သႀကၤန္ကို အခက္အခဲေတြၾကားမွ မုဒိတာျဖင့္ ႀကိဳဆိုၾကပါစို႔

သႀကၤန္ကို အခက္အခဲေတြၾကားမွ မုဒိတာျဖင့္ ႀကိဳဆိုၾကပါစို႔

တို႔မ်ား ႀကိဳဆိုဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ မျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္မွန္တဲ့ အတာသႀကၤန္ ျမန္မာႏွစ္သစ္ကူးကေတာ့ ပုံမွန္အတိုင္း ေရာက္လာျပန္ၿပီ။ ရက္ေတြ၊ လေတြကေတာ့ မည္သူ႔ကိုမွ မဆိုင္းဘဲ သူ႔ဟာသူ ခရီးသြားစရာရွိတာ သြားေနသည္၊ လူေတြကိုလည္း ဘဝရဲ႕ အစဥ္အၿမဲမတည္ရွိမႈ၊ ထာဝရ ေျပာင္းလဲေနမႈ အေၾကာင္းတို႔ကို မျပတ္ သြန္သင္ျပသေနသည္။ တို႔မ်ား ပညာမ်က္စိႏွင့္ ၾကည့္႐ႈဖို႔သာ လိုေလသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ နယ္ျခားကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား ဖိအားေပးမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းမ်ားသည္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးကို အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိေစခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံျခားမွာ ဘာသာျခားေတြႏွင့္ေရာ ဘာသာတူ လူမ်ဳိးျခားေတြႏွင့္ပါ ကြန္ဖရန္႔ အစည္းအေဝးမ်ား၌ ဆုံတိုင္း အေမးအျမန္းခံရလို႔ ဒီအက်ဳိး သက္ေရာက္မႈကို မိမိကိုယ္တိုင္လည္း ခံစားေနရပါသည္။ ဒီအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အီးေမးလ္ေတြလည္း မၾကာခဏဆိုသလို လက္ခံရတာလည္းရွိသလို ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ႐ႈေထာင့္မွ ရွင္းျပရသည့္ အႀကိမ္လည္း မနည္းေတာ့ပါ။ ျပည္ပေရာက္ အခ်ဳိ႕ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ လူမ်ဳိးမ်ားဆို ႏိုင္ငံျခား႐ုပ္ျမင္သံၾကား သတင္းမ်ားသည္ ကိုယ့္ျမန္မာျပည္ကို တစ္ဖက္သတ္ တိုက္ခိုက္လြန္းလို႔ ေၾကာက္ရြံ႕ မုန္းတီးလာသလို ျဖစ္ေနရၿပီး မၾကည့္ခ်င္ေတာ့သည္အထိ ျဖစ္ေနတာလည္း မနည္းပါ။

သို႔ေသာ္ ဒီလိုျပႆနာမ်ဳိးကို ေရွာင္ေျပးလို႔မရပါ။ မေျပလည္ႏိုင္ပါ။ မိမိတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္သာမက တစ္ကမၻာလုံးလိုလို ႏိုင္ငံတိုင္း ျပႆနာ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိၾကသည္ခ်ည္းသာ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ အေမရိကန္၏ မကၠဆီကို နယ္ျခားျပႆနာ၊ အဂၤလန္၏ ဘရက္ဇက္ (Brexit) ျပႆနာ၊ ဂ်ာမနီ တရားမဝင္ လာေရာက္ေနထိုင္ သူမ်ား (Immigration) ျပႆနာ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ၏ျပႆနာသည္ အမ်ားျပႆနာမို႔ မိမိတတ္ႏိုင္သမွ် မိမိအခန္းက႑မွ ဝိုင္းဝန္းေျဖရွင္းျခင္းျဖင့္ ပါရမီကိုယ္စီ ျဖည့္က်င့္ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျပႆနာဆိုသည့္ သစၥာ ''ဒုကၡသစၥာကို ထြက္မေျပးဘဲ နားလည္ေအာင္ လုပ္ရမည္'' ဟု ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ မိန္႔မွာေတာ္မူခဲ့သည္ မဟုတ္ပါေလာ။

