က်န္းမာသက္ရွည္ျခင္း၏ လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္မ်ား(၇) ရာသီဥတုႏွင့္က်န္းမာေရး

က်န္းမာသက္ရွည္ျခင္း၏  လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္မ်ား(၇)   

ရာသီဥတုႏွင့္က်န္းမာေရး

ကံ၊ စိိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရဟူ၍ ေရာဂါျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းတရားေလးပါးကို ေျပာေလ့ရွိၾကသည္။ မွန္၏။ ေရာဂါျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ားတြင္ 'ဥတု' သည္လည္း တစ္ခုအပါဝင္ျဖစ္၏။

ရာသီဥတုေအးလွ်င္ အဆစ္အမ်က္မ်ားသို႔ သြားေသာ ေသြးေၾကာမ်ားက်ဥ္းသြားသျဖင့္ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါအခံရွိသူမ်ား၊ အဆစ္ေတာင့္ျခင္း၊ ကိုက္ျခင္း၊နာျခင္းမ်ား ခံစားရ၏။ ေအးေသာအခါ အဆုတ္ေလျပြန္မ်ား က်ဥ္းေလ့ရွိသျဖင့္ ပန္းနာရင္က်ပ္ထေလ့ရွိ၏။ အေအးမိ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးႏွင့္ တုပ္ေကြးအျဖစ္မ်ား၏။ ေအး၍ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ား က်ဥ္းေနတတ္ေသာေၾကာင့္ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ခံရျခင္းပိုမ်ား၏။

ပူျပင္းေသာရာသီတြင္ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ေရာဂါ ပိုဆိုးတတ္၏။ (အပူခ်ိန္ျမင့္လွ်င္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာမ်ားပိုက်ယ္သည္) အပူေၾကာင့္ေလျဖတ္ျခင္း (Heat Stroke) ျဖစ္ေလ့ရွိ၏။ ေခြၽးထြက္မ်ားၿပီး ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္မႈေၾကာင့္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်၏။ ေနျပင္းေသာအခါ ေနေလာင္ျခင္း (Sun Burn) မွသည္ အေရျပား ကင္ဆာအထိျဖစ္ႏိုင္သည္။

ကာကြယ္ေပးႏိုင္

ေလျပင္းမ်ားသည္ အေရျပားကိုလ်င္ျမန္စြာ ေျခာက္ေသြ႕ေစသည္။ ပူေသာရာသီတြင္ ေလထုစိုထိုင္းမႈနည္း၏။ အေရျပားစိုထိုင္းမႈလည္းက်၏။ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕၏။ ယားယံေစ၏။ အေရျပားကို ကာကြယ္ ထားေသာ အဆီလႊာ (Skin’s Protective Lipid  Barrier)
ကိုပ်က္စီးေစ၏။ ဒိုင္မီသီကုန္း (Dimethicones)ေခၚ ဆီလီကုန္း (Silicone) တစ္မ်ဳိးကို လိမ္းေပးျခင္းအားျဖင့္ အေရျပားစိုထိုင္းမႈကို ထိန္းေပးႏိုင္၏။ အခန္းတြင္း ၌လည္း စိုထိုင္းေစေသာစ္(Hummidifier)ကို ထား ေပးျခင္းျဖင့္ အိပ္ေနစဥ္ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕ျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည္။

ေဆာင္းရာသီကာလတြင္ အခန္းေအာင္းေနေလ့ရွိၾကသျဖင့္ ျပင္ပအလင္းေရာင္၊ ေနေရာင္တို႔ႏွင့္ ထိေတြ႕မႈနည္းေသာအခါ ဆက္ဒ္ေရာဂါ (SAD-Seasonal Affective Disorder)ျဖစ္တတ္သည္။ ဆက္ဒ္ေရာဂါျဖစ္ေသာအခါတြင္ ဆာဒ္ (SERT) ေခၚ ဓာတုပစၥည္းတစ္မ်ဳိးပိုမိုထြက္ရွိလာၿပီး ဆီ႐ိုတိုနင္(Serotonin) ကိုက်ေစသည္။ ဆီ႐ိုတိုနင္သည္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုျဖစ္ေစ သည္။ ဆီ႐ိုတိုနင္က်ေသာေၾကာင့္ မေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ဘဲ ဝမ္းနည္းမႈကိုျဖစ္ေစသည္။

