နယူးေယာက္က ၾကိတ္၀ုိင္းမ်ား၊ အုိင္စီစီ ႏွင့္ အုိမာ အယ္လ္ ဘာရွီယား

ကုလ လုံျခဳံေရး ေကာင္စီ အဖဲြ႔၀င္မ်ား ခရီးစဥ္ရဲ႔ ရလာဒ္ကေတာ့ ရွင္းလင္းစြာ ေပၚထြက္လာ
ခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ဤသည္ကား ရခိုင္ ျပည္နယ္ အၾကမ္းဖက္မႈ နဲ့ပါတ္သက္ျပီး ျမန္မာ အစုိးရ အေနနဲ႔ တာ၀န္ခံ
မႈ ျဖစ္ေပၚေရး လုံျခဳံေရး ေကာင္စီ ေၾကျငာခ်က္တခု ထုတ္ျပန္ရန္ ျဗိတိန္က ဦးေဆာင္ျပီး
နယူးေယာက္ရွိ ကုလသမဂၢ ရုံး အေဆာက္အဦးရဲ့ စၾကၤန္လမ္းေတြမွာ ျပန္လည္ လႈပ္ရွားလာေန တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မည္မ်ပင္ အုတ္ေအာ္ေသာင္းနင္း ျဖစ္ေနခဲ့ၾကေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္ထိ ေၾကျငာခ်က္တခုသာ
လုံုျခဳံေရး ေကာင္စီ အေနနဲ့ ထုတ္ျပန္ႏူိင္ေသးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ျဗိတိန္က ေၾကျငာခ်က္ မူ
ၾကမ္းကုိ ျပီးခဲ့တဲ့ အပါတ္က အဖဲြ႔၀င္ ႏူိင္ငံမ်ားအၾကား ျဖန္႔ေ၀လုိက္ျပီး လူ႔ အခြင့္အေရး ခ်ဳိး
ေဖါက္ခဲ့မႈ မ်ား အတြက္ "ယုံၾကည္ႏူိင္ေလာက္သည့္ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ" စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ
မ်ား ျပဳ လုပ္ရန္ ျမန္မာကုိ တုိက္တြန္းမယ့္ေၾကျငာခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အခု ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္မယ့္ ကိစၥကုိ တရုတ္ကကန္႔ ကြက္ျခင္း မရွိေပမယ့္ တာ၀န္ခံ တာ၀န္ယူ
ရမယ့္ စာသား ကုိ ထည့္ဖုိ႔ အျပင္းအထန္ ကန္႔ကြက္ေနတာလည္း ေတြ႕ေနရပါတယ္။

ထုိစာသား အစား "ျပသာနာ၏ အရင္းအျမစ္ကုိအေျဖရွာရန္" ႏွင့္ "ရခုိင္ ျပည္နယ္ အတြင္း
ဖြံျဖဳိးတုိးတက္လာမူ ျဖင့္ တည္ျငိမ္မႈ ရရွိေရး"ႏူိင္ငံတကာမွ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံၾကေရး ေတာင္းဆုိတဲ့စကားစု ေျပာင္းထည့္ဖုိ ေျပာလာေနပါတယ္။

သုိ႔ေသာ္လည္း အေမရိကန္၊ ျပင္သစ္ ႏွင့္အျခား အဖဲြ႕၀င္ႏူိင္ငံမ်ားက တရုတ္ရဲ့
အဆုိျပဳခ်က္ကုိ ပါယ္ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။

တနလာၤေန႔မွာ.ျမန္မာႏွင့္ ပါတ္သက္ျပီး ျပဳလုပ္မယ့္ လုံျခဳံေရး ေကာင္စီ အစည္းအေ၀း မတုိင္
မီ ဆက္လက္ျပီး ၾကိတ္၀ုိင္းဖဲြ႔ဖုိ႔ လုပ္ေနၾကပါတယ္။

