ေနာက္ဆံုးကစားေကာင္

ေနာက္ဆံုးကစားေကာင္

(၁)

ကစားနည္းတိုင္းမွာ ဘယ္လိုကစားရမယ္ဆိုတဲ့ ကစားနည္းစည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြရွိတယ္။ ကစားသူေတြလိုက္နာရမယ့္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရွိတယ္။ အ႐ံႈးအႏိုင္ အဆံုးအျဖတ္ျပဳတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရွိတယ္။ တျခားလိုအပ္ရာ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရွိတယ္။ အဲဒါေတြအားလံုး စုေပါင္းထားတဲ့ ကစားနည္းဥပေဒရွိတယ္။

(၂)

စစ္တုရင္ကစားနည္းမွာလည္း အတူတူပါပဲ။ စစ္တုရင္ဥပေဒ (Laws of Chess) ဆိုတာရွိတယ္။

အေျခခံအားျဖင့္ တူၾကေပမယ့္ အစဥ္အဆက္ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားျခားနားစြာက်င့္ သံုးခဲ့ၾကတာေတြရွိတယ္။ ၁၉၂၄ ဇူလိုင္ ၂၀ ရက္က ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ပါရီၿမိဳ႕မွာ ကမၻာ့စစ္ တုရင္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ၿပီးတဲ့နာက္မွာေတာ့ တစ္ကမၻာလံုးအတြက္ စစ္တုရင္ဥပေဒကို အညီအညြတ္ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

(၃)

ကမၻာ့စစ္တုရင္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ဥပေဒျဖစ္ေပမယ့္ ပယ္ဖ်က္သင့္တာ၊ ျပင္ဆင္သင့္တာ၊ ျဖည့္စြက္သင့္တာ စသျဖင့္ အၾကံျပဳလိုတဲ့ ဥပေဒဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာေတြကို အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြက အဆိုျပဳတင္ျပႏိုင္ၿပီး ကမၻာ့စစ္တုရင္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ႕ အလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္းအေ၀းမွာ ကနဦးအဆင့္ ေဆြးေႏြးၾကၿပီး အမ်ားသေဘာညီရင္ ကမၻာ့စစ္တုရင္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ညီလာခံမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ၀ိုင္း၀န္းေဆြးေႏြး မဲခြဲဆံုးျဖတ္ၿပီး အတည္ျပဳပါတယ္။

(၄)

ဥပေဒဆိုတာကလည္း လိုအပ္လာရင္ ျပင္ဆင္မႈလုပ္ရစျမဲပါ။ စစ္တုရင္ဥပေဒ စတင္ျပ႒ာန္းစဥ္က ဒီဂ်စ္တယ္စစ္တုရင္နာရီ (Digital Chess Clock) မေပၚေသးလို႔ ဒီဂ်စ္တယ္ စစ္တုရင္နာရီနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြ မရွိေသးေပမယ့္ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ဒီဂ်စ္တယ္စစ္တုရင္နာရီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ဥပေဒေတြ၊ နည္း ဥပေဒေတြရွိေနပါၿပီ။ လက္ကိုင္ဖုန္းနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ၊ ေခတ္ေပၚ လွ်ပ္စစ္ကိရိယာေတြ အသံုးအေဆာင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း အလားတူ ေတြ႕ရပါတယ္။

(၅)

ခက္တာက ဥပေဒေတြဟာ ေရးဆြဲႏိုင္တဲ့သူေတြ၊ အတည္ျပဳျပ႒ာန္းဖို႔ အာဏာရွိသူေတြရဲ႕ အလိုက် ေပၚေပါက္ရ၊ ပယ္ဖ်က္ရ၊ ျပင္ဆင္ရတာဆိုေတာ့ ဘ၀င္မက်စရာေတြလည္း ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဥပေဒဟာ ႐ိုးရွင္းျခင္း၊ ျမင္သာထင္သာရွိျခင္း၊ လြယ္ကူစြာ သေဘာေပါက္ႏိုင္ျခင္း၊ တစ္သမတ္တည္းရွိျခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ ျပည့္စံုဖို႔လည္း လိုမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ သေဘာသဘာ၀ေတြရွိေနတာ စစ္တုရင္ ဥပေဒမွာ ျမင္ေတြ႕ရပါတယ္။