ထိုဆက္ဒ္ေရာဂါ မျဖစ္ေစရန္ ေအးေသာရာသီ မ်ားတြင္ အိမ္တြင္း အျမဲေအာင္းမေနဘဲ ရံဖန္ရံခါ အျပင္ထြက္၍ ျပင္ပအလင္းေရာင္၊ ေနေရာင္ႏွင့္ ထိေတြ႕ေပး သင့္သည္။ သို႔မဟုတ္ အလင္းေပးေသတၱာ
(Light  Box - Oyrm Sunlight Jr) မွအလင္းေရာင္ကို ထိေတြ႕ေပးရသည္။

အေရျပားကို ေနေရာင္ထိေတြ႕ေပးျခင္းျဖင့္ ဗီတာမင္ဒီကို ရေစသည္။ ေနေရာင္မထိေတြ႕ရလွ်င္ ဗီတာမင္ဒီ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ၾကြက္သားအားနည္းျခင္း၊ အနည္းငယ္ ထိ႐ံုျဖင့္ အလြန္နာက်င္ျခင္း၊ အိပ္ငိုက္ျခင္းတို႔ကိုျဖစ္ေစသည္။ ထိုအခါ ေနေရာင္ထဲ ထြက္ေပးျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း သို႔မဟုတ္ အစားအစာထဲတြင္ ဗီတာမင္ဒီၾကြယ္ဝေသာ အဆီမ်ားေသာငါး (ဥပမာ - ဆယ္မြန္၊ တူနာ)၊ အားျဖည့္ႏို႔ (Fortified Milk) စသည္တို႔ပါ ေအာင္ စားေပးရမည္။ လိုအပ္ပါက ဗီတာမင္ဒီ (၃) ၆ဝဝ IUကို တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္ ေသာက္သံုးသင့္
သည္။

ေအးေသာေလသည္ ေလျပြန္ၾကြက္သားမ်ားကို က်ဳံ႕ေစသည္။ ေလျပြန္ကို က်ဥ္းေစသည္။ အသက္႐ွဴရခက္ခဲျခင္း၊ အသက္႐ွဴက်ပ္ျခင္းျဖစ္တတ္သည္။ သင္သည္ ထိုသို႔ျဖစ္တတ္ပါက ႏွာေခါင္စည္းကို တပ္ျခင္းျဖင့္ အသက္႐ွဴထုတ္ရာမွထြက္လာေသာ အေႏြးဓာတ္ ေၾကာင့္ ဝင္လာေသာေလကို ေႏြးေစသည္။

လ်င္ျမန္စြာျဖစ္ပြားေစ

ေဆာင္းရာသီတြင္ လူမ်ားအျပင္မထြက္ဘဲ အိမ္တြင္းေအာင္းေနၾကျခင္းသည္ အေအးမိ၊ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ တုပ္ေကြး၊ ဗိုင္းရပ္ေရာဂါမ်ား ကူးစက္မႈကို လ်င္ျမန္စြာျဖစ္ပြားေစသည္။ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ားသည္ အေရျပားေပၚ တြင္ သံုးနာရီ၊ အခန္းမ်က္ႏွာျပင္မ်ားေပၚတြင္ ေလးနာရီထိ ရွိေနႏိုင္သည္။ အေရးႀကီးဆံုးမွာ လက္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ စင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေပးဖို႔လိုေပသည္။ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျဖစ္ေနသူမ်ားကို ေဝးေဝးမွ ေရွာင္ရမည္။

