ရာဇဝင္ထဲက ဓညဝတီ
ပုထုိးေတာ္ႀကီး၏ေအာက္ေျခမွ ပင္မ ေစတီေတာ္ထိပ္အထိ ၆၄ ေပျမင့္သည္။ ပုထုိးေတာ္၏ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္တြင္ ဘုရင့္ဥပုသ္ေဆာင္ေတာ္ရွိသည္။ ပုထုိး ေတာ္ႀကီး၏ ဂူေက်ာင္းေပၚရွိ အလယ္ေစတီကို ေစတီေလးဆူရံထားသည္။ အရံေစတီ ေလးဆူကို ထူးျခားစြာမႈိပြင့္သဏၭာန္ ထီးေတာ္ မ်ားတင္ထားသည္။ ေအာက္ေျခဂူေက်ာင္းသို႔ ဝင္ရန္လမ္းသည္ တစ္ခုတည္းရွိၿပီး ခ႐ုပတ္ ပံုစံ လိုဏ္ႏွစ္ခုရွိသည္။ လိုဏ္လမ္းအဆံုးတြင္ ဂႏၶကုဋီတိုက္ရွိသည္။ လိုဏ္လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ဂူေက်ာင္း ၁၄၆ ေက်ာင္းရွိၿပီး ဆင္းတုေတာ္ မ်ားလည္းရွိသည္။
ဂူေက်ာင္းအဝတြင္ ေက်ာက္ဆစ္႐ုပ္ၾကြ မ်ား ၃၃ဝ ေက်ာ္ရွိသည္။ ႐ုပ္ၾကြမ်ားကို ရာထူးအဆင့္အတန္းအလိုက္ ကြဲျပားေအာင္ ထုလုပ္ထားသည္။ ပုထုိးေတာ္ကို ေက်ာက္ျပား ခင္း၊ ေက်ာက္ျပားမုိးသပ္စီ ေပါင္းခံုစနစ္ျဖင့္ ဘုရင္မင္းဖေလာင္းက ၁၅၇၁ ခုႏွစ္တြင္ တည္ထားခဲ့သည္။ ေလွကားထစ္ ၁၈ ထစ္ တက္ရေသာ ပုထုိးေတာ္ရင္ျပင္ေပၚမွ သွ်စ္ေသာင္းပုထုိးႏွင့္ ေလးမ်က္ႏွာပုထုိး တို႔ကို လွမ္း၍ဖူးေျမာ္ႏုိင္ၿပီး ပုထုိးေတာ္၏ အေနာက္ဘက္တြင္ စီးဆင္းေနေသာ သိဂၤနဒီ ေခ်ာင္းသည္ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေနာက္ က်ဳံးေျခရင္းမွ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ ျဖတ္သန္းသြား ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ေလးမ်က္ႏွာပုထုိးေတာ္သည္ ထုကၠန္သိမ္ အနီးတြင္တည္ရွိၿပီး ၿမိဳ႕တည္ဘုရားငါးဆူ အနက္ တစ္ဆူအပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ဘုရင္ မင္းေစာမြန္က ၁၄၃ဝ ခုႏွစ္တြင္ တည္ထား သည္။ မုခ္ေလးခုသည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာသို႔ မ်က္ႏွာမူ တည္ေဆာက္ထားသျဖင့္ ေလးမ်က္ႏွာ ဘုရား၊ မုခ္ေလးတန္ဘုရားဟု ေခၚၾကသည္။
ေလးမ်က္ႏွာဘုရားတံတိုင္းအတြင္း ပိဋကတ္တိုက္တစ္ခု တည္ရွိသည္။ ေလးမ်က္ႏွာပုထုိးကို ေက်ာက္အုတ္မ်ား ျဖင့္ တည္ထားသည္။ ပုထုိးေအာက္ေျခသည္ စတုရန္းပံုျဖစ္ၿပီး မုခ္ေလးခု ဖြင့္ထားသည္။ ပုထုိးေတာ္၏ ေထာင့္မ်ားတြင္ ေစတီတစ္ဆူစီ ႏွင့္ အလယ္တြင္ ေစတီႀကီး တစ္ဆူရွိသည္။ ေစတီမ်ားပံုသဏၭာန္သည္ ေဝသာလီေခတ္ စတူပါေက်ာက္ေစတီငယ္မ်ား ပံုစံျဖစ္သည္။
မုခ္ေလးခုမွတစ္ဆင့္ ဝင္သြားပါက လိုဏ္ဂူေတာ္သို႔ ေရာက္သည္။ အလယ္မ႑ိဳင္ တြင္ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ ရွစ္ဆူ ေက်ာခ်င္းကပ္ တည္ရွိၿပီး မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္နံရံရွိ ဂူေပါက္ ငယ္မ်ားတြင္ ဆင္းတုေတာ္အဆူ ၂ဝ ကိန္းဝပ္ စံပယ္ေတာ္မူသည္။ ဆင္းတုေတာ္မ်ား၏ ပလႅင္မ်ားရွိ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားကို ေလ့လာႏုိင္သည္။ ေလႏွင့္အလင္းေရာင္ရရွိ ေစရန္ နံရံတြင္ အလင္းေပါက္မ်ား ေဖာက္ ထားသည္။ ေလးမ်က္ႏွာပုထုိးေတာ္သည္ ႐ိုးစင္းေသာ ဗိသုကာဟန္ျဖင့္ တည္ထားသည္။