(၆)

အမွန္ကေတာ့ စစ္တုရင္ကစားနည္း ဥပေဒေတြဟာ ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေန႔အထိ ေၾကာင္းက်ဳိးမေလ်ာ္ကန္ တဲ့အခ်က္ေတြ၊ ယုတိၱ ယုတၱာမတန္တဲ့ ဥပေဒေတြ စစ္တုရင္မွာ ေတြ႕ေနရပါေသးတယ္။ (ဒါေတြကိုျပင္ဆင္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံစစ္တုရင္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးေမာင္ေမာင္လြင္က အႀကိမ္မ်ားစြာ အဆိုတင္သြင္းခဲ့ေပမယ့္ အေကာင္အထည္ ေပၚမလာခဲ့ပါဘူး)။ ဥပမာ ေျပာရရင္ ကိုင္ေကာင္ေရႊ႕ရတဲ့ကိစၥ။ ေရႊ႕မယ္ ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ျဖစ္ေစ ေယာင္မွားၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေစ ကိုင္မိရင္ ကိုင္မိတဲ့အ႐ုပ္ကို ေရႊ႕ရတယ္။ အဲဒီအ႐ုပ္မွာ ေရႊ႕စရာမရွိရင္၊ ေရႊ႕လို႔မရရင္ တျခားအေကာင္ကို ေရႊ႕ခြင့္ေပးတယ္။ အေပ်ာ္ကစားရာမွာ ဘာမွမေျပာလိုေပမယ့္ ၿပိဳင္ပြဲအတြက္ေတာ့ ဘ၀င္မက်စရာပါ။ ဒါေလာက္ေလးမွမသိရင္၊ သတိမထားရင္ အ႐ံႈးေပးလိုက္ေပါ့။ စစ္ဆိုတာအမွားခံတာမွ မဟုတ္တာ။

အ႐ုပ္ကိုကိုင္ေရႊ႕ၿပီး လက္လႊတ္ၿပီးခ်ိန္မွာ ျပင္ဆင္ခြင့္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေရႊ႕ကြက္ျပဳလုပ္ျခင္း။ ေရႊ႕ျခင္း (The move is made) လို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။ အ႐ုပ္ေရႊ႕ၿပီး စစ္တုရင္ နာရီကိုႏိွပ္ၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ေရႊ႕ကြက္ျပည့္စံုစြာ ၿပီးေျမာက္ျခင္း (The move is completed) လို႔ စကားလံုးသံုးပါတယ္။ အ႐ုပ္ကိုကိုင္ေရႊ႕ၿပီး လက္လႊတ္ၿပီးခ်ိန္မွာ ျပင္ဆင္ခြင့္မရွိေတာ့ ဘူးဆိုေပမယ့္ တရားမ၀င္ေရႊ႕ကြက္ (Illegal Move) ေတြအတြက္ေတာ့ နာရီမႏွိပ္ရေသးဘူးဆိုရင္ ျပင္ဆင္ခြင့္ေပးပါတယ္။ ဒါလည္း သိပ္မဟုတ္ေသးဘူးဗ်။ မိုင္းကြင္းထဲ ေျခစံုခ်ၿပီးမွ ဘြာခတ္လို႔ဘယ္ရမွာလဲဗ်ာ။

(၇)

