လစ္ဗ်ား- ဆီးရီးယား -ဘဂၤလား အေနာက္တံခါး နဲ႕ အာ-တူး- ပီ ( ၁ )

ဒီေန႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ ျပသနာအၾကပ္အတည္း ေတြကို အေၾကာင္းျပဳလုိ႔ လူေတြၾကား အာတူးပီ ဆိုတဲ႔ ေခါင္းစဥ္တခုေရာက္ေနပါတယ္။ အလြယ္တကူျဖတ္ေက်ာ္ကူးလူးႏိုင္ခဲ႔ ခုထိလဲ ကူးလူး ႏိုင္ဆဲ-နယ္စပ္စည္းရုိးမ်ားနဲ႔ ေခတ္အဆက္ဆက္စီးပြါးဆက္ဆံကူးလူးမွဳမ်ား။ ဆယ္စု ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ နယ္စပ္လူ၀င္မွဳၾကီးၾကပ္ေရးခ်ိဳ႕တဲ႔ပ်က္ယြင္းခဲ႔မွဳ-အဂတိလိုက္စားမွဳ၊ ဒုတိယကမာၻစစ္မျဖစ္မီကာလ-စစ္အတြင္းကာလ -နဲ႔ စစ္အျပီး၂ဖက္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အေျပာင္းအလဲမ်ား။ေဒသတြင္းၾကီးမားတဲ႔စစ္မက္ျဖစ္ပြါးမ်ားနဲ႔စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ယိုဖိတ္မွဳမ်ား။ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ႏိုင္ငံျဖစ္တည္လာမွဳ-ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ေျပာင္းလဲလာမွဳမ်ားနဲ႔ အလြန္ျခားနားတဲ႔ လူ႕အသိုင္းအ၀ုိင္း၂ခုၾကား သီးျခားစြာျဖစ္ေနမွဳ နီးကပ္စြာတည္ရွိမွဳ-စတဲ့ စတဲ့ အၾကာင္းရင္းမ်ားစြာကိုအေျခခံလုိ႔- ျပသနာအစို္င္အခဲေတြကို အုံလိုက္က်င္းလုိက္ သိမ္းထားခဲ႔ၾကတာပါ။ လူမ်ိဳးေရးဘာသာေရးကို ေခတ္ကာလမ်ားစြာ မွာ ႏိုင္ငံေရးအတြက္လုိသလုိ အသုံးခ်ခဲ႔ရာကေန ခုလို ဒီမုိကေရစီအေျပာင္းအလဲေခတ္မွာေတာ႔-ပေယာဂမ်ားစြာပူးကပ္ခံေနရျပီး -တဖက္ကလူ႔အခြင္႔အေရးကေန နယ္ေျမပိုင္စုိးေရးအထိေဘာင္ခ်ဲ႕လာ။ ကိုယ္႔ဖက္မွာက်ေတာ႔ အခ်ဳပ္အျခာနဲ႔ နယ္ေျမကာကြယ္ဘို႔ ျဖစ္လာ ။ ၂ ဘက္၂ဖက္ေျဖရွင္းၾကတာမွာ ခုေတာ႔ ဒုကၡသည္သိန္းေပါင္းမ်ားစြာကိစၥ- လုံျခံဳေရးေကာင္စီအထိေရာက္ေနပါျပီ။ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြက လည္း -သူတုိ႔ဆႏၵရွိသလို-ေခါင္းၾကီးသတင္းစဥ္ေတြအျဖစ္ ေန႕စဥ္ ေနရာေပးေဖၚျပေနၾကတာျဖစ္လုိ႔ တခ်ိဳ႕ပူပန္- တခ်ိဳ႕က အေျခအေနကိုက္-အခ်ိန္အခါသင္႔ ေနျပီလုိ႔ ေလွာ္- တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ရက္စ္ ေအာ္ ႏိုး ငါးဆယ္-ငါးဆယ္ေပါ႔ လုိ႔ ေျပာ။ ျမန္မာ႔လူမွဳကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာေတာ႔ အတည္ တခ်ိဳ႕-မထိတထိတခ်ိဳ႕။ တခ်ိဳ႕-တုိးတုိး ။တခ်ိဳ႕-က်ယ္က်ယ္။ လူေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ ေဒါသ-ေလာဘ- ဒုကၡ နဲ႔ ေသာကေတြျပန္႔က်ဲ လုိ႔ေနတာေတြ႕ႏိုင္ၾကပါတယ္ ။

