က်န္းမာစြာ ေနထိုင္ေရး နည္းလမ္း(၁ဝ)ခ်က္

က်န္းမာစြာ ေနထိုင္ေရး နည္းလမ္း(၁ဝ)ခ်က္

ျမန္မာစကားပုံ တစ္ခုျဖစ္သည့္ အသက္ကိုဉာဏ္ေစာင့္ဟူေသာ စကားပုံသည္ လူတိုင္းလူတိုင္း က်န္းမာေရးအသိ၊ က်န္းမာေရး သတိရွိရန္  လိုအပ္ေၾကာင္း ၫႊန္းဆိုထားျခင္းျဖစ္သည္။ယေန႔ နည္းပညာေခတ္တြင္ ႐ုပ္ဝတၴဳ ပစၥည္းမ်ား၊ နည္းပညာမ်ား တုိးတက္ေျပာင္းလဲ လာသည္ႏွင့္အညီ ေရာဂါအမ်ဳိးအမည္ မ်ားလည္း တိုးပြားဆန္းျပားလာသည္။

ယခင္က အသက္ႀကီးပိုင္းတြင္သာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိေသာ ေရာဂါမ်ားသည္ ယခုအခါ အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ပြားေနသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။ ထို႔ျပင္ လူဦးေရထူထပ္ မ်ားျပားလာမႈႏွင့္အတူ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားသည္လည္း ကပ္ေရာဂါသဖြယ္ ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိသည္။   သို႔ျဖစ္၍  လူတစ္ဦးခ်င္းစီတိုင္း က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္စြာ ျပဳမူေနထိုင္မွသာ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

လူတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္စြာ ျပဳမူေနထိုင္ႏိုင္ရန္ လိုက္နာက်င့္သုံး သင့္သည့္အခ်က္မ်ားကို ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အသီးသီးမွ ေဆးသိပၸံပညာရွင္မ်ား၊ သုေတသီမ်ားက သုေတသနမ်ား ျပဳလုပ္၍ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္းမ်ားႏွင့္    အင္တာနက္   ဝက္ဆိုက္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားၾကသည္။ ထိုေဖာ္ျပခ်က္မ်ားထဲမွ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္တြင္ www.livestrong.com တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ 10 Ways To Fit And Healthyကို ေကာက္ႏုတ္တင္ျပလိုသည္။

ေရးသားသူသည္ New York City မွ အာဟာရဆိုင္ရာ အႀကံေပးႏွင့္ အားကစား ေယာဂေလ့က်င့္ေရး ဆရာမ Danielle O' Connell ျဖစ္သည္။ သူမ၏ေဆာင္းပါးတြင္ က်န္းမာစြာ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္အတြက္ နည္းလမ္း ၁ဝ ခုျဖင့္ တင္ျပထားသည္။ ထိုနည္းလမ္း ၁ဝ ခုအနက္ ပထမဦးဆုံး အခ်က္မွာ ''မိမိအက်င့္ဆိုးမ်ားကို ေမာင္းထုတ္လိုက္ပါ''ဟူ၍ ျဖစ္သည္။  အက်င့္ဆိုး ဆိုသည္မွာ  လူအမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္းက်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ အျပဳအမူ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို   ရည္ၫႊန္းျခင္းျဖစ္ သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္သုံးျခင္း၊ ေဆးရြက္ႀကီးဝါးျခင္း(ကြမ္းစားျခင္း)၊ မူးယစ္ေဆးဝါးသုံးစြဲျခင္း၊ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္အေပ်ာ္အပါး လိုက္စားျခင္း၊အရက္ေသစာ အလြန္အကြၽံ ေသာက္သုံးျခင္း စသည္ တုိ႔ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ေရရွည္တြင္    က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ အခ်ဳိအဆိမ့္မ်ား အလြန္အကြၽံ စားသုံးျခင္းကိုလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ျဖစ္သည္။

ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ ''ပုံမွန္က်န္းမာေရး ေဆးစစ္ၾကရန္''  တိုက္တြန္းထားသည္။ကားစသည့္ စက္ပစၥည္းမ်ားကို ပုံမွန္စစ္ေဆးရန္ လိုအပ္သလို လူ႔ခႏၶာကိုယ္ကိုလည္း ပုံမွန္စစ္ေဆးရန္ လိုအပ္ပါသည္။   သို႔မွသာ မက်န္းမာေနမႈမ်ားကို    ေဆာလ်င္စြာ သိရွိကုသႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။  ထိုသို႔ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးရာတြင္  ေဆး႐ုံ၊  ေဆးခန္းမ်ားတြင္ စစ္ေဆးခံရန္  လိုအပ္သလို  မိမိကိုယ္တိုင္လည္း   စစ္ေဆးၾကရန္  အထူးလိုအပ္သည္။ ဥပမာ- ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေနမႈ ရွိ၊ မရွိ မိမိရင္သား(သားျမတ္)ကို   မိမိကိုယ္တိုင္စစ္ေဆးျခင္းစသည္ကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။  ေရာဂါအမ်ားစုသည္ ျဖစ္ပြားမႈ ကနဦးအဆင့္တြင္ သိရွိပါက ကုသရန္ လြယ္ကူ၍  ေရာဂါေႏွာင္းပိုင္းမွ သိရွိရပါက ကုသရန္အတြက္ အခက္အခဲမ်ားစြာ   ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ သို႔ျဖစ္၍    ပုံမွန္ေဆးစစ္မႈ ခံယူျခင္းသည္ က်န္းမာစြာ ေနထိုင္ေရး နည္းလမ္းမ်ားထဲမွ အဓိကက်ေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။

တတိယအခ်က္အေနျဖင့္ လုံေလာက္စြာ အိပ္စက္ျခင္းျဖစ္သည္။    အိပ္စက္ျခင္းသည္  စိတ္ေရာကိုယ္ပါ  အင္အားျဖစ္ေစေသာ အရာျဖစ္ပါသည္။ လုံေလာက္ေသာ အိပ္စက္ျခင္းမရွိလွ်င္  ခႏၶာကိုယ္၏ ဇီဝျဖစ္စဥ္မ်ား  ပ်က္စီးျခင္း၊   အေတြးအေခၚ မွတ္ဉာဏ္မ်ား က်ဆင္းျခင္း၊   ခႏၶာကိုယ္လႈပ္ရွားမႈမ်ား ယုိုယြင္းျခင္းႏွင့္   ခုခံအားစနစ္ေလ်ာ့နည္းျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးကို  ဆိုးဝါးစြာ ထိခုိက္ေစသည္။  လုံေလာက္ေသာ အိပ္စက္ျခင္းဆိုသည္မွာ လူတစ္ေယာက္သည္ တစ္ေန႔လွ်င္ အိပ္ခ်ိန္ ၆ နာရီမွ ၉ နာရီအထိရွိျခင္းကို ဆိုလိုသည္။   အိပ္စက္ျခင္းသည္ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ပ်က္စီးျခင္း တို႔ကို ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္သည့္ သဘာဝ အားေဆးျဖစ္သည္။

စတုတၴအခ်က္မွာ    ေလ့က်င့္ခန္းပုံမွန္ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ ေလ့က်င့္ခန္း ပုံမွန္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္   တန္ဖိုးႀကီးသည့္ အာဟာရဓာတ္စာမ်ား၊ ေဆးဝါးမ်ား သုံးစြဲျခင္းထက္ ခႏၶာကိုယ္ကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျဖစ္ေစသည္။   တစ္ေန႔လွ်င္ နာရီဝက္ခန္႔ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းသည္ သက္ရွည္က်န္းမာျခင္းအတြက္ မ်ားစြာ အက်ဳိးျပဳေစႏိုင္သည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။   ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္၏ ေသြးလည္ပတ္မႈကိုေကာင္းမြန္ေစၿပီး ႏွလုံးႏွင့္အဆုတ္ကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစသည့္အျပင္ ၾကြက္သားမ်ား၊    အ႐ိုးမ်ားကိုလည္း သန္မာေစသည္။ ထို႔ျပင္  ေလ့က်င့္ခန္း ပုံမွန္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ စိတ္က်ေရာဂါကိုပါ ဟန္႔တားႏိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိလည္းရွိသျဖင့္ လူတိုင္းလူတိုင္း အေလ့အက်င့္ အေလ့အထအျဖစ္ ျပဳလုပ္သင့္ေသာအခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။

ပၪၥမေျမာက္အခ်က္မွာ     က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္စြာ      စားသုံးျခင္းျဖစ္သည္။  စားေသာက္မႈ ပုံစံသည္လည္း လူ႔က်န္းမာေရးကို အဓိကလႊမ္းမိုးေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ လတ္ဆတ္ေသာ သစ္သီးသစ္ရြက္မ်ား၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားသည္ ခႏၶာကိုယ္ကို မ်ားစြာအက်ဳိးျပဳသျဖင့္ ေန႔စဥ္စားသုံးေနေသာ အစားအစာမ်ားထဲတြင္ ၎တို႔အား ပါဝင္ေအာင္ စားသုံးရမည္ျဖစ္သည္။   ထို႔ျပင္ ခႏၶာကိုယ္စြမ္းအင္ ရေစသည့္ အသားဓာတ္အတြက္ သင့္တင့္မွ်တေသာ အသားမ်ားကို စားသုံးရန္လည္း  လိုအပ္သည္။   အစားအေသာက္မ်ားကို စားသုံးရာတြင္   အလြန္အမင္း၊ အျပည့္အက်ပ္ စားသုံးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ျဖစ္သည္။  ထို႔ျပင္  ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲထားေသာ (အေရာင္လွေစရန္၊ အရသာပိုရွိသြားေစရန္) အစားအစာမ်ားကို  အတတ္ႏိုင္ဆုံး ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ျဖစ္သည္။အသင့္စားသုံးႏိုင္ေသာ အစားအစာမ်ားသည္လည္း ခႏၶာကိုယ္ က်န္းမာေရးအတြက္ ညီၫြတ္ျခင္း မရွိလွေပ။