၂၀၀၇ ခုႏွစ္က မေလးရွားႏိုင္ငံ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕ေတာ္မွာ မာေဒးကားစစ္တုရင္ ၿပိဳင္ပြဲက်င္းပစဥ္က ျဖစ္ပါတယ္။ လွ်ပ္တစ္ျပက္ (Blitz) ၿပိဳင္ပြဲမွာ တရားမ၀င္ေရႊ႕ကြက္ေရႊ႕ရင္ ခ်က္ခ်င္း႐ံႈးပါတယ္။ ပြဲတစ္ပြဲမွာ မာစတာ အဆင့္ရွိတဲ့ ကစားသမားတစ္ေယာက္က အုပ္ကြက္မိထားတဲ့ျမင္းကို ေရႊ႕ဖို႔ကိုင္ခဲ့တယ္။ မွားယြင္းကိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရႊ႕ဖို႕ ေသေသခ်ာခ်ာ ကိုင္ၿပီးမွ ျမင္းကိုေရႊ႕ရင္ သူ႕ရဲ႕ ဘုရင္ဟာ ၿပိဳင္ဘက္ရဲ႕ဘုန္းႀကီး (Bishop) အ႐ုပ္နဲ႔ တန္းေနမွာျဖစ္လို႔ ျမင္းကိုျပန္ခ်ၿပီး တျခားအေကာင္ကို ေရႊ႕သြားခဲ့ပါတယ္။ ကိုင္ေကာင္ေရႊ႕ စည္းကမ္းအရ ျမင္းကိုသာေရႊ႕ရင္ တရားမ၀င္ေရႊ႕ကြက္ျဖစ္တာေၾကာင့္ သူ႐ံႈးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပိဳင္ဘက္က ဒိုင္ကိုေခၚၿပီးကန္႔ ကြက္ခဲ့ေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။

(၈)

ဒီထက္ပိုဆိုးတဲ့ စိတ္ပ်က္စရာေကာင္းတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳတစ္ခုကို ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လက မကာအိုမွာ သက္တမ္းအလိုက္ လူငယ္စစ္တုရင္ၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပခဲ့စဥ္က ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ရဖူးပါတယ္။ လွ်ပ္တစ္ျပက္ၿပိဳင္ပြဲမွာ စင္ကာပူက လူငယ္ေလးနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ကလူငယ္ေလး ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။ စင္ကာပူကေလးမွာ ဘုရင္နဲ႔ ဘုန္းႀကီးတစ္႐ုပ္သာ က်န္ရွိၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ ကေလးမွာ ဘုရင္နဲ႔ နယ္တစ္႐ုပ္သာ က်န္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ သေရပြဲပါ။ နယ္သာ အဆင့္တိုးျမႇင့္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ဖိလစ္ပိုင္ကေလးကေတာင္ ႏိုင္ဦးမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ကေလးက အခ်ိန္အရမ္းနည္းေနခဲ့ပါတယ္။ စင္ကာပူက ေလးကလည္း နယ္ကို စားခြင့္ရတာေတာင္ မစားခဲ့ပါဘူး။ စားလိုက္ရင္ သေရျဖစ္သြားမွာကိုး။ ဘုရင္နဲ႔ဘုန္းႀကီးတစ္႐ုပ္က တစ္ဖက္ဘုရင္ကို မသတ္ႏိုင္ဘူးေလ။ ဒီလိုနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ ကေလးရဲ႕အခ်ိန္ ကုန္သြားခဲ့တယ္။ ဒိုင္က စင္ကာပူကေလးကို အႏိုင္သတ္မွတ္ေပးလိုက္တယ္။

