိင္း က ရႈ႕ျမင္ေနတဲ့ အတုိင္း ေျပာရတာေနာ္၊ ဒုတိယ အေနနဲ႕ ေျပာရရင္ ျပည္တြင္းမွာ၊ ဒါက ပုိအေရးၾကီးတယ္။ စုၾကည္ရဲ႕  ႏူိင္ငံေရး အေတြး အေခၚက ပုိျပီး ျမန္မာ ေတြရဲ႕ ဗုဒၶ အသိပညာ ပုိင္း နဲ႕ အျပည့္အ၀ ကုိ လုိက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ အျပင္ ကုိယ္က်င့္ စာရိတၱပုိင္း မွာ ေ၀ဖန္ ပုိင္းျခား ႏူိင္စြမ္းရွိေအာင္ကုိ ဆရာ က်တယ္လုိ႕ ေျပာရမယ္။

ခင္ဗ်ား အေနနဲ႕ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ မိန္႕ခြန္းေတြ နဲ႕ ဗုဒၶရဲ႕ အဆုံးအမ တရား ေတြ အေတာ္မ်ား မ်ား ကုိ ဖတ္ရႈ႕ေလ့လာျပီးမွ သူရဲ႕ ႏူိင္ငံေရး အေတြးအေခၚ ေတြ နဲ႕ ေနာက္ေၾကာင္း ကုိ ျပန္ျပီး ဖန္တီး တည္ေဆာက္ထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ခင္ဗ်ား ေျပာတဲ့ အတုိင္း ကၽြန္ေတာ္ နားလည္သေလာက္ကေတာ့ ဗုဒၶရဲ႕ အေတြးအေခၚ ေတြကုိ ႏူိင္ငံေရး ပုံစံေျပာင္းျပီး ဗုဒၶ၀ါဒ အေျချပဴ (Buddhicized)  ဒီမုိကေရစီ အေတြးအေခၚ လုိ႕ ဆုိလုိတာပဲ၊ အဲ့တာ ဘာ အဓိပၸါယ္ပါလဲ။

ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ သူ႕ႏိူင္ငံရဲ႕ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ ကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ အသိညဏ္ပညာ အေမြအနွစ္ေတြ အတြင္းမွာ ဒီမုိကေရစီအတြက္ ေနရာတေနရာ ကုိ ရွာဖုိ႕ ၾကဳိးပမ္းမႈ လုိ႕ပဲ ေျပာလုိပါတယ္။ သူေဆာင္ရြက္မႈေတြတုိင္းမွာ ႏူိင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ပါေနတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ အာဏာ ရရွိေရး နဲ႕ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တရား၀င္မႈ မရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေရး ေတြပဲ၊ ဒါေတြကုိ သူမကုိယ္က်ဳိး အတြက္ ဆုိတဲ့ ႏူိင္ငံေရး ရႈ႕ေထာင့္ သက္သက္နဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ သူမအေပၚ တရားရာ က်လိမ့္မယ္ ေတာ့ မဟုတ္ဖူးဗ်။ ႏူိင္ငံေရးကုိ ဗုဒၶဘာသာေတြ နားလည္ေအာင္ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆုိတဲ့ သေဘာေတြ ပုိျပီး ပါေနတယ္။

ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႕ ယွက္ႏြယ္ေနတဲ့ ႏိူင္ငံေရး သေဘာတရားေတြက ဒီမုိကေရစီ သြတ္သြင္းႏူိင္မယ္ (မိမိတုိ႕နဲ႕ ေလ်ာ္ညီမႈ ရွိေအာင္ အသြင္ေျပာင္းယူျခင္း) လုိ႕ ထင္ပါသလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီသေဘာတရားေတြေၾကာင့္ပဲ လက္ရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေနမႈ ခုိင္ျမဲေအာင္ ထိမ္းသြားေရး မွာ အေထာက္အကူ ျပဳမယ္လုိ႕ ထင္ပါသလား။