ကိုးေသာင္းပုထုိးေတာ္သည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေရွ႕ဘက္တစ္မုိင္ခြဲခန္႔ အကြာတြင္ တည္ရွိသည္။ ပုထုိးေတာ္ႀကီးကို ေက်ာက္အုတ္မ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ေျမာက္ဦးရွိ ေစတီပုထုိးမ်ားအနက္ ထုထည္ အႀကီးမားဆံုးျဖစ္သည္။ ဘုရင္မင္းဗာႀကီး၏သားေတာ္မင္းတိကၡာက ၁၅၅၃ ခုႏွစ္တြင္ တည္ထားခဲ့သည္။ ဓာတ္ေတာ္ေမြေတာ္ေပါင္း ကိုးေသာင္းကို ဌာပနာျပဳထားသျဖင့္ ကိုးေသာင္းပုထုိးဟု ဘြဲ႕အမည္တြင္ခဲ့သည္။ ကိုးေသာင္းပုထုိးေတာ္သည္ စတုရန္းပံု ပႏၷက္ ျဖစ္ၿပီး ေအာက္ေျခတစ္ဖက္လွ်င္ ေပ ၂၅ဝ ေက်ာ္ ရွည္လ်ားသည္။ ပစၥယာငါးဆင့္ခံထားၿပီး လုိဏ္ပတ္လမ္းႏွစ္ထပ္ရွိသည္။ ပုထုိးေတာ္ ႀကီး၏ ရင္ျပင္အလယ္တြင္ ေစတီေတာ္ တစ္ဆူရွိၿပီး ပစၥယာငါးဆင့္ေပၚတြင္ ေစတီငယ္မ်ား တည္ထားသည္။ အရံ ေစတီငယ္မ်ားသည္ အေရွ႕မ်က္ႏွာစာတြင္ ၂ဝ၆ ဆူႏွင့္ က်န္မ်က္ႏွာစာတစ္ခုလွ်င္ ၃၄၅ ဆူစီ စုစုေပါင္း ေစတီ ၁၂၄၁ ဆူရွိသည္။
ဘုရားရင္ျပင္ေပၚသို႔ အေရွ႕ဘက္ ေက်ာက္ေလွကားမွသာ တက္ႏုိင္ၿပီး အထစ္ ကိုးထစ္၊ အက်ယ္ ၁၅ေပ ရွိသည္။ က်န္ သံုးဘက္တြင္ ေလွကားမရွိဘဲ ေက်ာက္တံုးမ်ား ဆင့္၍ ပိတ္ထားသည္။ ရင္ျပင္ေပၚသို႔ တက္သည့္ေလွကားထိပ္တြင္ ဒြါရပါလ (တံခါးေစာင့္) ဘီလူးေက်ာက္ဆစ္႐ုပ္ၾကြမ်ား ကို ေတြ႕ရသည္။ ေအာက္လုိဏ္ပတ္လမ္းတြင္ ဘုရားဆင္းတုေတာ္႐ုပ္ၾကြမ်ား၊ ေက်ာက္ဆစ္ ပလႅင္မ်ားေပၚတြင္ သီတင္းသံုးေနေသာ ဆင္းတုေတာ္ႀကီးမ်ားကို ဖူးေတြ႕ရသည္။ နံရံေပၚတြင္ ထုလုပ္ထားသည့္ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္
မ်ားသည္ ယာေျခကုိဘယ္ေျခေပၚတင္ၿပီး တင္ပ်ဥ္ေခြထုိင္ေနေတာ္မူကာ ယာလက္ကို ေျမသို႔ထိထားသည့္ ဘူမိဖႆ မုျဒာဟန္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဝင္ေပါက္ႏွင့္ျပတင္းေပါက္ေပါင္ မ်ားေပၚ၌ ပုဂံေစတီမ်ားတြင္ ေတြ႕ျမင္ရသည့္ မီးလွ်ံျဖာဒီဇိုင္းမ်ားကို ျမင္ေတြ႕ႏုိင္သည္။
ထုိမွတစ္ဆင့္ မာန္ငါးပါးေစတီမ်ားျဖစ္ ၾကေသာ သက်မာန္ေအာင္၊ ဇိနမာန္ေအာင္၊ ရတနာမာန္ေအာင္၊ ေလာကမာန္ေအာင္ႏွင့္ မဂၤလာမာန္ေအာင္ေစတီမ်ားကိုလည္း ဖူးေျမာ္ ႏုိင္ပါသည္။ သက်မာန္ေအာင္ေစတီကို သီရိသုဓမၼရာဇာမင္းက ၁၆၂၉ ခုႏွစ္တြင္ လည္းေကာင္း၊ ဇိနမာန္ေအာင္၊ ရတနာ မာန္ေအာင္ႏွင့္ ေလာကမာန္ေအာင္ေစတီမ်ား ကို စႏၵသုဓမၼရာဇာမင္းက ၁၆၅၈ ခုႏွစ္တြင္ လည္းေကာင္း၊ စႏၵသုဓမၼရာဇာမင္း၏ အ႐ိုုက္ အရာကိုဆက္ခံေသာသားေတာ္ ဥဂၢါဗလမင္း က မဂၤလာမာန္ေအာင္ေစတီကိုလည္းေကာင္း တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ ေျမာက္ဘက္ ၁၈ မုိင္ကြာေဝးေသာ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ရွိ မဟာမုနိဘုရားႀကီးကို သြားေရာက္ဖူးေျမာ္ႏုိင္သည္။