တရုတ္ အေနနဲ့ ေနရာတကာ ကုိ အေနာက္အုပ္စုက မ်က္မွန္စိမ္းၾကီးတတ္ျပီး
သူတုိ႔ က်င့္သုံးသလုိ မက်င့္သုံးရင္ ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ တတ္တဲ့ အက်င့္ကုိ မၾကဳိက္တဲ့ အျပင္
လူ႔ အခြင့္အေရး ဆုိတဲ့ စကားကုိလည္း နားခါးေနတာေၾကာင့္ကလည္း တေၾကာင္း အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိန္ကုိက္ နယူးေယာက္မွာ ေနာက္ထပ္ၾကိတ္၀ုိင္းတခု ဖဲြ႔လာတာကေတာ့ ထိတ္တန္း
လူ႔ အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားမူ အဖဲြ႔ၾကီးေလးခုမွအစည္းအေ၀း ေခၚယူ က်င္းပျပီး ျမန္မာတြင္
လူသာမ်ား အေပၚ က်ဳးလြန္သည့္ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားအတြက္ လုံျခဳံေရး ေကာင္စီ အေနနဲ့ ႏူိ္င္ငံ
တကာ ရာဇ၀တ္မႈမ်ား ဆုိင္ရာ တရားရုံးကုိစုံစမ္းစစ္ေဆးေပးရန္ လႊဲေျပာင္းေပးေရးကုိ
တုိက္တြန္းတဲ့ အဖဲြ႕ၾကီး ေလးဖဲြ႔၏ ပူးတဲြေၾကျငာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္လုိက္ၾကပါတယ္။

ပါတဲ့ အဖဲြ႔ေတြကေတာ့ ထိပ္ထိပ္က်ဲ လူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႔ေတြ ျဖစ္တဲ့ Fortify Rights, Amnesty Internationl, Human RightsWatch နဲ့ Global Center for R2P တုိ႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

Global Center for R2P ၏ဒုတိယ အမႈေဆာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးက ဗီတုိ
အာဏာနဲ့ ျခိမ္းေျခာက္ေန၍ လုပ္၍ မရဆုိေသာ ဆငိေျခ ကုိ လက္မခံႏူိင္ပဲ နည္းလမ္းရွာ
ဖုိ႔ လုိေၾကာင္း ေျပာဆုိသြားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္တြင္ အျပစ္ရွိသူမ်ားကုိ ဒဏ္ခံျခင္း မလုပ္
သည့္ အေလ့သည္ အျမစ္တြယ္ေနတာ ၾကာျပီျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း ေၾကျငာခ်က္မွာ ေဖၚျပထား
ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ျဖစ္စဥ္တခု အေနနဲ့ ျဖစ္ရပ္အားလုံးကုိ ျမန္မာအေပၚ တဖက္သတ္ ေၾကျငာ
ခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ မူဆလင္ အသင္းခ်ဳပ္ အုိအုိင္စီ ရဲ့ ဒကၠား ေၾကျငာခ်က္ကုိ ျမန္မာႏူိင္ငံ
ျခားေရး၀န္ၾကီး ဌာနက ျပတ္ျပတ္သားသားပါယ္ခ် လုိက္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ကိစၥ တခု ထပ္ေပၚလာတာကေတာ့ အုိင္စီစီ မွ ျမန္္မာမွ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေတြ
အေပၚကုလ လုံျခဳံေရးေကာင္စီ မပါပဲ တုိက္ရုိက္ အေရးယူရန္ ဆုံးျဖတ္ေပးေရး အုိင္စီစီ တရားလုိ ေရွ႕ေနရဲ့ ျပီးခဲ့တဲ့လ က ဦးတုိက္ေလ်ာက္ထားမႈ အေပၚ အဆုံုး အျဖတ္
မေပးခင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ရဲ့ သေဘာထားကုိသိျခင္ေၾကာင္း အုိင္စီစီ မွ ဘဂၤလား အစုိးရထံ
စာေရးသား ေပးပုိ႔လုိက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အဖဲြ႔၀င္ ႏူိင္ငံ ျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အေပၚ ဒုကၡသည္ ေပါငိး ခုႏွစ္သိန္း နီးပါးခန္႔ ေရာက္ရွိလာ
ေအာင္ ျပဳ မူခဲ့မႈ အေပၚ မည္သုိ႔ သက္ေရာက္ေၾကာင္း impact statement ပုံစံမ်ဳိး ေတာင္းဆုိ
လုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ မွ စဥ္းစားအုန္းမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အိမ္နီခ်င္းလည္း ျဖစ္တာမုိ႔ ႏွစ္ႏူိင္ငံ
ဆက္ဆံေရး ဆုိးဆုိးရြားရြား ျဖစ္လာႏူိင္စရာအေၾကာင္း ရွိေနတာမုိ႔ အက်ပ္ရုိက္စရာေတာ့
ျဖစ္ေနပါတယ္။

ုျမန္မာ အစိုးရ ေျပာခြင့္ရ ဦးေဇာ္ေဌးကေတာ့ျမန္မာသည္ အုိင္စီစီ အဖဲြ႔ပင္ မဟုတ္တဲ့
အတြက္ မည္သည့္ နည္းႏွင့္မ် အမႈဖြင့္၍ မရဟုေျပာေနပါတယ္။

