ႏိုင္ ငံ တ ကာ ရာ ဇ ၀တ္ ျပစ္ မႈ ခံု ရံုး ကို … ပံု ေဖာ္ ၾကည့္ ျခင္း-အပိုင္း-၁(ေရး-ကိုခ်မ္းမိွဳင္း)

 အပိုင္း [၁]
The International Criminal Court ~ ICC
[ ႏိုင္ ငံ တ ကာ ရာ ဇ ၀တ္ ျပစ္ မႈ ခံု ရံုး ကို … ပံု ေဖာ္ ၾကည့္ ျခင္း… ]
..
ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ျပစ္မႈခံုရံုးကို ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၃ ႏိုင္ငံနဲ႔ စုေပါင္းဖြဲ႕စည္းထားတယ္။ အာဖရိကက ၃၃ ႏိုင္ငံ၊ အာရွ-ပစိဖိတ္က ၁၉ ႏိုင္ငံ၊ အေရွ႕ဥ ေရာပက ၁၈ ႏိုင္ငံ၊ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ကာေရဘီယမ္က ၂၈ ႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ဥေရာပနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြက ၂၅ ႏိုင္ငံတို႔ ပါ၀င္ၾက တယ္။ ICC ရဲ႕ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ၁၉၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၁၁၉ ႏိုင္ငံ က အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ပါျပီး၊ ၃၂ ႏိုင္ငံက ပဋိညာဥ္မွာ သေဘာ တူလက္မွတ္ေရးထုိးတယ္၊ ၄၄ ႏိုင္ငံကေတာ့ ပါ၀င္ျခင္း မရွိဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ မပါ၀င္ဘူး၊ အတည္ျပဳလက္မွတ္ထိုးတယ္။ တရုတ္၊ အိႏၵိယ၊ အီရတ္၊ အစၥေရး၊ လစ္ဗ်ား၊ ကြာတာ၊ ယီမင္၊ ျမန္မာတို႔ မပါၾကဘူး။
..
ICC ကို “The Rome Statue” – ေရာမေခတ္ျပဌာန္းဥပေဒမ်ားလို႔လဲ ေခၚၾကတယ္။ ICC က ဘာလုပ္လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္း အ၀ိုင္းတစ္ခုလံုးက စိုးရိမ္ပူပန္ရေလာက္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ျပစ္မႈၾကီး (၄) ခု - ၁) Genocide [လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးလံုးကို အစုလုိက္ အျပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ျခင္း], 2) Crime against huminity [လူသားမ်ား၏ အသက္ရွင္သန္မႈကိုဆန္႔က်င္ျခင္း], 3) War Crimes [စစ္ရာ ဇ၀တ္မႈမ်ား] ႏွင့္ , (4) Crime of aggression [က်ဴးေက်ာ္ရန္စမႈ] စတဲ့ အမႈေတြကို စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္၊ တရားစီရင္၊ ပါ၀င္ပက္သက္ အျပစ္ရွိသူ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းစီကို အျပစ္ေပးဖို႔ လုပ္ေဆာင္တယ္။
..
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းတရားစီရင္ေရးကို ၀င္စြက္ဖို႔ မဟုတ္ဘဲ ျပည္တြင္းတရားစီရင္ေရးက ထိုျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို အျပစ္ေပးဖို႔ မစြမ္းသာတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ICC က ၀င္ေရာက္ကိုင္တြယ္တယ္။ ထိုျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို တရားစီရင္ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႔ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကျဖစ္ေစ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီကျဖစ္ေစ ICC ကို အကူညီေတာင္း (သို႔) လႊဲအပ္ေပးႏိုင္တယ္ (သို႔) ICC ရဲ႕ Office of Prosecutor (OTP) က စတင္ျပီး အခ်က္အလက္စုေဆာင္းျခင္း၊ စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္းေတြ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တယ္။ 
..
