ေျခာက္ ရက္ စစ္ပဲြ ႏွင့္ အစၥေရး၏ ႏွစ္ ၅၀ ခရီး

ေျခာက္ ရက္ စစ္ပဲြ ႏွင့္ အစၥေရး၏ ႏွစ္ ၅၀ ခရီး

တုိင္ရမ္ ေရလက္ၾကား အား အစၥေရး သေဘၤာမ်ား
ျဖတ္သန္းသြားလာခြင့္ကုိ အီဂ်စ္ သမၼတ နာဆာ က
ပိတ္ဆုိ႔ ခဲ့မႈမွ စတင္ျပီး ၁၉၆၇ ဂၩန္လ ၅ ရက္မွ ၁၀ ရက္ အထိ အာရပိ- အစၥေရး တတိယအၾကိမ္ စစ္မက္
ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

အစၥေရး က စတင္ျပီး အီဂ်စ္ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္
ရာမွာ ေျမျပင္တြင္ ရပ္ထားေသာ အီဂ်စ္ စစ္ေလယာဥ္
မ်ား စိစိညက္ညက္ ေခ်မႈန္းခံခဲ့ရျပီး တျပဳိင္တည္းမွာ
ေဂ်ာ္ဒန္၊ အီရတ္ နဲ့ ဆီရီးယား တုိက္ေလယာဥ္ေတြပါ
ဖ်က္ဆီး ႏူိင္ခဲ့ပါတယ္။ ထုိေန႔ကေတာ့ တနလၤာေန
ျဖစ္ပါတယ္။

ဆုိင္းႏူိင္းကၩန္းဆြယ္ မွာ ရွိတဲ့ ၾကီးမားလွတဲ့ အီဂ်စ္
 ခံစစ္ေၾကာင္းကုိ ရုိက္ခ်ဳိး ျပစ္လုိက္ျပန္ပါတယ္။ ထုိေန႔ ကေတာ့ အဂၤါေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဂ်ရုစလင္ ျမဳိ႔ေတာ္ေဟာင္းကုိ ၀င္ေရာက္ သိမ္းပုိက္
လုိက္ႏူိင္ျပီး ၀တ္ျပဳ ဆုေတာင္းပဲြ က်င္းပႏူိင္ခဲ့ပါတယ္။
ထုိေန႔ ကေတာ့ ဗုဒၶဟူး ေန႔ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆူးအက္တူးေျမာင္းအထိ အေရာက္ခ်ီတက္ခဲ့တဲ့ေန႔က
ေတာ့ ၾကာသပေတးေန႔ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဂုိလန္ ကုန္းျမင့္ကုိ အေရာက္ သိမ္းပုိက္ႏူိင္ခဲ့တဲ့ ေန႔
ကေတာ့ ေသာၾကာေန႔ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

စေနေန႔ မွာ ဒမတ္စကပ္ လြင္ျပင္ကုိ အေပၚစီးကေန
စီးျပီး ၾကည့္လုိရတဲ့ ေတာင္ထိပ္ အထိ ေရာက္လာ
ႏူိင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အဲ့ဒီ ညေန မွာပဲ အာရပ္ေတြ အျပစ္
အခတ္ရပ္စဲဖုိ႔ ေတာင္းဆုိလာတာေၾကာင့္ စစ္ပဲြၾကီး အဆုံးသတ္ခဲ့ရကာ တနဂၤေႏြေန႔ မွာ အစၥေရး စစ္သား
ေတြ စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ အနားယူ အိပ္စက္ႏူိင္ခဲ့ၾက
ပါတယ္။

ထုိ ေျခာက္ရက္စစ္ပဲြ ကာလအတြင္း အစၥေရး စစ္
သည္ ၉၈၃ ဦး က်ဆုံးကာ အာရပ္ႏူိင္ငံမ်ားဖက္မွ
စုစုေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းနီးပါး ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။

အဆုိပါ စစ္ပဲြၾကီး အလ်င္အျမန္နဲ့ အခုလုိ ေအာင္ပဲြ
ေတြရကာ နယ္ေျမ အေျမာက္အျမား သိမ္းပုိက္ႏူိင္ခဲ့
တာကုိ အစၥေရး ႏူိင္ငံသားမ်ားပင္ တအံ့တၾသ ျဖစ္ခဲ့
ၾကရျပီး ဘုရားသခင္ရဲ့ ေျခရာလက္ရာေတြ ပါႏူိင္
တယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာၾကတဲ့ အထိ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။