ဒါေတြကိုအက်ယ္ခ်ဲ႕ ေတြးခ်င္သူေတြလဲ ေတြးႏိုင္။ ျငင္းခ်င္သူေတြ လည္း ခ်က္နဲ႔လက္နဲ႔ ဆက္ ျငင္းႏိုင္ၾကဘုိ႔ က်ေနာ္ ပန္႔ပိုးပါတယ္။( မိတ္ေဆြတခ်ိဳ႕ကလည္းတုိက္တြန္း။ ကိုယ္တုိင္ကလည္း တာဝန္ရွိတယ္လို႔ ခံယူ ) အခ်က္အလက္ဆုိတာ စိတ္ကူးနဲ႔ ေျပာရတာမဟုတ္မ်ိဳးမဟုတ္ေတာ႔ အကိုးအကားေတြရွာရတာပ။

အားတူးပီ ကို လူေတြ စစဥ္းစားျပီးေျပာလာၾကတာသကၠရာဇ္ ၂၀၀၁ ေလာက္က။ ဆုိေတာ႔ သိတ္မၾကာေသးဘူးဆုိလုိ႔ရပါတယ္ ။ ကမာၻၾကီးမွာ အဲဒီမတိုင္ခင္ ကတည္းက ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး ဇာတ္-အႏြယ္ နယ္ေျမ အယူ၀ါဒ (Ethnicity, religion, cast, nationality, class, idealogy,)
စစ္မက္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ-စတဲ႕စတဲ႔ အေၾကာင္းေတြကိုအေျခခံျပီး လူသားအခ်င္းခ်င္းမ်ိဳးျဖဳတ္သုတ္သင္ရွင္းလင္းၾကတာေတြ အၾကိမ္မနဲ။ အေၾကာင္းမနဲလွပါဘူး။ လူစိတ္ေပ်ာက္က်ဴးလြန္လာလုိက္ၾကပုံမ်ား ဒုတိယ ကမာၻစစ္ထဲနာဇီေတြကဂ်ဴးေတြကို သတ္ေနခဲ႔တုန္း(1940’s holocast) အာတူးပီဆုိတာ မေမြးေသးဘူး။ ၁၉၇၀ ၀န္းက်င္ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံ ခမာနီေတြအာဏာရတဲ႔အခုိက္ေလး အယူအဆမတူသူေတြကုိသန္းနဲ႔ခ်ီ သုတ္သင္ရွင္းလင္းေနတုန္းကလည္း အာတူးပီ ကိုယ္၀န္မေဆာင္ႏိုင္ေသးဘူး ။ အို ... သူ႔တိုင္းျပည္ သူ႔ အခ်ဳပ္အခ်ာ သူ႔ ကိစၥပဲ။ ဒို႔ နဲ႔ မဆိုင္ဘူး။

ကမာၻသူကမာၻသားေတြ အာတူးပီ ကို ေသခ်ာစ စဥ္းစားျဖစ္တာ ရ၀မ္ဒါ လူမ်ိဳးတုန္းသုတ္သင္ၾကတဲ႔ျဖစ္စဥ္ေနာက္ပိုင္းေပါ႔ ။ ၁၉၉၄က ရ၀မ္ဒါ မွာ ဟူတူလူမ်ိဳးေတြက တြက္စီေတြ ကို လူမ်ိဳးတုံး ရွင္းလင္း သတ္ျဖတ္ၾကတယ္။ ၄-၅ လေလာက္အတြင္း လူ ၅သိန္းကေန တသန္းေလာက္အထိေသေၾကပ်က္စီးၾကတယ္။ ဒါကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ႔ အစိုးရက ကာကြယ္မွဳေတြ ဘာမွမေပးႏိုင္။ လူသားသမုိင္းမွာေတာ္ေတာ္ အက်ည္းတန္တယ္ေပါ႔ ။ အဲလုိ ဆုိေတာ႔ ဒါမ်ိဳးေတြ ကမာၻၾကီးမွာ ထပ္မျဖစ္သင္႔ဘူး ။ဒါမ်ိဳးကို ႏိုင္ငံတကာလူသားအားလုံးက ၀ိုင္း၀န္းတားဆီးႏိုင္ၾကရမယ္ဆုိျပီး ျပန္စဥ္းစားမိၾကပါတယ္။

၂၀၀၁ ေလာက္ ကေနဒါႏိုင္ငံမွာ အစျပဳလုိ႔ ကြန္ဖရင္႔ေတြလုပ္တယ္။ အခု ရခုိင္ျပည္နယ္ျပသနာကို ေျဖရွင္းဘုိ႔ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ေတာ႔ ေခါင္းေဆာင္ေနရတဲ႔ ကုလအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ကိုဖီအာနန္တုိ႔ က ဦးေဆာင္ဦးရြက္ပါခဲ႔ၾကတာေပါ႔။ ကမာၻ႔အရပ္ရပ္ က ေနရာအႏွံ႕မွာ ဘယ္လူသားမ်ိဳးကို မဆုိ သူတုိ႔ေတြအေပၚက်ေရာက္လာမယ္႔ ၊ က်ေရာက္ေနဆဲ ေဘး အႏၱရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကေန အကာအကြယ္ေပးရန္ ( to protect population from Genocide ,War crimes, Ethnic cleansing , Crimes against humanity )လူသားအားလုံးမွာ တာ၀န္ရွိမွဳ ဆုိတဲ႔ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးလာလုိက္ၾကတာ…….
သကၠရာဇ္ ၂၀၀၅ ကုလသမဂၢ ညီလာခံက်ေတာ႔ အားလုံးသေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထုိး ျပီး အာတူးပီကို စ အသက္သြင္းၾကပါတယ္။