ဆ႒မေျမာက္အခ်က္မွာ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း မနက္စာ စားသုံးသင့္ေၾကာင္း တင္ျပထားေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ ပုံမွန္ေလ့က်င့္ခန္းသည္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ မ်ားစြာ အက်ဳိးရွိသလို မနက္စာ ပုံမွန္စားသုံးျခင္းသည္လည္း တစ္ေန႔တာ ႀကံစည္ေတြးေခၚ လႈပ္ရွားရမည့္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ စြမ္းအင္မ်ားကို ေပးစြမ္းႏိုင္သည့္ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား ရွိသည္။   ထို႔ျပင္   မနက္စာစားသုံးျခင္း သည္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ပမာဏကို ပုံမွန္အတြင္း ထိန္းညႇိေပးျခင္းႏွင့္ တစ္ေန႔တာ အတြင္း အစာမ်ားမ်ား စားျခင္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ကိုလည္း ပုံမွန္အတြင္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။

သတၱမေျမာက္အခ်က္မွာ ေရေသာက္သုံးျခင္းျဖစ္သည္။  လူ႔ခႏၶာကိုယ္သည္  ေရဓာတ္ျဖင့္ အမ်ားဆုံးစုဖြဲ႕ထားျခင္းျဖစ္သည္။ အစားအစာမ်ားႏွင့္ ေဖ်ာ္ရည္မ်ားတြင္ ေရဓာတ္ပါဝင္သည္ ဆိုေသာ္လည္း သန္႔ရွင္းေသာ ႐ိုး႐ိုးေရသည္သာလွ်င္ က်န္းမာေသာ ခႏၶာကိုယ္အတြက္    အေကာင္းဆုံးျဖစ္သည္။ ေရသည္ ခႏၶာကိုယ္၏ ကိုယ္တြင္းအဂၤါမ်ားႏွင့္    အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္း အတြက္ အေကာင္းဆုံးေသာ သန္႔ရွင္းေရး နည္းစနစ္ျဖစ္သည္။ ခႏၶာကိုယ္က ေရဓာတ္ျပည့္ဝေနမွသာလွ်င္ အညစ္အေၾကး အဆိပ္အေတာက္မ်ားကို အလြယ္တကူ စြန္႔ထုတ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ လူတစ္ေယာက္ တစ္ေန႔လွ်င္ ေသာက္သုံးရမည့္ေရပမာဏျဖစ္သည့္ ႏွစ္လီတာခန္႔ကို သတိျပဳ၍ ေသာက္သုံးၾကရမည္ျဖစ္သည္။

အ႒မေျမာက္အခ်က္မွာ  စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စိတ္ဖိစီးမႈသည္ ခႏၶာကိုယ္၏ ႏွလုံးႏွင့္ အစာေခ်ဖ်က္မႈစနစ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။    စိတ္ေထာင္းကိုယ္ေၾကဆိုသည့္ စကားပုံအတိုင္း စိတ္ခံစားမႈသည္ ခႏၶာကိုယ္၏  ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႀကံ့ခိုင္မႈကိုပါ  မ်ားစြာအက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ ရွိေစႏိုင္သည္။  စိတ္ဖိစီးမႈသည္ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ေပၚလာသည့္ အရာမဟုတ္သည့္အတြက္  စိတ္ဖိစီးမႈ ကင္းေဝးေစသည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ ေလွ်ာ့ခ်ေစႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို သိရွိထားရန္ လိုအပ္သည္။ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ အတိုင္းပုံမွန္ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ေကာင္းမြန္စြာ အိပ္စက္ အနားယူျခင္းတို႔သည္ စိတ္ဖိစီးမႈကို ကင္းေဝးေစႏိုင္သည့္ အခ်က္မ်ားျဖစ္သျဖင့္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္သြားၾကရန္ လိုအပ္ေပသည္။ ထို႔ျပင္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားရပါက ဝင္ေလ၊ ထြက္ေလ ႐ွဴျခင္း(တရားထိုင္ျခင္း)၊ မိမိႏွစ္သက္ေသာ ဝါသနာ(သီခ်င္းဆိုျခင္း၊ ကခုန္ျခင္း၊ စာဖတ္ျခင္း၊ ဇာတ္ကားၾကည့္ျခင္း)ကို ျပဳလုပ္ျခင္း၊ မိမိခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္ အားကုိးယုံၾကည္ရသူကို ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ျခင္း၊ စကားစျမည္ေျပာဆိုျခင္းစသည္တို႔ကို ျပဳလုပ္သင့္သည္။ လုပ္ငန္းခြင္ စိတ္ဖိစီးမႈ ကင္းေဝးေစရန္အတြက္ အလုပ္ေလာဘႀကီးျခင္း၊  မႏိုင္ဝန္ထမ္းျခင္း တို႔ကိုေရွာင္ရွားသင့္ၿပီး အပန္းေျဖခရီး၊ ေလ့လာေရးခရီးမ်ားကိုလည္း  ထြက္သင့္ေၾကာင္း ေဆာင္းပါးရွင္က အႀကံျပဳထားသည္။