ေအးေသာအခါ အဆစ္အမ်က္ကိုက္ျခင္းကို သိပၸံနည္းျဖင့္ တိက်စြာမရွင္းျပႏိုင္ေသာ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္မ်ားမွာ အေအးဓာတ္သည္ အဆစ္ပတ္ပတ္လည္ရွိ ၾကြက္သားမ်ား၊ ၾကြက္စြန္းေၾကာမ်ား၊ အရြတ္မ်ားကို က်ဳံ႕ေစျခင္း၊ အာ႐ံုေၾကာမ်ားကို ဆြဲျခင္းတို႔ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေလထုဖိအားနည္းေသာအခါ အဆစ္ပတ္ ပတ္လည္ရွိ တစ္သွ်ဴးေပ်ာ့မ်ားသည္ ပြလာၿပီး အဆစ္ေပၚဆြဲျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း အဆစ္အမ်က္ကိုက္ျခင္း  ကုိ ျဖစ္ေစသည္ဟု ယူဆၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္  ေအးေသာအခါ  ေကြးမေနဘဲ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊  စက္ဘီးစီးျခင္း   စသည့္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားေလ့က်င့္ခန္းမ်ားလုပ္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာကို ေႏြးေထြးလာေစ႐ုံသာမက အဆစ္အမ်က္ေတာင့္တင္း
ျခင္း၊   ကိုက္ခဲျခင္းတို႔ကို  ေလ်ာ့ပါးေစသည္။ ထို႔ျပင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္းျဖင့္ အဆစ္မ်ား (အထူးသျဖင့္ ဒူးႏွင့္ခါး)ေပၚ ဝန္ပိျခင္းကို ေလ်ာ့ပါးေစ သည္။

ရာသီဥတုႏွင့္က်န္းမာေရး ဆက္စပ္ပံုကို အေတြ႕အၾကံဳတစ္ခုျဖင့္ တင္ျပလိုပါသည္။ စာေရးသူ၏ မိခင္သည္ စာေရးသူတာဝန္က်ရာ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕သို႔ အလည္အပတ္လာစဥ္က ျဖစ္၏။ ေတာင္ႀကီးမွာ ထိုစဥ္ကေဆာင္းရာသီျဖစ္၍ အလြန္ေအးပါသည္။ အေမ့မွာ ေသြးတိုးေရာဂါအခံရွိ၍ အလြန္ေအးေသာ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕  ေဆာင္းဥတုႏွင့္  ေတြ႕ေသာအခါ   သတိေမ့ေျမာ သြား၍ စဝ္စံထြန္းေဆး႐ံုႀကီးသို႔ တင္လိုက္ရသည္အထိ ျဖစ္ပါသည္။ ေဆး႐ံုတြင္ သမားေတာ္ႀကီးမ်ားက အထူးၾကပ္မတ္ကုသပါေသာ္လည္း ေဆး႐ံုတြင္ ရက္သတၱတစ္ပတ္ၾကာသည္အထိ သတိျပန္လည္၍ မလာပါ။ စာေရးသူလည္း သည္လိုေအးသည့္ေနရာတြင္ ဆက္ထားလွ်င္ အေမ၏ အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရသည္ကို ေတြးမိသျဖင့္ ေဆး႐ုံမွ လက္မွတ္ထိုး၍ ဆင္းကာ ရထားအထက္တန္းအိပ္ခန္းျဖင့္ ရန္ကုန္သို႔ ေခၚေဆာင္ခဲ့ပါ သည္။ ရန္ကုန္သို႔ မေရာက္မီ ရာသီဥတုပူေသာ သာစည္ဘူတာသို႔အေရာက္တြင္ အေမေကာင္းစြာ သတိရလာပါသည္။ ေတာက္ေလွ်ာက္ ေကာင္းသြားခဲ့ပါသည္။

တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး

တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးသည္ က်န္းမာသက္ရွည္ ျခင္းအတြက္ အေရးႀကီးသည္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းကိုယ္ပတြင္ ေရာဂါပိုးမ်ားစြာရွိသည္။ အေရျပား၊ ႏွာေခါင္း၊ပါးစပ္၊လည္ေခ်ာင္း၊ နားႏွင့္ ဆံပင္တြင္ ပံုမွန္ေနထိုင္ ေသာ ပိုးမ်ား(Normal Flora)ရွိသည္။ အျခားဒြါရမ်ားျဖစ္ေသာ မိန္းမကိုယ္၊ စအို စသည္တို႔တြင္လည္း ပိုးမ်ားစြာရွိသည္။