ဤျပႆနာမ်ဳိး ဝိုင္းဝန္းေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည့္ အရာတစ္ခုမွာ တစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ေရာ ႏိုင္ငံတစ္ခုလုံး အေနျဖင့္ပါ ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္စြမ္း resilience ျမင့္မားေအာင္ မျပတ္ႀကိဳးစားဖို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္ရည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကမၻာေက်ာ္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ စိတၱေဗဒ ကြၽမ္းက်င္သူ သိပၸံပညာရွင္တစ္ေယာက္က ရွာေဖြေတြ႕ရွိ ထားသည္မွာ ''ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္မႈသည္ က်သြားသည္ အင္အား ကို ျပန္လည္ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ျခင္း ကို ဆိုသည္။ တင္းခံ ႏိုင္ျခင္းကို မဆိုလို- Resilience is how you recharge and not how you endure'' ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

တစ္ေန႔တာ၊ တစ္လတာ၊ တစ္ႏွစ္တာ အသုံးျပဳ ကုန္ခန္းသြားတဲ့ စိတ္ဓာတ္အင္အားကို မိမိတို႔ ျပန္လည္ ျဖည့္ဆည္းရာတြင္ မုဒိတာသည္ အဓိကက်ပါသည္။ လူတစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ ေန႔စဥ္၊ လစဥ္၊ ႏွစ္စဥ္ မိမိ၏ ႀကိဳးစားမႈ၊ မိမိရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ မိမိလက္ထဲမွာရွိေနသည့္ စြမ္းရည္ (သို႔) ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို အေကာင္းဘက္ကေနေတြးၿပီး ဝမ္းေျမာက္ႏိုင္သည့္စိတ္ ေမြးေပးရပါမည္။ မိမိတို႔က်န္းမာ ေရးအတြက္ မၾကာခဏ ေရေသာက္ဖို႔ရာ အက်င့္လုပ္သလို မုဒိတာ စိတ္ကိုလည္း မၾကာခဏ အက်င့္လုပ္ၿပီး ေမြးေပးရပါမည္။ မုဒိတာဆိုသည္မွာ အခက္အခဲမ်ားၾကားထဲမွ မိမိ၏ အားသာခ်က္ကို ျပန္သုံးသပ္၊ ျပန္ၾကည့္ကာ အေကာင္းဘက္ေတြးၿပီး စိတ္အားရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းပါ။ တစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားအမ်ားစု ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္အတြင္းမွာ အတတ္ႏိုင္ဆုံး ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္မွာ မိမိကိုယ္မိမိ အသိဆုံးပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဤအခ်က္မ်ားကို မိမိဘာသာ မိမိေတြး၍ ဂုဏ္ယူပီတိျဖစ္ႏိုင္ရမည္။

လူအမ်ားအေနျဖင့္လည္း အခ်င္းခ်င္း အျခားတစ္ဖက္မွ ေကာင္းသည့္လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ၾကည့္တတ္၊ အသိအမွတ္ျပဳတတ္သည့္ အက်င့္ေကာင္းသည္ လူႀကီးလူေကာင္းဆန္႐ုံတင္မက တိုင္းျပည္တစ္ခုလုံး၏ စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္လည္း လြန္စြာအေရးႀကီး ေပသည္။ အမွန္ဆိုလွ်င္ ဤကဲ့သို႔ေသာ မုဒိတာသည္ အျမင့္ဆုံး မုဒိတာဟု ဆိုႏိုင္သည္။ တင္းမာမႈေျဖေလွ်ာ့ေရး၊ ရင္ၾကား ေစ့ေရးႏွင့္ ညီၫြတ္ေရးတို႔ကို ျဖစ္ေစတတ္သည့္ အဆင့္ျမင့္ Emotion (စိတ္ခံစားမႈ)ျဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ၏ လႊတ္ေတာ္ကြန္ဂရက္ႏွင့္ ဆီးနိတ္မ်ားတြင္ ရီပတ္ ဘလီကင္ပါတီဝင္မ်ားႏွင့္ ဒီမိုကရက္ပါတီဝင္ အမတ္မ်ား တစ္ဦး၏ ေကာင္းေသာလုပ္ေဆာင္မႈကို တစ္ဦးက အသိ အမွတ္ျပဳလက္ခံပါက ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ ထိုအမတ္မ်ားသည္ ကိုယ္က်ဳိး၊ ပါတီက်ဳိးထက္ ႏိုင္ငံအက်ဳိး ျပည္သူ အက်ဳိးကို ပိုအေလးထားသည္ဟု ခံစားရကာ ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ားကို ပို၍ယုံၾကည္မႈ၊ စိတ္ခ်မႈရွိမည္မွာ မလြဲပါ။ ကိုယ္က်ဳိးေရွ႕တန္းမထား တိုင္းျပည္ကို အလုပ္အေကြၽး ျပဳျခင္းျဖင့္ ပါရမီျဖည့္ေနသူမ်ားဟု ျမင္ၾကလိမ့္မည္။