နဝမေျမာက္အခ်က္အေနျဖင့္ လြတ္လပ္ေပါ့ပါးစြာ ေနထိုင္သင့္ေၾကာင္း တင္ျပထားသည္။ မိမိ မေက်နပ္ခ်က္မ်ား၊ အလိုမက်မႈမ်ားကို  မ်ဳိသိပ္ထားျခင္းသည္  စိတ္က်ေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္သည့္အျပင္ အိပ္စက္ျခင္းတြင္ အေႏွာင့္အယွက္ေပးျခင္း၊ အစားအေသာက္ မမွန္ျခင္း စသည္တို႔ကိုျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး  ခႏၶာကိုယ္ က်န္းမာေရးတြင္   ဆိုးက်ဳိးမ်ားစြာကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။  သို႔ျဖစ္၍  စိတ္ထြက္ေပါက္အျဖစ္ အားကစားျပဳလုပ္ျခင္း၊ ပန္းခ်ီ၊ ဂီတ၊ အႏုပညာ အစရွိသည္တို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ားကို   ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ စိတ္တြင္ခံစားရေသာ မေက်နပ္ခ်က္မ်ားကို စာရြက္ေပၚတြင္    ခ်ေရးျခင္းသည္လည္း စိတ္ထြက္ေပါက္ရွာသည့္ နည္းလမ္းမ်ားထဲမွ အေကာင္းဆုံး နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ သူတစ္ပါးကို ထိခုိက္ေစႏိုင္သည့္ အျပဳအမူမွ ေရွာင္ရွားႏိုင္သည့္ အခ်က္လည္းျဖစ္သည္။

ေနာက္ဆုံးအခ်က္အေနျဖင့္ တင္ျပထားသည္မွာ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ ျပဳမူေနထိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ က်န္းမာစြာ ေနထုိင္ႏိုင္ရန္ အတြက္ အဓိကက်ေသာ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ ပတ္ဝန္းက်င္၊ ရာသီဥတု၊ လူေနမႈပုံစံႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ ျပဳမူေနထိုင္ႏိုင္မွသာလွ်င္ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ က်န္းမာမည္ျဖစ္သည္။ တန္ေဆး လြန္ေဘးဆိုသည့္ အတိုင္း အစားအစာကို သင့္တင့္မွ်တစြာ စားသုံးျခင္း၊ ကိုယ္၏စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ မွ်တလုံေလာက္ေသာေလ့က်င့္ခန္း၊ အိပ္စက္အနားယူျခင္း တို႔ကို ေဆာင္ရြက္ျခင္း စသည္တို႔သည္ က်န္းမာေရးအ
တြက္ လုိက္ေလ်ာညီေထြစြာ ျပဳမူေနထိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုေသာ္ ''ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ ေကာင္း၏''ဟူေသာ ဆို႐ိုးစကားအတိုင္း ေရာဂါဘယမွ ကင္းေဝးေစရန္အတြက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္စြာ ျပဳမူေနထိုင္ျခင္းသည္ လူသားတိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။    က်န္းမာမွသာလွ်င္အရာရာကုိ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ က်န္းမာျခင္းသုခကို ရရွိရန္အတြက္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ အခ်က္ ၁ဝ ခ်က္ကို ျပဳမူလိုက္နာသင့္သည့္အျပင္ စနစ္တက်လက္ေဆးျခင္း အပါအဝင္ ျဖစ္သည့္ တစ္ကိုယ္ေရ တစ္ကာယ သန္႔ရွင္းေရးကိုလည္း  အထူးဂ႐ုျပဳေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း ျဖည့္စြက္ေရးသား တင္ျပလိုက္ပါသည္။   ။

ကိုလြင္ဘို(ေမ့ေဆး)