ကမၻာတစ္ဝန္း အရက္ေၾကာင့္ ေသဆုံး ရတဲ့ လူအေရအတြက္ဟာ ႏွစ္စဥ္ သုံးသန္းရွိတယ္လို႔ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ကစလို႔ ကၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္း (WHO) ရဲ႕ စာရင္းေတြအရ သိရပါ တယ္။
အရက္ေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူက
ပိုမ်ားေန
AIDS ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးရ တဲ့သူ၊ လမ္းမွာ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈ ေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးရတဲ့သူ၊ အၾကမ္း ဖက္မႈေၾကာင့္ ေသဆုံးရတဲ့သူစတဲ့ အေရအတြက္ေတြထက္ ပိုမ်ားတယ္လ႔ို ဆိုပါတယ္။ အရက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကုလသမဂၢက်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္း ႀကီးရဲ႕ ေနာက္ဆုံးတင္ျပထားတဲ့ အစီ ရင္ခံစာအရ ကၻာေပၚမွာႏွစ္စဥ္ႏွစ္ တိုင္းေသဆုံးသူ လူအေယာက္၂ဝ မွာ အရက္ေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူက တစ္ဦး ထက္ပိုတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အဲဒီထဲမွာ အရက္ေသာက္ၿပီး ယာဥ္ေမာင္းႏွင္တာေတြ၊ အရက္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြ၊ အရက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေရာဂါေတြ၊ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားျဖစ္မႈ ေတြကိုပါ ထည့္တြက္ထားပါတယ္။ အရက္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ျပႆနာေတြ ေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူ အမ်ဳိးသား ဦးေရဟာ ေလးပုံသုံးပုံခန္႔ရွိတယ္လို႔ စာမ်က္ႏွာေပါင္း ၅ဝဝ ေက်ာ္ ရွိတဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
မိသားစုဝင္ေတြပါေရာၿပီး ခံစားရ
အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္သုံး ျခင္းရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ကိုမိသားစုဝင္ေတြ နဲ႔အရက္အလြန္အကြၽံေသာက္သုံးသူရဲ႕အသိုင္းအဝိုင္းကပါ ခံစားေနရပါ တယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရမႈ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ၊ ကင္ဆာေရာဂါအထိ ျဖစ္ပြားႏုိင္ၿပီး ဒါေတြေၾကာင့္လည္း မိသားစုနဲ႔ပတ္ဝန္းက်င္အသ္ိုင္းအဝိုင္း က ဒီဒုကၡေတြကို ေရာၿပီးခံစားေန ရတယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ အစည္းအႀကီးအကဲTedros Adh- anom Ghe breyesus က ေျပာ ပါတယ္။
က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ားနဲ႔
ဆက္စပ္္ေန
အရက္အလြန္အကြၽံ ေသာက္သုံး ျခင္းေၾကာင့္ ကင္ဆာ၊ အသည္းေရာဂါ အပါအဝင္ က်န္းမာေရးျပႆနာေပါင္း ၂ဝဝ ခန္႔နဲ႔ဆက္စပ္မႈ ရွိေနပါတယ္။အရက္ကို အလြဲအသုံးျပဳမႈေၾကာင့္ ေရာဂါေဝဒနာေတြကို လ်င္လ်င္ ျမန္ျမန္ပဲ ကူးစက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တီဘီ၊ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီနဲ႔ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါတို႔ကို လ်င္လ်င္ ျမန္ျမန္ပဲ ကူးစက္ႏိုင္တယ္လို႔ အစီရင္ ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အရက္ေၾကာင့္ လူငယ္ေတြလည္း ေသဆုံးရ