ဒါကိုမေက်နပ္တဲ့ ဖိလစ္ပိုင္အသင္းေခါင္းေဆာင္ ဂရင္းမာစတာ ေဂ်ဆင္ဂြန္ဇားေလးက ကန္႔ကြက္လႊာတင္ၿပီး အယူခံ၀င္တယ္။ စစ္တုရင္ဥပေဒမွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေခြေသ ပံုစံ (Mating Pattern) ရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ အႏိုင္ေပးရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ဒီပြဲမွာေခြေသပံုစံေရာက္ေအာင္ ဖိလစ္ပိုင္ကေလးက နယ္ကိုကြက္ကုန္ေရႊ႕၊ ျမင္းအျဖစ္အဆင့္ျမႇင့္၊ ဘုရင္ကိုေထာင့္ အထိေျပး၊ ျမင္းနဲ႔ ဘုရင္ေျပးကြက္ကိုပိတ္ၿပီး အသတ္ခံရမယ္ဆိုတာ လံုး၀သဘာ၀မက်ေၾကာင္း၊ အ႐ူးေတာင္မွ ေရႊ႕မွာမဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုကန္႔ကြက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း မရပါဘူး၊ ျမင္းတစ္႐ုပ္ခ်င္း က်န္ေနတာေတာင္မွ ေခြေသပံုစံျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အခ်ိန္က်သူကို အ႐ံႈးေပးဖူးတဲ့ သာဓကကလည္း ကမၻာ့စစ္တုရင္ေလာကမွာ အထင္အရွား ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီေတာ့ အယူခံအဖြဲ႕ကလည္း စင္ကာပူ ကေလးကိုပဲ အႏိုင္အျဖစ္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။

(၉)

အဲဒီပြဲမွာ စင္ကာပူကေလးအတြက္ သူ႔ရဲ႕ ဘုန္းႀကီးက တစ္႐ုပ္တည္းသာက်န္တဲ့ ေနာက္ဆံုးကစားေကာင္။ ဖိလစ္ပိုင္ကေလးအတြက္ သူ႕ရဲ႕နယ္က တစ္႐ုပ္တည္းသာက်န္တဲ့ ေနာက္ဆံုးကစားေကာင္။ တစ္ဖက္မွာ ထီးတည္းဘုရင္သာက်န္ၿပီး အခ်ိန္ကုန္သြားမယ္ဆိုရင္ နယ္႐ုပ္လက္က်န္ရွိတဲ့ ကေလးကမွ ႏိုင္ရမွာပါ။ သူ႔ရဲ႕နယ္က အဆင့္တိုးျမႇင့္ၿပီး လံုေလာက္တဲ့သတ္ေကာင္ (Mating Material) ျဖစ္သြားမွာကိုး။ ဘုန္းႀကီး႐ုပ္ကေတာ့ လံုေလာက္တဲ့ သတ္ေကာင္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ထီးတည္းဘုရင္နဲ႔ဆိုရင္ သေရသာ ျဖစ္ေတာ့မွာပါ။

ေၾကာင္းက်ဳိးမေလ်ာ္ကန္တဲ့ စစ္တုရင္ ဥပေဒတစ္ခုရဲ႕ မ်က္ႏွာသာေပးမႈေအာက္မွာ အႏိုင္ရဖို႔မျဖစ္ႏိုင္တဲ့သူက အႏိုင္ရခဲ့တာဟာ အေတာ္ႀကီး ဘ၀င္မက်စရာပါ။ ေလာကႀကီးမွာ ကေမာက္ကမေတြဆိုတာ ရွိေနတတ္ပါတယ္။

(၁၀)

၁၈၆၂ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္မွာေမြးဖြားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ စာေရးဆရာ အိုဟင္နရီ (O Henry) ရဲ႕ေနာက္ဆံုးသစ္ရြက္ (The Last Leaf) ၀တၳဳတိုဟာ ကမၻာေက်ာ္တစ္ပုဒ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစစ္တုရင္ပြဲက ေနာက္ဆံုးကစားေကာင္ (The Last Piece) ကေတာ့ ကမၻာေက်ာ္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ အနာဂတ္မွာ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ စစ္တုရင္ကစားနည္း ဥပေဒေတြ ျဖစ္လာေစေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းရပါတယ္။

ေမာင္စံေပါ

Sources; Eleven Media Group