ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈကို ဝိုင္းဝန္းတိုက္ဖ်က္ၾကစို႔

ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈကို ဝိုင္းဝန္းတိုက္ဖ်က္ၾကစို႔

ကမာၻေပၚတြင္သက္ရွိ သက္မဲ့ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာတို႔သည္ ေရ၊ ေလ၊ ေျမ၊ ေတာေတာင္စသည့္ ဝန္းက်င္ရပ္ဝန္းႏွင့္အတူ အျပန္အလွန္ အေပးအယူမၽွတစြာျဖင့္ အမွီသဟဲျပဳ ေနထိုင္လာသည္မွာ ႏွစ္သန္း ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သက္တမ္းၾကာျမင့္ၿပီျဖစ္သည့္ မိမိတို႔၏ မိခင္ ကမာၻႀကီး ေရရွည္တည္တံ့ေစရန္ အေရးႀကီးဆုံးအပိုင္းျဖစ္သည့္ လူသားတို႔၏ မဆင္မျခင္လုပ္ရပ္မ်ားႏွင့္အတူ သဘာ၀ပတ္ဝန္း က်င္ႏွင့္ ေဂဟစနစ္မ်ား ယိုယြင္းလာမႈကို အခ်ိန္မီကုစားႏိုင္ရန္ သဘာ၀ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္ ယေန႔ ကမာၻ ႀကီးအတြက္ အထူးအေရးတႀကီး လိုအပ္လာပါသည္။

အျပန္အလွန္အက်ိဳးျပဳ

ကမာၻေျမႀကီး၏ ေဂဟစနစ္ဆိုသည္မွာ ဇီ၀ဆိုင္ရာ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ေဒသတစ္ခုအတြင္း ေနထိုင္ၾကေသာ သက္ရွိမ်ားႏွင့္ သက္မဲ့မ်ားအားလုံး ပါဝင္ကာ သက္ရွိမ်ားအတြက္ ေသာက္သုံးရန္ ေရ၊ ႐ႉ႐ိုက္ရန္ ေလ၊ ေနထိုင္ရာ ေျမ၊ နားခိုရန္ သစ္ပင္တို႔သာမက လူသားတို႔အတြက အဖိုးတန္သယံဇာတမ်ား၊ စြမ္းအင္ စသျဖင့္ လိုအပ္ခ်က္အဖုံဖုံ ကို ျဖည့္ဆည္းေပးေနသည့္ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္၏ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားပါဝင္ၿပီး လူသားမ်ား၏ လူမႈ စီးပြားဘ၀ဖံြ႕ ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အဓိကက်ေသာ ေဂဟ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ပံ့ပိုးေပးလ်က္ရွိပါသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ လူသားမ်ားေနထိုင္ရာကမာၻေျမႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္ဝန္းက်င္ တို႔သည္ “ကိုင္းကၽြန္းမွီ ကၽြန္းကိုင္းမွီ” ဆိုသလို အျပန္အလွန္ ဆက္ႏႊယ္ၿပီး အျပန္အလွန္ အက်ိဳးျပဳေနၾကသည္မွာ လူသားတိုင္း၏ မ်က္ျမင္ပင္ျဖစ္သည္။

ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံတိုင္း၊ လူသားတိုင္းအတြက္ အထူးလိုအပ္လာသည္ႏွင့္ အညီ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၅ ရက္မွ ၁၇ ရက္အထိ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံ စေတာ့ဟုမ္းၿမိဳ႕တြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေရးက႑အတြက္  ကမာၻ႕ကုလသမဂၢမွ ဦးေဆာင္၍ က်င္းပခဲ့သည့္ ပထမအႀကိမ္ လူသားပတ္ဝန္းက်င္ ညီလာခံမွ ႏွစ္စဥ္ ဇြန္လ ၅ ရက္ေန႔ကို  ကမာၻ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးေန႔ဟု ေခၚဆိုသမုတ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ႏွစ္စဥ္ ဇြန္လ ၅ ရက္ေန႔ကို ကုလသမဂၢ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအစီအစဥ္ (UNEP) မွ  ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္  ကမာၻသူ  ကမာၻသားမ်ားနားလည္ သေဘာေပါက္မႈ တိုးျမႇင့္ကာ ပါဝင္ေဆာင္ ႐ြက္လာေစရန္ ရည္႐ြယ္ၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ  ကမာၻ႕ပတ္ဝန္း က်င္ထိန္းသိမ္းေရးေန႔ အခမ္းအနားမ်ားကို အေျခအေနႏွင့္ အခ်ိန္အခါ အလိုက္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈမ်ားအေပၚ မူတည္ၿပီး ႏွစ္အလိုက္ မတူညီေသာ အထိမ္းအမွတ္ေဆာင္ပုဒ္ (Theme) ႏွင့္ ေႂကြးေၾကာ္သံ ေဆာင္ပုဒ္ (Slogan) မ်ား သတ္မွတ္ကာ ႏိုင္ငံအသီးသီးတြင္ အလွည့္က်စနစ္ျဖင့္ လက္ခံက်င္းပလ်က္ရွိပါသည္။