အရက္နဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး လူေပါင္း သုံးသန္းခန္႔ ေသဆုံးရတယ္ဆိုတဲ့ ကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္ေတြကို ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ကတည္းကစလို႔ စုေဆာင္း ေကာက္ယူထားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ႏွစ္အတြင္းမွာလည္း ေသဆုံးမႈမ်ားရဲ႕ ၅ ဒသမ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အရက္ေၾကာင့္ ေသဆုံးရတာျဖစ္တယ္လို႔ ေနာက္ဆုံး ေကာက္ယူထားတဲ့ စာရင္းအခ်က္ အလက္ေတြအရ သိရပါတယ္။ လူငယ္ ေတြအတြက္ေတာ့ ပိုၿပီးအေရးႀကီးပါ တယ္။ အရက္ေၾကာင့္ေသဆုံးရသူအေရ အတြက္ဟာ အၿမဲလိုလိုေျခာက္လွန္႔သတိ ေပးေနပါတယ္။ အသက္၂ဝ ကေန ၂၉ ၾကား အရက္ေၾကာင့္ေသဆုံးရတဲ့ လူငယ္ အေရအတြက္ဟာ ၁၃ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔ရွိတယ္လို႔ ေလ့လာမႈေတြအရ သိရပါ တယ္။
အ့ံၾသစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္
တျခားေသာ ကိစၥရပ္ေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးရတဲ့အေရအတြက္နဲ႔ အရက္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ကိစၥေတြေၾကာင့္ ေသဆုံး ရသူအေရအတြက္ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ အ့ံၾသစရာေကာင္းတာကို ေတြ႕ရပါ တယ္။ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ကစလို႔ ကၻာအႏွံ႔ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူအေရ အတြက္ဟာ ၁ ဒသမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိၿပီး ယာဥ္မေတာ္တဆမႈေၾကာင့္ ေသဆုံးရ သူ အေရအတြက္ကေတာ့၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူကေတာ့ ဝ ဒသမ ၈ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးေဖာ္ျပ ထားတဲ့ အေရအတြက္ဟာ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္က တစ္ကၻာလုံး ဆိုင္ရာအရက္ေသာက္သုံး မႈကိန္းဂဏန္းေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ နိမ့္က်လာ ပါတယ္။
အလားအလာေကာင္းမ်ားလည္းရွိ
ဒါေၾကာင့္မို႔ ေကာင္းတဲ့အလား အလာေတြလည္း ရွိပါတယ္လို႔ ကၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္းက ေျပာပါ တယ္။၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ကစလို႔ အရက္ ေသာက္သုံးမႈနဲ႔ အရက္နဲ႔ဆက္စပ္မႈရွိ တဲ့ကိစၥေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူအေရ အတြက္ဟာ ေလ်ာ့က်လာတယ္လို႔ WHOက ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အရက္ကို ေၾကာက္မက္ဖြယ္မဆင္မျခင္ ေသာက္သုံးမႈေၾကာင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိ မႈေတြ၊ ေရာဂါျဖစ္ပြားရမႈေတြ အားလုံး ၿခံဳၾကည့္လိုက္ရင္ေတာ့ အေရအတြက္ ဟာ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျမင့္မားေနဆဲပဲလို႔ သိရပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ဥေရာပနဲ႔အေမရိကတစ္လႊားမွာ ပါလို႔ သတိေပးထားပါတယ္။ တစ္ကၻာ လုံးအႏွံ႔ဆိုရင္ အမ်ဳိးသား ၂၃၇ သန္းနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး ၄၆ သန္းခန္႔ဟာအရက္စြဲတဲ့ ေဝဒနာကို ခံစားေနရတယ္လို႔ ကၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီးက ေျပာပါတယ္။
ေသာက္သုံးမႈပမာဏျမင့္မားဆဲ
ဥေရာပမွာဆိုရင္ အရက္ေၾကာင့္ ေဝဒနာခံစားေနရတဲ့ အမ်ဳိးသားဦးေရဟာ ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး အမ်ဳိးသမီးအေရ အတြက္ကေတာ့ ၃ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ အေမရိကမွာေတာ့ အမ်ဳိးသား ၁၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး ၅ ဒသမ ၁ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အလားတူ ေဝဒနာေတြခံစားေနရတယ္လို႔ အခ်က္ အလက္မ်ားမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။အရက္ေသာက္သုံးမႈကို တစ္ကၻာလုံး ၿခံဳၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အေရအတြက္ဟာ အခ်ဳိးအစား မမွ်တလွပါဘူး။ ပ်မ္းမွ် အားျဖင့္ လူဦးေရ ၂ ဒသမ ၃ ဘီလီယံခန္႔ ဟာ အရက္စြဲသူေတြလို႔သတ္မွတ္ခံထားရၿပီးေန႔စဥ္အရက္ ၃၃ ဂရမ္ခန္႔ ေသာက္ သုံးတယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒါဟာ ဝိုင္ႏွစ္ခြက္၊ ဘီယာခြက္ႀကီးတစ္ခြက္နဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ကစလို႔ ေသာက္သုံးသူပမာဏဟာ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း ေအာက္ေလ်ာ့လာေပမယ့္ ဥေရာပမွာ ေတာ့ေသာက္သုံးသူပမာဏဟာ ျမင့္မား ေနဆဲပါ။ တစ္ႏွစ္မွာ ၁ဝ လီတာထက္ မနည္း အရက္ေသာက္သုံးတယ္လို႔ စာရင္းေတြမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
