R2P ျဖင့္ ဘာေတြ ျဖစ္ေနၾကသနည္း

R2P ျဖင့္ ဘာေတြ ျဖစ္ေနၾကသနည္း

ထုိကိစၥကုိ ေဖ့ဘုတ္တြင္ ေရးေနၾက ေျပာေနၾကသည္မ်ားကုိ ေတြ႕ရေသာ္လည္း ရီစရာဟု သာ သေဘာထားျပီး အမႈမဲ႕ အမွတ္မဲ့ေနခဲ့မိေသာ္လည္း တခါခါ တလဲလဲ တေၾကာ့ျပန္လာေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ေနရ၍ စိတ္ထဲတြင္ က်လိ က်လိ ျဖစ္လာမိသည္။

ျမန္မာႏူိင္ငံအား R2P အနီေရာင္ အဆင့္ သတ္မွတ္သည္ အေရးယူ၍ ရသည္။ ရက္ ၃၀ ကုိ ေစာင့္ေနသည္။ ဘာေတြလဲ မသိ၊

R2P က Rights to Protect ျဖစ္ျပီး ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ကုလ ရွိကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား ထိပ္သီးညီလာခံ တြင္ ကမၻာတ၀ွမ္းတြင္ လူမ်ဳိးေရး မ်ဳိးတုန္းမႈ၊ အစုလုိက္ အျပဳံလုိက္ သတ္မႈမ်ားကုိ အစုိးရဆုိသူမ်ားက က်ဳးလြန္ေၾကာင္း အခုိင္အမာ သိရွိရပါက ၀င္ေရာက္ကာကြယ္ရန္ ႏူိင္ငံေရးအရ ကတိျပဳထားျခင္းမွ်သာ ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ထုိအခ်ိန္က ဆူဒန္၊ ကြန္ဂုိ၊ ဆုိမာလီယာ ႏွင့္ ရ၀မ္ဒါတုိ႕တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

အဆုိပါ ပဋိပကၡမ်ားတြင္ ကုလသမဂၢ၏ ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ လူေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ၾကရသျဖင့္ ေနာက္ေနာင္ကုိ ဘယ္လုိကာကြယ္ၾကမလဲဟု ထုံးစံအတုိင္း ေဆြးေႏြးၾကရာမွ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။

ဤေနရာတြင္ အေရးအၾကီးဆုံး သိထားသင့္သည္က R2P ျဖင့္ အေရးယူရန္ ကုလ လုံျခဳံေရးေကာင္စီ၏ အမိန္႕အာဏာျဖင့္ သာ ဆုံးျဖတ္ရမည္။ ျမန္မာႏူိင္ငံအတြက္က အဆုိျပဳခ်က္ Resolution ပင္ မခ်မွတ္ႏူိင္ခဲ့ေသာ လုံျခဳံေရး ေကာင္စီအဖုိ႕ R2P လုပ္ဖုိ႕က ေ၀းလာေ၀းပင္။

ယခုအခ်ိန္အထိ R2P ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ မည္သုိ႕မွ် အေရးယူႏူိင္ခဲ့ျခင္းမရွိ၊ ဆီရီယားတြင္ အာဆတ္ အစုိးရက ဓါတုလက္နက္မ်ား သုံးစဲြ၍ အရပ္သား အမ်ားအျပား ေသေၾကေအာင္ လုပ္ခဲ့ျခင္း၊ ယီမင္ ျပည္တြင္းစစ္ စသည္တုိ႕ အမ်ား အျပားရွိေနသည္။

၁၉၉၀ ျပည့္ေနာက္ပုိင္းတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဆုိမာလီယာ အေရးအခင္းတြင္ ကုလ ျငိမ္းခ်မ္းမႈတပ္မ်ား ေစလႊတ္ခဲ့ျခင္း၊ ေဘာ္လ္ကန္စစ္ပဲြမ်ားတြင္ တပ္သားအရည္အတြက္ ၂၃,၀၀၀ အထိ ေစလႊတ္ခဲ့ျခင္း (ယင္းသည္ ကုလသမဂၢ သက္တမ္းတေလ်ာက္တြင္ အကုန္အက် အမ်ားဆုံး ႏွင့္ အၾကီးမားဆုံးေသာ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ထိမ္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္း ျဖစ္သည္၊ သုိ႕ေသာ္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။

ေျပာစရာ ျဖစ္လာရသည္က ၁၉၉၄ ခုႏွစ္အတြင္း အေနာက္ႏူိင္ငံမ်ားက ဆာရာေဂ်ဗုိ ၀ုိင္းရံ ပိတ္ဆုိ႕ ခံေနရျခင္း ႏွင့္ ေဘာ့စနီယား ျပည္သူမ်ား ခံစားေနရေသာ ဒုကၡ အ၀၀ အေပၚ အာရုံထားေနၾကစဥ္အတြင္း ရ၀မ္ဒါ တြင္ ဘက္သုံးဘက္ အၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ လူမ်ား မ်ဳိးတုန္းလုနီးပါး သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရျပီး လူ ရွစ္သိန္း မွ တသန္း အၾကား ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည္။ အဆုိပါ ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည့္ အရည္အတြက္က ေဘာ့စနီယား တြင္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္ထက္ ဆယ္ဆ ခန္႕ မ်ားျပားခဲ့သည္ကုိ ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိစဥ္က တာ၀န္ က်ေနေသာ ကုလသမဂၢ တပ္မႈး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ရုိမီယုိ ဒဲလာရီးမွ စစ္ပဲံြကုိ ရပ္တန္႕ေရး အကူအညီေပးၾကပါရန္ ႏူိင္ငံတကာကုိ ပန္ၾကားခဲ့ေသာ္လည္းူ မည္သုိ႕မွ် မယ္မယ္ရရ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္း မရွိေပ။