မီးေမာင္းထိုးျပ

၂၀၁၈ ခုႏွစ္  ကမာၻ႕ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးေန႔ အထိမ္းအမွတ္ေဆာင္ပုဒ္အျဖစ္ “Beat  Plastic Pollution” “ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈကို တိုက္ဖ်က္ၾကစို႔” ဟူ၍ သတ္မွတ္ ခဲ့ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ပင္လယ္သမုဒၵရာမ်ားကို ညစ္ညမ္း ေစေသာ၊ အဏၰဝါသက္ရွိမ်ားအား ပ်က္စီးေစေသာ၊ လူသား တို႔၏ က်န္းမာေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေနေသာ တစ္ခါသုံး ပလတ္ စတစ္ပစၥည္းမ်ား၏ အႏၲရာယ္ကို ျပည္သူမ်ား သိရွိႏိုင္ေစရန္ ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္သုံးစြဲမႈကို ေလၽွာ႔ခ်ျခင္း၊ ျပန္လည္အသုံး ျပဳျခင္း၊ ျပန္လည္ ထုတ္လုပ္ျခင္းတို႔ အပါအဝင္ ပလတ္စတစ္ ညစ္ညမ္းမႈကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ ယခုႏွစ္ ေဆာင္ပုဒ္မွ မီးေမာင္းထိုးျပထားျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္  ကမာၻ႕ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးေန႔ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားကို  ကမာၻေပၚတြင္ ဒုတိယေျမာက္ လူဦးေရ အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံက အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံ အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပသြားမည္ ျဖစ္သည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံအေနျဖင့္ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ ယိုယြင္းမႈ၏ အႏၲရာယ္ဆိုး တစ္ခုျဖစ္သည့္ ပလတ္စတစ္ ညစ္ညမ္းမႈမ်ားကို ကာကြယ္ထိန္းသိမ္း ႏိုင္ရန္အတြက္ ျပန္လည္သုံးစြဲျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ေဇာင္းေပးၿပီး ေဆာင္႐ြက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါသည္။

ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္သုံးစြဲမႈ

ပလတ္စတစ္ဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ ဂရိဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္ လာၿပီး ပုံသြန္းရန္သင့္ေသာပစၥည္းဟု အနက္ အဓိပၸာယ္ေဆာင္ပါသည္။ ပလတ္စတစ္မ်ားကို  ကမာၻေပၚတြင္ ၁၉၅၀ ဝန္းက်င္ကတည္းက စတင္သုံးစြဲခဲ့ၿပီး ယေန႔ လက္ရွိ အခ်ိန္တြင္ ပလတ္စတစ္ကို အစားအစာမ်ားထုပ္ပိုးမႈ (Packing) ျပဳလုပ္ရာတြင္ အမ်ားဆုံးသုံးစြဲၿပီး စုစုေပါင္း ပလတ္စတစ္ သုံးစြဲမႈ၏ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိေၾကာင္း၊ ႏွစ္စဥ္  ကမာၻေပၚတြင္ ပလတ္စတစ္အိတ္ ဘီလီယံ ၅၀၀ ခန္႔ကို သုံးစြဲေနၾကၿပီး ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္ အိတ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း၊ တစ္မိနစ္တိုင္း ပလတ္စတစ္ဘူး တစ္သန္းကို ဝယ္ယူသုံးစြဲၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ေရသန္႔ ဘူး ၄၈၀ ဘီလီယံ  ကမာၻတစ္ဝန္း ေရာင္းခ်ခဲ့ေၾကာင္း၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပလတ္စတစ္ ထုတ္လုပ္မႈ အမ်ား ဆုံးျဖစ္ၿပီး  ကမာၻတစ္ဝန္း ပလတ္စတစ္ ထုတ္လုပ္မႈ၏ ၂၈ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

ပလတ္စတစ္အႏၲရာယ္

- စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ား၊ ပလတ္ စတစ္ဘူးမ်ားသည္ ပင္လယ္ သမုဒၵရာအတြင္းသို႔ ႏွစ္စဥ္တန္ေပါင္း ၁၃ သန္းခန္႔ ေမ်ာဝင္စီးဆင္းေနၿပီး အမႈိက္ထုႀကီးသဖြယ္ စီးေမ်ာေနသျဖင့္ ေရေနသတၱဝါ မ်ားႏွင့္ပင္လယ္ကူးသေဘၤာမ်ားအတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ရွိျခင္း၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ အဏၰဝါေဂဟစနစ္ကို ယိုယြင္းပ်က္စီးေစျခင္း၊

- ပလတ္စတစ္အိတ္၊ ပလတ္စတစ္ဘူးမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသုံးျပဳသည့္ေကာ္ေစ့သည္ သဘာ၀ သယံဇာတျဖစ္သည့္ ေရနံစိမ္းမွ ထုတ္ယူသုံးစြဲရသျဖင့္ သဘာ၀သယံဇာတ ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း၊

- မိုးတြင္းအခါ စြန္႔ပစ္ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားေၾကာင့္ ေရေျမာင္းမ်ားပိတ္ဆို႔ၿပီး ေရႀကီး ေရလၽွံမႈမ်ားႏွင့္အတူ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ညစ္ညမ္းေစျခင္း၊