ထုိစစ္ပဲြၾကီး နဲ့ အတူ အစၥေရး က ေဒသ အတြင္း.အင္
အားၾကီး ႏူိင္ငံ အဆင့္ကုိ တမဟုတ္ခ်င္း ေရာက္ရွိ သြားခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကား ဆြစ္ဇာလန္ ႏူိင္ငံ Basel မွာ ပထမ
ဆုံးအၾကိမ္ ဇီယြန္ ကြန္ဂရက္ၾကီး က်င္းပခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၁၂၀ ျပည့္ ခဲ့ျပီ ျဖစ္သလုိ ဘဲလ္ဖုိးေၾကညာစာတမ္း နဲ့ ဂ်ဳး ေတြ အတြက္ ႏူိင္ငံထူေထာင္ခြင့္ျပဳမယ္လုိ႔ ကတိ
ေပးခဲ့တာ ႏွစ္ ၁၀၀ ျပည့္သြားခဲ့ျပီ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကုလသမဂၢ က ပါလက္စတုိင္း နယ္ေျမကုိ
ပုိင္းျခားျပီး ဂ်ဳး ႏူိင္ငံ နဲ့ အာရပ္ႏူိင္ငံ ထူေထာင္ဖုိ႔ အဆုိ
ျပဳခဲ့တာ ႏွစ္ ၇၀ ရွိလာခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလုိ ႏွစ္
ပါတ္လည္ေတြ ့ျပည့္လာေနတဲ့ ၾကားထဲက ေျခာက္
ရက္စစ္ပဲြ ႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ကေတာ့ အဓိပၸါယ္အမ်ားၾကီး
ေဖၚေဆာင္လာခဲ့ရပါတယ္။

ယခု တင္ျပမည့္ အေၾကာင္းသည္ ေမလ ၂၀ ရက္ေန႔ ထုတ္ The Economist မဂၢဇင္းၾကီးတြင္ ပါရွိေသာ
"six days of war, 50 years of occupation"
ေဆာင္းပါးၾကီးတြင္ ေဖၚျပထားသည့္ အဆုိပါ ပဋိပကၡ
ၾကီးရဲ့ အေမြ အျဖစ္ ဆက္ခံလာရမႈမ်ားကုိ အေသး
စိတ္ သုံးသပ္တင္ျပေပးသြား မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေျခာက္ရက္ စစ္ပဲြ အတြင္း အစၥေရး သိမ္းပုိက္ရရွိခဲ့တဲ့
နယ္ေျမမ်ားသည္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ အစၥေရးတုိ႔၏ ႏူိင္
ငံေရး ႏွင့္ ကမၻာတ၀ွမ္းလုံုးနဲ့ ဆက္ဆံေရး ကုိ ျပဌာန္း
သတ္မွတ္ေပးလာခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိႏူိင္ပါတယ္။ အဆုိပါ
နယ္ေျမမ်ားက တကယ္ေတာ့ ပါလက္စတုိင္းတုိ႔ လြတ္
လပ္ေသာ ႏူိင္ငံ ထူေထာင္ႏူိင္ေရး အိမ္မက္ မက္ခဲ့ၾက
တဲ့ ဗဟုိခ်က္မ ေနရာမ်ားလည္း ျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္။

ေျခာက္ရက္ စစ္ပဲြသည္ အစၥေရးတုိ႔ အတြက္ ျပတ္
ျပတ္သားသား ေအာင္ပဲြ ခံႏူိင္ခဲ့တဲ့ တခုတည္းေသာ
စစ္ပဲြၾကီးလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ထုိစစ္ပဲြ.ေနာက္ပုိင္းမွာ အျမဲလုိ အႏူိင္ရရွိခဲ့တဲ့ အာရပ္ႏိူင္ငံ မ်ား နဲ့ စစ္ပဲြမ်ား
မွေန ၎တုိ႔ ဘယ္လုိမွ ပေပ်ာက္သြားေအာင္ ေခ်မႈန္း
ႏူိင္ျခင္း မရွိရွာေတာ့တဲ့ non-state actor လုိ႔ ေခၚတဲ့
ေဒသတြင္း လက္နက္ကုိင္ အဖဲြ႔ မ်ားနဲ့ ရင္ဆုိင္လာ
ရ ပါေတာ့တယ္။ ၎တုိ႔ ႏူိင္ငံအား ျပင္ပ မွ က်ဳးေက်ာ္
ခံရမယ့္ ျခိမ္းေျခာက္မႈ မ်ား ခ်ဳ ပ္ျငိမ္းသြားခဲ့ရေပမယ့္
ႏူိင္ငံအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ကေတာ့ မျပီးႏူိင္ မစီး
ႏူိင္ ျဖစ္လာေနပါတယ္။

၁၉၆၇ မွာ အေနာက္ႏူိင္ငံထုတ္ လက္နက္မ်ားနဲ့ ဆုိဗီ
ယက္ လက္နက္မ်ားအေပၚ ျပတ္ျပတ္သားသား       ေအာင္ပဲြ ခံႏူိင္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ကလည္း
အစၥေရး နဲ့ အခုိင္အမာ မဟာမိတ္.ထူေထာင္လာခဲ့
တာနဲ့ အမ် စစ္ေအး တုိက္ပဲြ အရိပ္အေငြ႔မ်ားက
အာရပ္-အစၥေရး ပဋိပကၡ အေပၚ အရိပ္မုိးလာခဲ့ရ
ပါတယ္။