ခင္ဗ်ား ေမးခြန္းကုိ ေျဖဖုိ႕က အေတာ္ကုိ ခက္ခက္ခဲခဲ ေတာ့ ေျဖရလိမ့္မဗ်၊ ခင္ဗ်ား ေမးခြန္းက စုၾကည္အေနနဲ႕ ဒီမုိကေရစီကုိ ေခ်ာေမြ႕ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးသူလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သူမေၾကာင့္ပဲ ဒီမုိကေရစီ အတြက္ အခက္အခဲေတြ ျဖစ္ေနသလား ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိး ေမးတဲ့ေမးခြန္း ျဖစ္ေနတာကုိး၊ အခ်ဳိ႕က ေျပာၾကလိမ့္မယ္၊ သူမ ကုိယ္တုိင္ အျပစ္ေတြနဲ႕ မကင္းေပမယ့္ စစ္တပ္ထက္ေတာ့ အပုံၾကီး ပုိေကာင္းလိမ့္မယ္လုိ႕၊ အခ်ဳိ႕ကလည္း ျမန္မာ ႏူိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းက အင္အယ္ဒီ-တပ္မေတာ္ အၾကား နားလည္ရ ခက္တဲ့ ဆက္ဆံေရး ကုိ အဂၤေတ ကုိင္ထားသလုိ ျဖစ္ေနတယ္လုိ႕ ေထာက္ျပေကာင္း ေထာက္ျပၾကလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက ဒီမုိကေရစီကုိ စုၾကည္ နားလည္ထားတာက အေနာက္တုိင္း အယူအဆေတြနဲ႕ အေတာ္ကုိ မနီးစပ္ဖူးလုိ႕ ဆုိတာပဲ၊ ဒါေပမယ့္ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြန႔ဲ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ေတာ့ ပုိျပီး ပါေနတဲ့ သေဘာပဲဗ်။

ခင္ဗ်ား အခု စာအုပ္မထုတ္မီ ASSK ရဲ႕ ကုိယ္ေရး အထုပၸတိ ကုိ ပုိလန္ လုိ ေရးျပီး ထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္၊ သူ နဲ႕လည္း ႏွစ္ခါေတာင္ လူခ်င္းေတြ႕ခဲ့ျပီးျပီ ဆုိေတာ့ သူမသည္ ပထမ နဲ႕ ပထမဆုံးက်တဲ့ ႏူိင္ငံေရးသမား တေယာက္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိလာခဲ့ရတယ္လုိ႕ ခင္ဗ်ား ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ ဒီလုိ ေကာက္ခ်က္ခ်ရာမွာ ခင္ဗ်ား အေနနဲ႕ ခ်ီးၾကဴးခဲ့တာလား၊ စူးရွလွတဲ အမွန္တရားကုိ စိတ္မေကာင္းျခင္း ၾကီးစြာ နဲ႕ သိခဲ့ရတယ္လုိ႕ ေျပာခ်င္တာလား၊ ဒါမွ မဟုတ္ အျခား တစုံတရာ ေကာ ရွိေနခဲ့လား။

ကၽြန္ေတာ္ သူ နဲ႕ ၂၀၁၃ မွာ ပထမဆုံး ေတြ႕ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယကေတာ့ ၂၀၁၅ မွာပါ၊ အေျခအေနေတြက မတူေတာ့ဖူးေလ၊ သူက အဲ့တုန္းက ကုိယ္က်င့္ သိကၡာ ပုိင္းမွာ စံျပဳရမယ့္ လူတေယာက္ ျဖစ္ေနတုန္းပဲ၊ အခုလုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေ၀ဖန္လာမႈမ်ဳိး ေတြ လည္း အဲ့ဒီတုန္းက မဆုိသေလာက္ပဲ ရွိေသးတယ္။ ၂၀၁၆ ေနာက္ပုိင္းမွာ အားလုံး ေျပာင္းလဲသြားတယ္ဗ်၊ အထူးသျဖင့္ ၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လ ေနာက္ပုိင္းမွာ ေပါ့ဗ်ာ၊ အဲ့ေနာက္ပုိင္း ရုိဟင္ဂ်ာ အေရးအခင္းက သူရဲ႕ ႏူိင္ငံတကာ ပုံရိပ္ကုိ က်ဆင္းသြားေစခဲ့တယ္။ ၂၀၁၃ မွာ သူမကုိ ႏူိင္ငံေရး သမား တေယာက္ အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ ဆန္းစစ္မႈ က အားလုံး ကုိ ေတာ္လွန္ျပစ္မယ့္ ႏူိင္ငံေရးသမား တေယာက္လုိ႕ ယူဆထားတာ ရွိေပမယ့္ အခုကေတာ့ ရုိးအီသြားျပီဆုိတဲ့ စကား ျဖစ္သြားရတာေပါ့ဗ်ာ။