ျပင္ပေလာကတြင္ လည္းေကာင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ေပၚႏွင့္ အတြင္းတြင္ ပိုးမ်ားစြာရွိေသာ္လည္း၊ ကိုယ္ခံအား (Immunity)၊ အေရျပား၊ အေျမႇးပါး စသည္တို႔ မေပါက္မၿပဲတည္တ့ံျခင္း(Barrier)ႏွင့္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းမႈ ေၾကာင့္သာ ေရာဂါပိုးမ်ား ခႏၶာကိုယ္ေသြး၊ တစ္သွ်ဴး၊ အတြင္းအဂၤါမ်ားထဲသို႔ မဝင္ေရာက္ျခင္း၊ေရာဂါမရျခင္းျဖစ္ပါသည္။

တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းရန္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ အခ်က္
မ်ား -

(က) ေရခ်ဳိးျခင္း

ေရခ်ဳိးျခင္သည္ အေရျပားတြင္ ကပ္ၿငိေနေသာ ဖုန္၊ အညစ္အေၾကးႏွင့္ ပိုးမႊားမ်ားကို ဖယ္ရွား ေပးသည္။ ေရခ်ဳိးရန္ အေျခအေနမေပးပါက (ဥပမာ ေတာတြင္းစခန္းခ်ျခင္း၊ ေရျပတ္လပ္ျခင္း၊
မက်န္းမာျခင္း စသည္) ေရပတ္တိုက္ေပးရမည္။ထို႔ျပင္ ေရခ်ဳိးျခင္းသည္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို က်ေစ
သည္။ အပူမ်ားေသာ အခ်ိန္တြင္ အက်ဳိးရွိေသာ္
လည္း ေအးေသာအခ်ိန္၊ ကိုယ္ခံအားနည္းေသာ အခ်ိန္၊ အထူးသျဖင့္ ညေနပိုင္း၊ ညပိုင္းတြင္ ေရခ်ဳိး
လွ်င္   သင့္မသင့္   အရင္စဥ္းစားၿပီးမွခ်ဳိးပါ။
သို႔မဟုတ္ပါက အေအးပတ္ျခင္း၊ ေလျဖတ္ျခင္း
ျဖစ္တတ္သည္။

(ခ) သြားတိုက္ျခင္း

သြားတိုက္ျခင္းသည္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး အတြက္ အေရးပါသည္။ ဖလူအို႐ိုက္ပါေသာ သြားတုိက္ေဆးျဖင့္ တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ ႏွစ္မိနစ္ခန္႔ မွန္ကန္ေစ့စပ္စြာတိုက္မွ သြားသန္႔ရွင္းမည္။

(ဂ)သြားၾကားညပ္ အစာမ်ားထုတ္ျခင္း (Dental Floss)

သြားတိုက္႐ံုႏွင့္ သြားႏွင့္ခံတြင္း က်န္းမာေရး အတြက္ မျပည့္စံုေပ။ ညအိပ္ခါနီး သြားမတိုက္မီ သြားၾကားညပ္ေနေသာအစာမ်ားကို သြားၾကား
ညႇပ္ထုတ္ ပိုးႀကိဳး (Dental Floss)ျဖင့္ ထုတ္ရ
မည္။ ထိုကဲ့သို႔ႀကိဳးမ်ဳိးမရွိလွ်င္ ခိုင္ခန္႔ေသးမွ်င္ ေသာ ႏူးညံ့သည့္ ႀကိဳးတစ္ခုခုကို သံုးႏိုင္သည္။

(ဃ) ေခါင္းေလွ်ာ္ျခင္း

ေခါင္းေလွ်ာ္ျခင္းသည္ ဆံပင္ႏွင့္ ဦးေရျပားတြင္ ကပ္ၿငိေနေသာ အညစ္အေၾကးမ်ား၊ ေဗာက္မ်ား၊ ပိုးမႊားမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးသည္။ အနည္းဆံုး
တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ ေခါင္းေလွ်ာ္သင့္သည္။