မဟာမုနိဘုရားႀကီးသည္ ေက်ာက္ေတာ္ ၿမိဳ႕ အေရွ႕ဘက္ ေျခာက္မုိင္ေဝးေသာ ဓညဝတီၿမိဳ႕ေဟာင္းနယ္ေျမရွိ မဟာမုနိ သိမ္ေတာ္အတြင္း ကိန္းဝပ္စံပယ္ေတာ္မူေန သည္။ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္သည္ ေထာင့္မွန္ စတုဂံနံရံ ႏွစ္ဆင့္ကာရံထားၿပီး သိမ္ေတာ္၏ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတို႔တြင္ ဝင္ေပါက္ ေလး ေပါက္ရွိေသာ္လည္း အေရွ႕ဘက္ဝင္ေပါက္ကို အဓိက ဝင္ေပါက္အျဖစ္ထားရွိသည္။ ဘုရား ရင္ျပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္ႏွင့္ အေရွ႕ ေျမာက္ေထာင့္တို႔တြင္ ဗုဒၶ႐ုပ္တုေတာ္ႀကီးအား ကိုယ္လက္သန္႔စင္ရန္အတြက္ အသံုးျပဳေသာ ေရကန္ႀကီး ႏွစ္ကန္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ဓညဝတီေခတ္ စႏၵသူရိယဘုရင္လက္ထက္ နန္းသက္ ၂၆ ႏွစ္ေျမာက္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၃ ခုႏွစ္(ဘီစီ ၅၈ဝ)တြင္ အေနာက္မဇၩိမ၌ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ပြင့္ေတာ္မူသည့္ သတင္း စကား ၾကားသိေတာ္မူေသာအခါ ဘုရားရွင္ အား ဖူးေျမာ္ရန္ရည္မွန္းၿပီး ပင့္ဖိတ္မႈေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ဓညဝတီျပည္သို႔ ၾ<ြကေရာက္ေတာ္မူခဲ့သည္။ စႏၵသူရိယမင္းသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ထံ စဥ္ဆက္မျပတ္ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ရန္ ကုိယ္ပြားေတာ္တစ္ဆူ သြန္းလုပ္ခြင့္ ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားၿပီး မဟာမုနိဘုရားႀကီးကို သြန္းေလာင္းပူေဇာ္ ခဲ့သည္။ ႐ုပ္တုေတာ္အတြင္း ဗုဒၶ၏ရင္ေငြ႕ ေတာ္ဓာတ္ ထည့္သြင္းခဲ့သည္ဟု သိရသည္။
ေဝသာလီေခတ္တြင္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ ကို ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ၁၂ ရာစု တြင္ သိမ္ေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶ႐ုပ္တုေတာ္ ေပ်ာက္ဆုံး ေနရာမွ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္တြင္ ျပန္လည္ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိသျဖင့္ သိမ္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ ေဆာက္ခဲ့သည္။ ေျမာက္ဦးမင္းဆက္ကို တည္ေထာင္သူ မင္းေစာမြန္က ေျမာက္ဦး နန္းၿမိဳ႕မွ မဟာမုနိသို႔ လမ္းေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။ ၁၆ ရာစုတြင္ ဘုရင္မင္းဗာက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ သွ်စ္ေသာင္းပုထုိးအပါအဝင္ တုိင္းျပည္အႏွံ႔ တည္ရွိေနေသာ ဘုရား၊ ေက်ာင္း အေဆာက္ အအုံမ်ားအတြင္း မူရင္းႏွင့္ဆင္တူျဖစ္ေသာ မဟာမုနိ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားကို ထုလုပ္ထားရွိ သည္။