အဆုိပါ လူမ်ဳိးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈမ်ား မျဖစ္ပြားမီ United Nations Assistance Mission for Rwanda (UNAMIR) ေခၚ ကုလ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ထိမ္းသိမ္းေရး တပ္မ်ားက ရ၀မ္ဒါ တြင္ ျဖန္႕က်က္ခ်ထားျပီး ျဖစ္သည္။ သုိ႕ေသာ္ ၎တုိ႕မ်က္စိေအာက္မွာပင္ျဖစ္ပြားသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ကြန္ဂုိ ႏွင့္ ဆူဒန္တုိ႕တြင္လည္း အလားတူ ပင္ ျဖစ္သည္။

ထုိ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ အဖဲြ႕၀င္ႏူိင္ငံမ်ားက တပ္မ်ားကုိ ထိထိေရာက္ေရာက္ မေထာက္ပံ့ႏူိင္ျခင္း၊ ကုလ မစ္ရွင္ ကုိယ္၌ က ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ထိမ္းသိမ္းရန္ ျဖစ္သျဖင့္ ကုိယ့္ကုိကုိယ္သာ ကာကြယ္ရန္ ႏွင့္ စစ္မက္မျဖစ္ပြားရန္ ၾကားထဲက ရပ္တည္ေပးရသည့္ သေဘာသဘာ၀တုိ႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ထုိ႕အတြက္ R2P ကုိ စဥ္းစားလာခဲ့ၾကျခင္းသာ ျဖစ္ျပီး ယခုအခ်ိန္အထိ စာရြက္ေပၚမွာသာ ရွိေနေပေသးသည္။

သုိ႕ေသာ္ R2P ျဖင့္ အေရးယူရန္ ကုလ လုံျခဳံေရးေကာင္စီ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားတြင္ ထည့္သြင္းေဖၚျပျခိမ္းေျခာက္ခံရေသာ ႏူိင္ငံမ်ားေတာ့ရွိသည္။
ယင္းသည္ကား ဆူဒန္၊ (၂၀၀၆)၊ လစ္ဗ်ား (၂၀၁၂)၊ အုိင္ဗရီကုိစ့္ (၂၀၁၁)၊ ယီမင္ (၂၀၁၄)၊ မာလီ (၂၀၁၂/၂၀၁၃)၊ ဆူဒန္ ႏွင့္ ေတာင္ဆူဒန္ (၂၀၁၂/၂၀၁၃) တုိ႕ ျဖစ္သည္။

ဆီရီယား အေရးတြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွ R2P ကုိ သုံးျပီး ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ၾကဳိးစားခဲ့ေသာ္လည္း တရုတ္ ႏွင့္ ရုရွားတုိ႕က ပယ္ခ်ခဲ့၍ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ယီမင္အေရးတြင္လည္း ကုလ အေနျဖင့္ မည္သုိ႕မွ် ပါ၀င္ခြင့္ မရရွာသျဖင့္ R2P သည္လည္း အလုိလုိ ေျမာင္းထဲေရာက္သြားရရွာေသာ မေအာင္ျမင္သည့္ မ်ားစြာေသာ ကုလ ၏ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားထဲတြင္ တခုအပါအ၀င္ ျဖစ္သြားရေပသည္။

ႏူိင္ငံတခုကုိ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္ အလြန္လြယ္ကူျပီး တပါတ္အတြင္း ကိစၥျပတ္ႏူိင္ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္း ျပႆနာမ်ားက ဆယ္စုႏွစ္မက ၾကာေအာင္ ေျဖရွင္းရမည္၊ ေျဖရွင္းရန္လည္း အရင္းအျမစ္မ်ား ရွိဖုိ႕လည္း လုိသည္ကုိ ကမၻာႏူိင္ငံၾကီးမ်ားက အီရတ္ ႏွင့္ အာဖဂန္ နစၥတန္ တုိ႕ကုိ ၾကည့္၍ ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္ခဲ့ၾကျပီး ျဖစ္သည္။

တကယ္ေတာ့ အဆုိပါ သတင္း ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရျခင္းမွာ R2P သုံးစဲြသင့္မသင့္ သုေတသနျပဳ ေထာက္ခံ တင္ျပေနေသာ နယူးေယာက္တြင္ အေျခစုိက္သည့္  အင္ဂ်ီအုိ အဖဲြ႕ျဖစ္ေသာ The Global Center for the Responsibility to Protect (GCR2P) အဖဲြ႕မွ ႏူိ၀င္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႕စဲြျဖင့္ ျမန္မာအစုိးရအား လူသားခ်င္းစာနာေသာ အကူအညီမ်ား ၀င္ေရာက္ခြင့္ရရွိေရးႏွင့္ ကုလ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး အဖဲြ႕ကုိ ၀င္ခြင့္ျပဳရန္ ပန္ၾကားေသာ စာတေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာမွ စတင္လာျခင္း ျဖစ္ပုံရသည္။ အနီေရာင္ကုိလည္း ၎တုိ႕ကပင္ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

ဤသည္ကား R2P ႏွင့္ ပါတ္သက္၍ အြန္လုိင္းေပၚတြင္ ဖတ္ရႈ႕ေနမ်ားအား ရုိဟင္ဂ်ာ ဆုိသူမ်ား အေရး ေထာက္ခံေနၾကသူမ်ား၏ ေျခာက္လုံးလွန္႕လုံးသာ ျဖစ္သည္ကုိ သိေစခ်င္၍ တင္ျပလုိက္ရျခင္းသာ ျဖစ္ေပသည္။

လွစိုးေဝ