သိသိသာသာေလ်ာ့က်လာ
ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ အရက္ ေသာက္သုံးမႈဟာ ေလးပုံသုံးပုံခန္႔ေလ်ာ့ က်လာၿပီး သိသိသာသာေလ်ာ့က်လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ႐ုရွား၊ ဘီလာ႐ုနဲ႔ ေမာ္လေဒဗီယာတို႔မွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုရွားမွာဆိုရင္ ႏွစ္စဥ္ပ်မ္းမွ် အရက္ ေသာက္သုံး မႈဟာ ၁၈ ဒသမ ၇ လီတာ ထက္မနည္းရွိရာမွာ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁၅ လီတာ ေက်ာ္၊၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁၁ ဒသမ ၇ လီတာရွိတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး သိသိ သာသာ ပမာဏက်ဆင္းသြားရျခင္း အေၾကာင္းကေတာ့ေမာ္စကိုမွာ က်င့္သုံး ခဲ့တဲ့မူဝါဒေတြေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။
အာရွမွာဆက္လက္ျမင့္တက္ဆဲ
ဥေရာပျပင္ပမွာ အရက္ေသာက္သုံး မႈပမာဏကေတာ့ ဆက္လက္ျမင့္တက္ ဆဲပါပဲလို႔ WHO က သတိေပးထားပါ တယ္။ အထူးသျဖင့္အာရွ၊ တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယတို႔မွာ ေသာက္သုံးသူပမာဏ ျမင့္တက္ေနဆဲပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လည္း အာရွႏိုင္ငံေတြ၊ တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယ တို႔မွာ အရက္ေသာက္သုံးမႈပမာဏ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေအာင္၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ ကေန ၂ဝ၂၅ ခုႏွစ္အတြင္း တစ္ကၻာ လုံးဆိုင္ရာ အရက္ေသာက္သုံးမႈ ပမာဏကို၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို ျပည့္မီေအာင္ အမ်ားႀကီးလုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ေနေသးပါတယ္။
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕
တိုက္တြန္းခ်က္
ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းထားမႈေတြအရ ေနာက္လာမယ့္ ၁ဝ ႏွစ္ အတြင္းမွာ လည္း အရက္ေသာက္သုံးမႈ၊ အရက္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ ထိခိုက္ေဝဒနာ ေတြဟာ တိုးလာဖို႔ရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္။ ေသာက္သုံးမႈကိုေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ေအာင္ အရက္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အခြန္ ေကာက္ခံတာ၊ ယမကာေၾကာ္ျငာ ေတြပိတ္တာမ်ဳိး လုပ္သင့္တယ္လို႔ လည္း ကၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္း ႀကီးက တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ အရက္ေသာက္သုံးသူခ်င္း တူေပမယ့္ လည္း အရက္ေၾကာင့္ ထိခိုက္ခံစားရမႈ မွာေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ေသာက္သုံးသူေတြ ဟာ ခ်မ္းသာတဲ့ ေသာက္သုံးသူေတြ ထက္ ပိုၿပီးခံစားရပါတယ္။ အရက္ ေသာက္သုံးမႈပမာဏကို မေလွ်ာ့ခ်ႏ္ိုင္ ဘူးဆိုရင္ေတာ့ အရက္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ ကိစၥေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးရသူပမာဏ ဟာလည္း ဆက္လက္ျမင့္တက္ေနဦး မွာပါပဲ။ ။
ကိုးကား -ေအအက္ဖ္ပီ၊ျခဴးစႏၵီေႏြး
No comments:
Post a Comment