ICC မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀၀ ခန္႔က ၀န္းထမ္း ၉၀၀ ခန္႔ရွိတယ္။ ICC ဟာ ယာယီမဟုတ္ဘဲ အျမဲတမ္းတည္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္မႈခံုရံုး ျဖစ္တယ္။ တႏွစ္ကို ဘတ္ဂ်က္ ယူရိုေငြ ၁၄၇ သန္းေက်ာ္သံုးစြဲလွည့္ပါတ္တယ္။ ဌာနခ်ဳပ္ကို နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ [Hague] ျမိဳ႕မွာ ထားရွိ တယ္။ ICC ဟာ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ျပစ္မႈခံုရံုးျဖစ္ျပီး အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ မတည္မႈနဲ႔ ရပ္တည္တယ္။ ICC ရဲ႕ field offices ၆ ခုကို [Kinshasa and Bunia (Democratic Republic of the Congo, "DRC"); Kampala (Uganda); Bangui (Central African Republic, "CAR"); Nairobi (Kenya), Abidjan (Côte d'Ivoire)] ႏိုင္ငံေတြမွာ ထားရွိတယ္။ 
..
ICC ဟာ ဇူလိုင္ ၁၇, 1998 မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၆၀ က စုေပါင္းျပဳလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာညီလာခံကတဆင့္ အျမဲတမ္းႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ျပစ္မႈခံုရံုး ထားရွိေရး သေဘာတူညီမႈေပၚကေန ျဖစ္တည္လာတယ္။ အဆိုပါညီလာခံမွာ ‘ေရာမေခတ္ျပဌာန္းနည္းဥပေဒေတြ’ က်င့္သံုး ေရးကို ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၀ က သေဘာတူအတည္ျပဳျပီး ICC စုဖြဲ႔မႈျဖစ္လာၾကတယ္။ ဇူလိုင္ ၁, 2002 မွာ ICC ဟာ အင္အားစုတစ္ရပ္အျဖစ္ တရား၀င္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျပီ ျဖစ္တယ္။ ICC မွာ ႏိုင္ငံတကာက တရားသူၾကီး (၁၈) ဦးရွိျပီး သက္တမ္းကေတာ့ ၉ ႏွစ္ တာ၀န္ထမ္းရမွာ ျဖစ္တယ္။ ..
..
ယေန႔အခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ျပစ္မႈခံုရံုးက ျပစ္မႈ ၂၆ မႈကို ကိုင္တြယ္ခဲ့ျပီးျပီ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမႈတစ္ခုမွာေတာ့ သံသယရွိသူက တစ္ဦး ထက္ပိုႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံတကာရာဇ၀တ္ျပစ္မႈခံုရံုးက တရားသူၾကီးေတြဟာ ဖမ္း၀ရမ္း ၃၂ ခု ထုတ္ခဲ့တယ္။ ၉ ဦးကို ယာယီဖမ္းဆီး ထိမ္းသိမ္းျပီး တရားရံုးမွာ ျပစ္ဒဏ္စီရင္ခ်က္ခ်ခဲ့တယ္။ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈၾကီး ၄ မႈမွ တခုခု (သို႔) ထို႔ထက္ပိုသည့္ ျပစ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္သူ ၁၅ ဦးကေတာ့ လြတ္ေျမာက္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္။ ၃ ဦးကေတာ့ ေသဆံုးသြားတာျဖစ္လို႔ အမႈကို ရုတ္သိမ္းလိုက္ျပီ ျဖစ္တယ္။ 
..
Ref:
https://www.icc-cpi.int/about
https://www.cnn.com/…/international-criminal-cou…/index.html
http://www.iccnow.org/docum…/signatory_chart_Nov_2011_EN.pdf
https://www.theguardian.com/…/international-criminal-court-…
https://asp.icc-cpi.int/…/the%20states%20parties%20to%20the…
..
ကိုခ်မ္းမွိဳင္း
ၾသဂုတ္ ၂၀၁၈