ျပင္သစ္ သမၼတ ခ်ားလ္ ဒီေဂါက ဘက္ေျပာင္းကာ ၁၉၆၈ မွာ အာရပ္ႏူိင္ငံမ်ားကုိ ေထာက္ခံလာခဲ့ျပီး
မီးရပ္ခ်္ တုိက္ေလယာဥ္မ်ား အပါအ၀င္ လက္နက္
ေရာင္းခ်မႈ အားလုံးကုိ အစၥေရး အား ပိတ္ပင္လုိက္
တာေၾကာင့္ အစၥေရး မွာ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာ       စက္မႈ လုပ္ငန္းေတြ ထြန္းကားလာဖုိ႔ ေျမေတာင္
ေျမွာက္ေပးလုိက္သလုိ ျဖစ္သြားခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ယခုအခါ မွာေတာ့ ျပင္သစ္က အစၥေရးေတြဆီမွ
ဒရုန္းေတြ ျပန္လည္ မွာယူ တင္သြင္းေနရျပီ ုျဖစ္
ပါတယ္။

ဂ်ဳး မ်ား အဖုိ႔ ကမၻာတ၀ွမ္း ခုိလႈံစရာ မရွိ ျဖစ္ေနတဲ့ ဘ၀ကေန ပါလက္စတုိင္း သန္းေပါင္းမ်ားစြာကုိ အုပ္
ခ်ဳပ္လာေနရတဲ့ အင္ပုိင္ယာ အေသးစားေလး ပုိင္ဆုိင္
သြားရတဲ့ ဘ၀ အထိ တက္လွမ္းလာႏူိင္ခဲ့ပါတယ္။ ၾကဳိ တင္ၾကံစည္ ျပီး အႏူိင္ယူ သိမ္းပုိက္ခဲ့တာ မဟုတ္တဲ့
အတြက္ "မေတာ္တဆ အင္ပုိင္ယာ" ဆုိတဲ့ အမည္နဲ႔ Gershorn Gorenberg  က စာအုပ္ ေရးသား ထုတ္
ေ၀ခဲ့ဖူးပါတယ္။

ေျခာက္ရက္စစ္ပဲြက ပါလက္စတုိင္းတုိ႔ရဲ့  ဆုံးရႈံးသြားတဲ့ ၎တုိ႔ နယ္ေျမမ်ား ျပန္လည္ရရွိေရး လႈပ္ရွားမႈၾကီး
ကုိ ေမြးဖြားေပးခဲ့သလုိ အစၥေရး တုိ႔ အဖုိ႔လည္း ႏူိင္ငံ
ေရး မွာ တယူသန္ ၀ါဒ ေတြ ေပၚထြန္းလာေစခဲ့ျပီး ဘာသာေရး နဲ့ အမ်ဳိးသားေရးေတြ ေရာျပြမ္းလာခဲ့ျပန္
ပါတယ္။

ေဂ်ရုစလင္ကုိ အေရွ႕ နဲ့ အေနာက္ပုိင္းျခားထားတဲ့
တံတုိင္းၾကီးလည္း မရွိေတာ့ပဲ အဲ့ဒီေနရာမွာ ပါလက္
စတုိင္း လူ႔ ေဘာင္ အဖဲြ႕ အစည္းေတြကုိ အစိတ္စတ္အမႊာမႊာ  ျဖစ္သြားေအာင္ ခဲြျခမ္း ျပစ္ဖုိ႔ အရံအတားေတြ
ဖန္တီးလာခဲ့ပါတယ္။

အစၥေရး လူမ်ဳိးေတြ ပုိျပီး ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ လာေန
ေသာ္လည္း ၎တုိ႕ရဲ့ အုပ္ခ်ဴပ္ခံ ျဖစ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္
ေသာ ပါလက္စတုိင္းတုိ႕ က တေန႔တျခား မဲြေတ
လုိက္လာေနမႈမ်ားေၾကာင့္ အစၥေရးတုိ႔ အဖုိ႔ စိတ္
အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္စရာ ၾကဳံလာခဲ့ရပါတယ္။

ထုိ႔ အတြက္ ေျခာက္ရက္စစ္ပဲြရဲ့ ေအာင္ပဲြကေတာ့
အစၥေရး လူမ်ဳိး တုိ႔ ကုိ ကဲြျပားျခားနားေစယုံမ် မက ၎တုိ႔ ရဲ့ဒီမုိကေရစီ စနစ္ကုိပါ အရုပ္ဆုိး အက်ည္းတန္သြား
ေစခဲ့ပါေတာ့တယ္။

HSW
ဆက္လက္ တင္ျပပါမယ္။