သုိ႔ေသာ္ က်ယ္ေျပာလွတဲ့ ေရာမ စာတမ္းမွာဂယ္ေပါက္ေတြ loop hole ေတြ ရွာျပီး လုပ္ဖုိ႔
ၾကံစည္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အကယ္၍ မ်ား ေအာင္ျမင္သြားခဲ့ရင္လည္းက်ဳး လြန္သူ တရားခံကုိ တုိင္းျပည္ထဲ ၀င္ဖမ္း
ခြင့္ မရွိေပမယ့္ ႏူိင္ငံတကာ တရားရုံးက အလုိရွိေနေသာ ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ခံထားရသည့္ ရာဇ
၀တ္သားမ်ား အျဖစ္ ေသသည့္အထိ အမည္တြင္ က်န္ရစ္ေတာ့မွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အုိင္စီစီ အဖဲြ႔၀င္ႏူိင္ငံ မွန္သမ် သြားေရာက္လည္ပါတ္လုိ႔ လည္း မရေတာ့ပါဖူး။ အုိင္စီစီ အဖဲြ႕၀င္
နူိင္ငံမ်ား အေနနဲ့ ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ခံထားရတဲ့ရာဇ၀တ္သားကုိ ဖမ္းဆီးေပးဖုိ႔ တာ၀န္ရွိေနတာ
ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ေတာင္အာဖရိက မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာကုိ နမူနာ အျဖစ္ ေျပာလုိပါတယ္။

အုိင္စီစီ မွ ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ခံထားရတဲ့ ဆူဒန္သမၼတ ဘာရွီရား က အုိင္စီစီ အဖဲြ႕၀င္ႏူိင္ငံ
ျဖစ္တဲ့ ေတာင္အာဖရိက ကုိ ခ်စ္ၾကည္ေရးေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက သမၼတ
ေဂ်ေကာ့ ဇူးမားက အုိင္စီစီ ရဲ့ အမိန္႔ကုိ အာခံျပီး ဆူဒန္ သမၼတ ကုိ ဖိတ္ၾကားခဲ့တာ ျဖစ္ပါ
တယ္။

သုိ႔ေသာ္ သူ ေမ့ေလ်ာ့သြားသည့္ အခ်က္ကသူကုိ႔ ပင္ အမူေပါင္း ၇၀၀ ခန္႔ နဲ စဲြခ်က္တင္
ထားတဲ့ ႏူိင္ငံ အတြင္းရွိ လြတ္လပ္ေသာ တရားစီရင္ေရး စနစ္ ကုိ တလက္မမွ အထိ မခံပဲ
က်င့္သုံးေနသည့္ တရားရုံးခ်ဳပ္ ကုိပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာရွီယား ေရာက္လာျပီး မၾကာမီမွာပဲ ေတာင္အာဖရိက ေရွ႕ေနမ်ားက သူ႔အား ဖမ္းဆီးႏူိင္ရန္
ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ေပးဖုိ႔ တရားရုံးခ်ဳပ္ကုိ ဦးတုိက္ေလ်ာက္ထားခဲ့ရာမွ တရားရုံးခ်ဳပ္က လက္ခံ
ျပီး ၀ရမ္းထုတ္ ျပန္လုိက္ပါတယ္။

ဒီသတင္းကုိ ရလ်င္ရျခင္းပဲ ဘာရွီယားခမ်ာခရီးစဥ္ကုိ ခ်က္ျခင္း ဖ်က္သိမ္းျပီး အသင့္ေစာင့္
ေနတဲ့ ေလယာဥ္ေပၚ ကုိ တက္ကာ အူယားဖားရား ထြက္ေျပးႏူိင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ဖမ္း၀ရမ္းကုိင္
ျပီး လာေနတဲ့ ေတာင္အာဖရိက ရဲအဖဲြ႔.လက္မွလက္မတင္ေလး လြတ္ေျမာက္သြားခဲ့ရပါတယ္

အခုလုိ ဘာရွီယား ေလယာဥ္ကုိ ထြက္ခြာခြင့္ေပးလုိက္တဲ့ အတြက္ အစုိးရကုိ ေတာင္အာဖရိ
က တရားရုံးခ်ဳပ္ နဲ့ ကုလ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ဘန္ကီမြန္း တုိ႔ က ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
လွစိုးေ၀