- ပလတ္စတစ္မ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္မွ ပ်က္စီးႏိုင္ သည့္အတြက္ အမႈိက္မ်ား ေျမျမႇဳပ္မႈႏွင့္အတူ ပလတ္စတစ္ အိတ္မ်ား၊ ပလတ္စတစ္ဘူးမ်ား ေျမျမႇဳပ္ဖ်က္ဆီးျခင္း ေၾကာင့္ အပင္မ်ိဳးေစ့မ်ား မထြက္သျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိခိုက္ေစျခင္း၊

- ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားျဖင့္ အစားအစာမ်ား ထုပ္ပိုးမႈ ေၾကာင့္ ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားတြင္ပါရွိသည့္ ခဲဓာတ္ ေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစျခင္း စသည့္ ဆိုးက်ိဳး မ်ားကို ခံစားႀကဳံေတြ႕ေစမည္ ျဖစ္သည္။

ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈကို တိုက္ဖ်က္ၾကစို႔

ပလတ္စတစ္သုံးစြဲမႈကို ေလၽွာ႔ခ်ႏိုင္ရန္ ကမာၻေပၚရွိ ႏိုင္ငံ တိုင္းမွ လိုက္နာက်င့္သုံးေနသည့္ Reject၊ Reduce၊ Reuse၊ Recycle၊ Return ဟူသည့္ R ငါးလုံးနည္းလမ္း ျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္သြားရန္ လိုအပ္ပါသည္။

- အစားအစာမ်ားကို ဝယ္ယူရာတြင္ ေရာင္းခ်သူမ်ားမွ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ား၊ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္ ဘူးမ်ားျဖင့္ ထုပ္ပိုးမႈကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ျငင္းပယ္ပါ။ (Reject)

- ပလတ္စတစ္သုံးစြဲမႈ ေလ်ာ့နည္းလာေစေရးအတြက္ ယခင္ ကတည္းက ထုပ္ပိုးလာသည့္ အင္ဖက္၊ ငွက္ေပ်ာဖက္မ်ား ျဖင့္ ထုပ္ပိုးမႈစနစ္ကို ျပန္က်င့္သုံးရန္၊ ေအာ္ဂဲနစ္ ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားျဖင့္ အစားထိုးသုံးစြဲရန္၊ (Reduce)

- တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ား၊ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္ ဘူးမ်ားကို တစ္ခါသုံးစြဲျခင္းျဖင့္ စြန္႔ပစ္ျခင္းမျပဳဘဲ ျပန္လည္သုံးစြဲရန္၊ (Reuse)

- တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ား၊ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္ ဘူးမ်ားကို ျပဳျပင္ထုတ္လုပ္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား အတြက္ လိုအပ္သည့္ ကုန္ၾကမ္းအျဖစ္ ျပန္လည္သုံးစြဲပါ။ (Recycle)

- အသုံးျပဳၿပီး ပလတ္စတစ္အိတ္၊ ပလတ္စတစ္ဘူးမ်ားအား Recycle ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ ေနရာသို႔ စုစည္း ပို႔ေဆာင္ပါ။ (Return)

ကမာၻတစ္ဝန္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည့္ စဥ္ဆက္ မျပတ္ဖြံ႕ ၿဖိဳးမႈ ပန္းတိုင္ ၁၄ တြင္ ပင္လယ္၊ သမုဒၵရာႏွင့္ အဏၰဝါအရင္းအျမစ္မ်ားကို ေရရွည္တည္တံ့ေစေရးအတြက္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ ပန္းတိုင္ ၁၅ တြင္  ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ေဂဟစနစ္အား ေရရွည္တည္တံ့ေရး၊ ေျမဆီလႊာဆုံး႐ႈံးမႈကို ရပ္တန္႔ရန္ စသည့္ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္တို႔ကို အထက္ေဖာ္ျပပါ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈ ေလၽွာ႔ခ်ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွတစ္ဆင့္ အေရာက္လွမ္းႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္ပါ၍ သဘာ၀သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ား ေလ်ာ့နည္းဆုံး႐ႈံးမႈကို တားဆီးေရးႏွင့္ စဥ္ဆက္မျပတ္ အက်ိဳးရွိစြာ အသုံးျပဳႏိုင္ေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ယိုယြင္းမႈ၊ ညစ္ညမ္းမႈမရွိ ေစေရးအတြက္ လူတစ္ဦးခ်င္းမွ ပလတ္စတစ္ သုံးစြဲမႈ၊ ထုတ္လုပ္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းပေပ်ာက္လာေအာင္ အမူအက်င့္တစ္ခုအေနျဖင့္ လိုက္နာေဆာင္ ႐ြက္ရင္းျဖင့္ ပလတ္စတစ္ညစ္ညမ္းမႈကို ဝိုင္းဝန္းတိုက္ဖ်က္ၾကစို႔ဟု တိုက္တြန္း ေရးသားလိုက္ရပါသည္။ ။

မယု (စက္မႈ)
ျပန္​/ဆက္​