ခုန ခင္ဗ်ား ေမးတဲ့ ေကာက္ခ်က္က ဘာကုိဆုိလုိသလဲ ေျပာရရင္၊ ပထမဆုံး အေနနဲ႕ စုၾကည္က ႏူိင္ငံေရး သမား တေယာက္ ဆိုတာထက္ ပိုလည္း မပုိဖူး၊ ေလ်ာ့လည္း မေလ်ာ့ဖူး ဆုိတာပဲဗ်။ ဒီေနရာမွာ သူက ေကာင္းတာလား ဆုိးတာလား လုိ႕ ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းမ်ဳိးေတာ့ ေမးစရာ မလုိဖူး၊ သူက ပါးနပ္ခ်က္ျခာျပီး အေမွ်ာ္အျမင္ၾကီးတဲ့ ႏူိင္ငံ ေခါင္းေဆာင္ ဟုတ္မဟုတ္ပဲ ေမးရဖုိ႕ ရွိတယ္။ ဒုတိယ အေနနဲ႕ စုၾကည္က အျမဲတမ္း ႏူိင္ငံေရး သမားတေယာက္ အျဖစ္ ရပ္တည္ေနတာပဲ၊ ဒီအခ်က္ကုိ နားမလည္ဖူးဆုိရင္ အမွားမွား အယြင္းယြင္း သုံးသပ္တာမ်ဳိးေတြ၊ ေကာက္ခ်က္ခ်တာမ်ဳိး ေတြ ျဖစ္လာႏူိင္တယ္။ အဲ့တာေၾကာင့္လည္း သူ႕အေပၚ အက်ဳိးအေၾကာင္း မဆီေလွ်ာ္တဲ့ ေ၀ဖန္ရႈတ္ခ်မႈေတြ ျဖစ္လာရတာပဲ၊ တတိယ အခ်က္က စုၾကည္က တကယ့္ကုိ အထက္တန္းက်တဲ့ ႏူိင္ငံေရး သမား တေယာက္ ဆုိတာပဲဗ်။ သူရဲ႕ မ်ဳိးရုိး နဲ႕ တင့္တယ္ ေျပျပစ္တဲ့ အသြင္ေၾကာင့္ပဲ ကုိလုိနီေခတ္ ေနာက္ပုိင္း ဗမာ အထက္တန္းလႊာ ေလာကမွာ အတုခုိးစရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အသိညဏ္ပညာ ပုိင္းမွာေရာ အႏုသုခုမ ဒႆန ပုိင္းမွာပါ မတူကဲြျပားတဲ့ ေခတ္တေခတ္ မွာ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ လူတေယာက္လုိ ျဖစ္လာတယ္။ စတုတၳ အေနနဲ႕ ေျပာရရင္ စုၾကည္ဟာ ေၾကကဲြဖြယ္ ျဖစ္ရပ္ေတြနဲ႕ ျပည္႔ေနတဲ့ ႏူိင္ငံေရး သမား တေယာက္ ျဖစ္ေနျပန္ေရာ။ သူရဲ႕ ေမြးဖြားရာ ေျမ နဲ႕ မိသားစုအၾကား တခုခုကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရတဲ့ လူ ျဖစ္လာတာပဲဗ်ိဳ႕။ ဒီအတြက္ လည္း သူမရဲ႕ ဘ၀ဇာတ္ေၾကာင္းက ေရွးေခတ္ ျပဇာတ္ၾကီးေတြမွာ ပါတဲ့ ေၾကကဲြဖြယ္ရာ ဇာတ္ကြက္ေတြနဲ႔ေတာင္ ႏႈိင္းယွဥ္လုိ႕ ရသဗ်ာ၊ ဆုိဖုိကလီးစ္ ဇာတ္ေကာင္ေတြ ၾကဳံရတတ္တဲ့ အခက္အခဲ ေတြ၊ ေဘးဒုကၡမ်ဳိး ေတြကုိ အခုခတ္မွာ ၾကဳံခဲ့ရတဲ့ လူ လုိ႕ေတာင္ ဆုိလုိ႕ရတယ္။ (ဆုိဖုိကလီးစ္ (ဘီစီ ၄၉၈ - ၄၀၆) သည္ ေရွးေဟာင္း ဂရိ ေၾကကဲြ ျပဇတ္မ်ား ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္သည္)၊ မၾကာာမီက ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ အက်ပ္အတည္း ကလည္း သူမရဲ႕ ဇာတ္လမ္းမွာ ေနာက္ထပ္ ဇာတ္ဆန္ဆန္ ေၾကကဲြဖုိ႕ ထပ္ျဖစ္လာရတာေပါ့ဗ်ာ။

ခင္ဗ်ား တခါက ေျပာခဲ့ဖူးတယ္၊ ASSK က စစ္အစုိးရ နဲ႕ အေပးအယူ လုပ္ျပီး ေထာင္ေခ်ာက္ထဲကုိ နင္း၀င္သြားတယ္ဆုိတယ္ ျပီးေတာ့ ၂၀၁၆ မွာ ႏူိင္ငံေတာ္ အတုိင္ပင္ခံ အျဖစ္ အစုိးရ အဖဲြ႕ထဲ ပါလာတယ္ ဆုိတဲ့ စကားေလ၊ ဒီထဲမွာ ေထာင္ေခ်ာက္ဆုိတာ ဘာကုိ ဆုိလုိတာလဲ၊ ဒီေထာင္ေခ်ာက္ထဲကေန သူ႕အေနနဲ႕ အလြတ္ရုန္းထြက္ဖုိ႕ နည္းလမ္း တခုခု ေကာ ရွိေနလား။
လွစိုးေ၀

(ဆက္လက္ တင္ျပပါမယ္)