(င) လက္ေဆးျခင္း

လက္ေဆးျခင္းသည္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး တြင္ အေရးအပါဆံုးျဖစ္သည္။ လက္မွတစ္ဆင့္
ေရာဂါမ်ား ကူးစက္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထမင္း
မစားခင္တြင္ႏွင့္ အညစ္အေၾကးမ်ား ကိုင္ၿပီးလွ်င္
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္သာတက္ၿပီးလွ်င္ေသာ္
လည္းေကာင္း၊ လက္ကို နည္းစနစ္မွန္စြာႏွင့္ စင္ၾကယ္စြာ ေဆးသင့္သည္။

(စ) ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ

သန္႔ရွင္းေသာ၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ညီၫြတ္ေသာ၊
အပူအေအးမွ်တေသာ အဝတ္အစားမ်ား ဝတ္
ဆင္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးအတြက္ အေရးႀကီး
ပါသည္။ မသန္႔ရွင္းေသာ အဝတ္မ်ားမွ ေရာဂါပိုး
မ်ားကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။ အဝတ္မ်ား ေျခက္ေသြ႕
ေအာင္လွန္းလွ်င္ ေနေရာင္ထဲတြင္လွန္းသည္က
အေကာင္းဆံုးျဖစ္၏။ ေနေရာင္သည္ေရာဂါပိုး မ်ားကို ေသေစသည္။

(ဆ) ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္ တစ္သွ်ဴး၊ လက္ကိုင္ပဝါ အုပ္၍ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ေဝးရာတြင္ ျပဳမူရမည္။

(ဇ)လက္သည္း၊ ေျခသည္းညႇပ္ျခင္းျဖင့္ လက္သည္း
ၾကား၊ ေျခသည္းၾကားတြင္ ကပ္ၿငိေနေသာ အညစ္
အေၾကးမ်ားမွ ေရာဂါကူးစက္ျခင္းကို ကာကြယ္ ေပးသည္။

(စ်)ေရခ်ဳိးၿပီးလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေခြၽးထြက္ ေသာအခါတြင္ လည္းေကာင္း၊ မိုးမိၿပီးခါစတြင္ လည္းေကာင္း သန္႔ရွင္းေသာ တဘက္(ပဝါ)ျဖင့္
ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ သုတ္ရမည္။ အထူးသျဖင့္ ခ်ဳိင္းၾကား၊ သားျမတ္ ေအာက္ဘက္ (အမ်ဳိးသမီး
မ်ား)၊ ေပါင္ၾကား၊ ကပ္ပယ္အိပ္ (အမ်ဳိးသားမ်ား)၊ လက္ေခ်ာင္းၾကား၊  ေျခေခ်ာင္းၾကား၊  ဆံပင္၊
နားရြက္အေနာက္ဘက္ စသည့္ေနရာမ်ားတြင္း
စိုစြတ္ေနပါက မႈိပိုးေပါက္ပြား၍ အေရျပားေရာဂါ ျဖစ္တတ္သည္။

(ည) ေျခအိတ္၊ အေႏြးထည္ အျမဲေဆာင္ထားပါ။ ပူအိုက္
ေသာ ရာသီပင္ျဖစ္လင့္ကစား ႐ုတ္တရက္ ခ်မ္း
စိမ့္စိမ့္ျဖစ္လာပါက အေႏြးထည္၊ ေျခအိတ္၊ ေခါင္း
စြပ္စသည္ျဖင့္ (လိုအပ္သည့္အေလ်ာက္) ခ်က္
ခ်င္းဝတ္မွ အေအးပတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္ သည္။ အိပ္ရာထဲတြင္လည္း အေႏြးထည္၊ ေျခအိတ္
စသည္ အသင့္ထားပါ။ တစ္ေရးႏိုးခ်ိန္တြင္ ခ်မ္းစိတ္
ဝင္ပါက အဆင္သင့္ဝတ္ႏိုင္္ရန္ျဖစ္သည္။   

ေဒါက္တာေဇာ္ထြန္းလင္း      ေဆးပညာမဟာသိပၸံ