ထိုလူႀကီးလူေကာင္းမ်ားသည္ အထက္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္လည္း အတုယူစရာ နမူနာေကာင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤအခ်က္သည္ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ လြန္စြာအေရးပါသည္။ ဤကဲ့သို႔မဟုတ္ဘဲ အခ်င္းခ်င္းအျပစ္သာရွာေနပါက တိုင္းျပည္အေရးအတြက္ နိစၥဓူဝ ေတြးေတာေဆာင္ရြက္ ေနသည့္ ႏိုင္ငံေရးေလာကကို ျပည္သူမ်ားက စိတ္ကုန္သည္ ဆိုသည့္ စိတ္ခံစားမႈမ်ဳိး ျပည္သူ႔အၾကား ျဖစ္ပြားတတ္သည္။ အျပစ္ရွာမႈႏွင့္ စိတ္ကုန္မႈတို႔ႏွစ္မ်ဳိးစလုံးကို ''ေဒါသ အကုသိုလ္''ဟု ဗုဒၶျမတ္စြာ မိန္႔ေတာ္မူပါသည္။ မိမိႏိုင္ငံ၏အေရးကို စိတ္ကုန္၍ မ်က္ႏွာတျခား လႊဲထားပါက တိုင္းျပည္အတြက္ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္သူ တျဖည္းျဖည္း နည္းသြားမည္။ တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္ေသာ စိစစ္မႈႏွင့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာဆိုသည့္ စနစ္လည္း အားနည္းသြားမည္ ျဖစ္ေပသည္။

မိမိတိုင္းျပည္အေၾကာင္းေတြး၍ စိတ္ပ်က္ေနသည္ ထက္ေကာင္းတာေတြး၍ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ စိတ္အားတက္ကာ အခက္အခဲမ်ားကို တတ္ႏိုင္သည့္ ဘက္မွ ဝင္ေရာက္ကူညီေျဖရွင္းေပးျခင္းသည္သာ မြန္ျမတ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္ေထာင္စုတိုင္းရင္းသားအားလုံး၏ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦး မုဒိတာျဖစ္ႏိုင္မႈသည္ အခက္အခဲမ်ားကို ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္ရန္ႏွင့္ တိုးတက္ ႀကီးပြားေရးတို႔အတြက္ အဓိကတြန္းအားအင္ဂ်င္ဟု ယူဆပါသည္။ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ၿခံဳငုံဆိုလိုသည္မွာ ကိုယ္စီတာဝန္ယူ တည္ေဆာက္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္တြင္း ကိုယ္ပိုင္အင္အားမ်ားလည္း ရွိပါေသးသည္ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

သည့္အျပင္ ထိုကဲ့သို႔ အမ်ား၏ျပႆနာကို ဝိုင္းဝန္းေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ လိုအပ္သည့္ ႀကံ့ႀကံ့ခံႏိုင္မႈကို တစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ စုေပါင္းတည္ေဆာက္ရာ၌ မုဒိတာ အေကာင္းကိုျမင္တတ္၍ စိတ္ဓာတ္အင္အား ျဖည့္ဆည္းျခင္းသည္ အတာသႀကၤန္ကဲ့သို႔ေသာ ႏွစ္သစ္ကို ပို၍ အဓိပၸာယ္ရွိေစမည္။ မုဒိတာတည္းဟူေသာ ျဗဟၼဝိဟာရ ႏွလုံးသားျဖင့္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ကို ႀကိဳဆိုႏိုင္ၾကပါေစ။ ကိုယ္က်န္းမာ၊ စိတ္ခ်မ္းသာစြာျဖင့္ ေလာကဓမၼ ေကာင္းက်ဳိး ႏွစ္မ်ဳိးအတြက္ တိုး၍တိုး၍ သယ္ပိုးႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါေစ။

ေအာက္စဖို႔ဒ္ဆရာေတာ္ (ပါေမာကၡ ေဒါက္တာအရွင္ဓမၼသာမိ)