-
တကယ္တန္း အာတူးပီ (Responsibility to Protect ) ဆုိတဲ႔အဓိပၸါယ္က အခုက်ေနာ္တုိ႔ သာမန္အလြယ္နားလည္သလို ျပသနာျဖစ္ေနတဲ႔ ႏိုင္ငံကို-ေနရာတခုကို ကုလသမဂၢ ဦးေဆာင္တဲ႔ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြကအလြယ္ ၀င္လာျပီး အေျခအေနေတြကို ၀င္ထိန္းသိမ္းလုိက္တဲ႔ကိစၥမ်ိဳး အရင္လာမွာ စဥ္းစားရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္မစြက္ဖက္ခင္ သူ႔ေရွ႕မွာ အရင္လုပ္သြားရမယ္႔ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ အဆင္႔ ဆင္႔ တပုံၾကီး ခံေနပါတယ္။
ပထမအဆင္႔က ျပသနာျဖစ္ေနတဲ႔ ေနရာမွာ အစုိးရကိုယ္တုိင္က လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္တာေတြ( Genocide ) ။ စစ္ရာဇ၀တ္မွုျဖစ္ေနတာေတြ War Crime ။ လူမ်ိဳးစု အခ်င္းခ်င္းဖယ္ရွားရွင္းလင္းတာေတြ( Ethnic Cleansing ) လူသားမဆန္လွစြာ ရာဇ၀တ္မွဳက်ဴးလြန္ေနတာေတြ ( Crime against Humanity ) သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ကပ္ဆုိးက်ေရာက္ေနတာေတြ ( Natural Disaster ) (Murdered, torture, rape, starvation, expulsion, mass atrocities, genocide, ethnic cleansing) အဲဒါေတြကို
ကို အရင္တားဆီးဖုိ႕ ကာကြယ္ဘုိ႔ ေျဖရွင္းႏိုင္-အေရးယူႏိုင္- တာ၀န္ယူႏိုင္ရပါလိမ္႔မယ္။ ဒါကို ႏိုင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ိုင္း လည္း အဲဒီအစိုးရအင္အားရွိေအာင္ ၀ုိင္းကူညီေပးရမယ္။တည္႔မတ္ေပးရမယ္။( မီး၀င္မေမႊးရဘူး။ ဆီ၀င္မေလာင္းရဘူး) ပတ္၀န္းက်င္-အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြ ၊ ေဒသဆုိင္ရာ အဖြဲ႔ၾကီးေတြ ( Regional Organizations ) လူမွဳအဖြဲ႔အစည္းေတြ( Civil Sociaties ) ေတြက ၀ုိင္း၀န္းထိန္းသိမ္းေပးရမယ္။ ဒါေတြ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ႔ဘူးလား။ ဒီလုိဆုိ ကုလသမဂၢမွာေဆြးေႏြးၾကမယ္။ အစည္းအေ၀းထုိင္ဆုံးျဖတ္ၾကမယ္။ ပိုပို ဆုိးလာရင္ ေနာက္ဆုံး လုံျခံဳေရးေကာင္စီ အစည္းအေ၀းေခၚ ျပီး ဆုံးျဖတ္ရယူရမယ္။ အဲဒီမွာ တညီတညြတ္ထဲ ကုလသမဂၢ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ၊ ကုလလုံျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ရျပီဆုိရင္ ( UN Mandate and UNSC consensus ) တပ္ေတြ ေစလႊတ္ႏိုင္တယ္ေပါ႔ ။ တပ္ေတြဆုိတာကေတာ႔ ေနတုိး NATO ကိုေျပာတာ။ အဲဒီမွာ ဗီတုိသုံးႏိုင္တဲ႔ ႏိုင္ငံတခုခုက ကန္႔ကြက္လုိက္ရင္ ……. အထမေျမာက္ေတာ႔ျပန္ဘူး။
The use of force may only carried out as a measure last resort, when all other non-coercive measures have failed, and only when it is authorized by the UN Security Council.

( ဆက္ေရးပါဦးမယ္)

ခြန္ဆုိင္း ၁၂-၃-၂၀၁၈