၁၇၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာဘုရင္ ဘုိးေတာ္ဘုရားက ရခုိင္ျပည္ကုိသိမ္းပိုက္ၿပီး မဟာမုနိ႐ုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ကို မႏၲေလးသို႔ ပင့္ေဆာင္သြားခဲ့သည္။ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ရာအနီးဝန္းက်င္မွ ေတြ႕ရွိ ေသာ ေက်ာက္႐ုပ္တုေတာ္တစ္ဆူအတြက္ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သိမ္ေတာ္ႀကီးကို နဂိုမူလ အတုိင္း ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္ကာ မႏၲေလး ၿမိဳ႕ရွိ မဟာမုနိထုိင္ေတာ္မူပုံစံေၾကး႐ုပ္တုေတာ္ အသစ္ တစ္ဆူကုိ ထပ္မံသြန္းလုပ္တည္ထားခဲ့ သည္ဟု သိရသည္။
စႏၵမုနိ႐ုပ္ပြားေတာ္ႀကီးသည္ ေျမာက္ဦး ၿမိဳ႕ အေနာက္ေတာင္ဘက္ရွိ ဗႏၶဳလေက်ာင္းဟု ေခၚဆုိေသာ စႏၵမုနိဘုရားႀကီးေက်ာင္းတုိက္ တြင္ စံပယ္ေတာ္မူေနသည္။ စႏၵမုနိ ႐ုပ္ပြားေတာ္သည္ Óဏ္ေတာ္ ၄ ေပ ၁ဝ လက္မရွိၿပီး ပၪၥေလာဟာေခၚဆုိသည့္ သတၱဳ ငါးမ်ဳိး ေရာစပ္သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ထားသည္။ ဓညဝတီေခတ္မွ သူရိယစကၠမင္းသည္ စႏၵသူရိယမင္းက မဟာမုနိဘုရားသြန္းေလာင္း ၿပီးေနာက္ က်န္ခဲ့သည့္ရတနာမ်ားျဖင့္ စႏၵမုနိ၊ သက်မုနိ၊ ေဒဝမုနိ၊ ရာဇမုနိႏွင့္ စူဠမုနိ ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို သြန္းလုပ္ခဲ့သည္။ ဤ ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို မဟာက်န္ ဆင္းတုေတာ္ မ်ားဟု ေခၚၾကသည္။
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ရွိ နာမည္ေတာ္ ဗႏၶဳလေက်ာင္း အတြင္းတည္ရွိသည့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏အံေတာ္၊ သမုိင္းဝင္ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္မ်ား၊ ရခုိင္ဒဂၤါးျပားမ်ားႏွင့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကိုလည္း ဖူးေျမာ္ေလ့လာႏုိင္သည္။ ဗုဒၶသရီရျမတ္အံေတာ္သည္ ၁၅၂၅ ခုႏွစ္ တြင္ သံတြဲၿမိဳ႕မွ သာသနာပိုင္ဆရာေတာ္ႀကီး ဦးေတေဇာသာရႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ ျမတန္ေဆာင္းဆရာေတာ္ႀကီး ဓမၼဝိသာလတို႔ အမွဴးျပဳသည့္ သံဃာေတာ္အပါး ၄ဝ တုိ႔သည္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွ သာသနာျပဳၿပီးအျပန္ ဓမၼိကရွင္ရေသ့တစ္ဦး တည္ထားခဲ့ေသာ ဝနဘယေတာင္ေပၚရွိ ၿပိဳပ်က္ေနသည့္ ေစတီေဟာင္းမွ ေရာင္ျခည္ေတာ္ကြန္ျမဴး ေနေသာ အံေတာ္ဓာတ္ကိုဖူးေတြ႕ရသျဖင့္ ပင့္ေဆာင္ယူလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
စိုးစိုးႏိုင္(ေၾကးမံု)
No comments:
Post a Comment