စာေရးဆရာ အယ္ဒီတာ ေမာင္ေသာ္က

စာေရးဆရာ အယ္ဒီတာ ေမာင္ေသာ္က

စစ္အက်ဥ္းေထာင္မွာ က်ဆုံးခဲ႕တဲ႕ စာေရးဆရာ အယ္ဒီတာ ေမာင္ေသာ္က ေျပာခဲ႕တဲ႕ ပုံျပင္မ်ား
ကိုေဂ် တင္ဆက္ထားတာပါ

တနယ္သားလူငယ္နွစ္ဦးရဲ႕ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္း ခရီးစဥ္
ပံုျပင္ေတြအေၾကာင္း မေျပာခင္မွာ ပံုျပင္ေတြ ေျပာေလ့ရိွတဲ့ ဆရာေမာင္ေသာ္ကအေၾကာင္း အနည္းအက်ဥ္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္၊ ဆရာေမာင္ေသာ္ကဟာ
အေဟာအေျပာေကာင္းတယ္၊ ေဟာတဲ့ ေျပာတဲ့အခါမွာလည္း လူေတြရဲ႕ခံစားမႈနဲ႔ အနီးဆံုး အေၾကာင္းအရာ ေတြကို တဲ့တိုးေျပာေလ့ရိွသလို အဲဒီ အေၾကာင္းအရာေတြေပၚ အေျခခံျပီး ပံုျပင္ေလးေတြ ဖန္တီးေျပာျပေလ့ရိွခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာၾကီး တဦးျဖစ္ပါတယ္။
သူေျပာတဲ့ပံုျပင္တိုင္းဟာ ေခတ္တေခတ္ရဲ႕ အျမီးအေမာက္ မတည့္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို သေရာ္အား ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေျပာေလ့ရိွတဲ့ ပံုျပင္ေတြလည္း ျဖစ္ေနတတ္တာပါပဲ။
က်ေနာ္ေျပာလိုက္တဲ့ ဆရာေမာင္ေသာ္ကအေပၚ ျမင္တဲ့ ေကာက္ခ်က္ကုုိ ျပန္ေကာက္ျပီး အေၾကာင္းအရာ တခုကို အရင္ေျပာျပ ခ်င္ပါတယ္၊ အျမင္မေတာ္ရင္ တဲ့တိုးေျပာတတ္တဲ့ဆရာကို က်ေနာ္ ေတြ႕လိုက္တဲ့ ေနရာကေတာ့ ၁၉၈၇ ခုနွစ္ ဝန္းက်င္က စာေပေဟာေျပာပဲြ စင္ျမင့္တခုုေပၚမွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ သူနဲ႔ ရုပ္ရွင္သရုပ္ေဆာင္ ေက်ာ္ဟိန္းတို႔ ေဟာေျပာပဲြ စင္ျမင့္တခုုတည္းမွာ အတူေဟာေျပာစဥ္က အျဖစ္အပ်က္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္တခု ျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာ္ဟိန္းက ေဟာေျပာပဲြစင္ျမင့္ေပၚကို စာေရးဆရာ တဦးအေနနဲ႔ တက္လာခဲ့ပါတယ္၊
သူေျပာခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ ေမတၲာတရားအေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္၊ ဆရာၾကီးဦးသုခရဲ႕ ေမတၲာသုတ္ အေၾကာင္းေတြကို သူေလ့လာေတြ႕ရိွတဲ့ ရႈ႕ေထာင္ကေန ေဟာေျပာ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္၊ မင္းသားဆိုေတာ့ ရိုးရိုးမေျပာပါဘူး၊ စင္ေပၚမွာ လက္အုပ္ခ်ီ သရုပ္ေဆာင္ျပီး ေမတၲာသုတ္ကို ရြတ္ခဲ့ပါတယ္၊ ေဟာခဲ့ပါတယ္၊ သူ့အစီအစဥ္ကိုလည္း ေမတၲာေတြပို႕ျပီး သိမ္းခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။  ဒါကိုၾကည့္မရသူက ဆရာေမာင္ေသာ္က ပါ။
ေက်ာ္ဟိန္းအစီအစဥ္ျပီးေတာ့ ဆရာ့အလွည့္ေရာက္ပါတယ္၊ ဆရာဟာ  ေဟာေျပာစင္ေပၚကို ယိုင္တိုင္ ယိုင္တိုုင္နဲ႔ သူ႔ ပင္ကုုိ ပုုံမွန္းအတုုိင္း တက္လာခဲ့တယ္၊ အဲသလို ယိုင္ေနတာကေတာ့ သူ႕မွာ နာတာရွည္ခံစားေနရတဲ့ အရိုးကီ်းေပါင္းတက္ ေရာဂါေဝဒနာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ မိုက္ကရိုဖုန္းေရွ႕ ေရာက္လိုက္တာနဲ့ ဆရာက ပရိသတ္ကို ေစာင္းငဲ့ေမာ့ၾကည့္ရင္း လက္နွစ္ဘက္ကို နည္းနည္းပဲ ေျမာက္ပီး လူသားအားလံုးကို က်ေနာ္ေမာင္ေသာ္  ေလးစားပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္၊ ပရိတ္သတ္က ၀က္၀က္ကြဲ ရယ္(ရီ)ေမာ ပဲြက်သြားပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လည္း ဆိုေတာ့ ေက်ာ္ဟိန္း စင္ေပၚကို တက္တက္ခ်င္း လုပ္လိုက္တဲ့ အိုက္တင္ကို ျပန္လုပ္ျပလိုက္လိုု႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာက ဆက္ေျပာပါတယ္။ ေစာေစာက ေဟာသြားတာ ကေတာ့ ဘုန္းၾကီးလို သရုပ္ေဆာင္ျပသြားတဲ့ ရုပ္ရွင္မင္းသား ဓမၼဆရာ ေမာင္ေက်ာ္ျဖစ္ျပီးေတာ့ အခုစင္ေပၚကို ေရာက္ေနသူကေတာ့ စာေရးဆရာ စစ္စစ္ ေမာင္ေသာ္ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ေျပာလိုက္ျပန္ပါတယ္။ စာေပေဟာေျပာပဲြ နားေထာင္တဲ့ ပရိသတ္ေတြဟာ အေတာမသတ္ နိုင္ေအာင္ ရယ္ေမာေနပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာေတာ့ ဆရာက သူ စင္ေပၚကို တက္လာတဲ့အခိ်န္မွာ သူ့ ကိုယ္လံုးဟာ တျခမ္းယိုင္ေနတာ ေတြ႕ၾကလိမ့္မယ္၊ သတိထားမိၾကလိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ေၾကာင္းနဲ့ အဲသလို ျဖစ္ေနတာဟာ ေက်ာ္ဟိန္းကို ပံုတူကူးခ်ျခင္းမဟုတ္ဘဲ သူ့ရဲ႕ပင္ကို စတိုင္သာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္၊ ပရိတ္သတ္ေတြ ကေတာ့ မ်က္ရည္ထြက္မတတ္ ရယ္ေမာေနၾကတာပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ဆရာက လူေတြဟာ ေနရာမမွားဖို႔ လိုေၾကာင္း၊ ကိုယ္ေနရာကို ကိုယ္သိဖို႔ လိုေၾကာင္း၊ ဒီစင္ျမင့္ဟာ စာေရးတဲ့ စာေရးဆရာေတြ ကို ပရိသတ္က စာေရးဆရာရယ္လို႔ အသိအမွတ္ျပဳျပီး ေနရာေပးတဲ့ စင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေက်ာ္ဟိန္းဟာ ရုပ္ရွင္မင္းသားျဖစ္ေၾကာင္း၊ စာေရးေၾကာင္း (အဲသည့္ကာလက ေက်ာ္ဟိန္ရဲ႕ ျပာ ဝတၴဳတို နာမည္ရခဲ့တဲ့ အခိ်န္ျဖစ္ပါတယ္)၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ပရိသတ္က သူ့ကိုစာေရးဆရာလို႔ အသိအမွတ္ျပဳျပီး စာေပစင္ျမင့္ေပၚမွာ ေနရာ တေနရာ ေပးခဲ့တာျဖစ္ေၾကာင္း၊ သူကိုယ္တိုင္ကလည္း ေက်ာ္ဟိန္းကို စာေရးဆရာအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့အတြက္ တဲြဖက္ေဟာဖို႔ လက္ခံလိုက္တာျဖစ္ေျကာင္း၊ အခုေတာ့ ေက်ာ္ဟိန္းခင္ဗ်ာ စာေပ စင္ျမင့္နဲ႔ တရားေဟာတဲ့ စင္မွားျပီး ေရာက္လာေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္၊ အံ့ၾသစရာေကာင္းတာေတာ့ ေက်ာ္ဟိန္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ မွတ္ခ်က္ပါပဲ၊ အဲဒီမွတ္ခ်က္ကေတာ့ လူေတြကို ေမတၲာထားပါတယ္၊ ေမတၲာေတြမျပတ္ပို႔ေနပါတယ္ ေျပာတဲ့သူက ဘာ့ေၾကာင့္မ်ား ေဆးလိပ္ခံုေထာင္ျပီး စီးပြားရွာခ်င္ရတာပါလဲ ဆိုတဲ့ မွတ္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အျမင္မေတာ္တဲ့ အခါ မ်က္ႏွာမေထာက္ တဲ့တုုိးေျပာေလ့ရွိ႕တဲ့ ဆရာေမာင္ေသာ္ကရဲ႕ ေကာက္ေၾကာင္းတခုုပါပဲ၊ ကဲ ဆရာေမာင္ေသာ္က အေၾကာင္း ေျပာရမွာေတြက မ်ားလြန္တာေၾကာင့္ သူ႔အေၾကာင္း ဒီေနရာမွာ ခဏနားပီး  ဆရာ့ပံုျပင္ေတြကို ဆက္ေျပာၾကရေအာင္လားဗ်ာ။
၁၉၈၈ ခုနွစ္ အေရးအခင္းကာလက ျဖစ္ပါတယ္၊ ဆရာနဲ႔ က်ေနာ္ဆံုျဖစ္တဲ့ ေနရာကေတာ့ ဆရာ့ရဲ႕ ဆူးေလးအခန္းနေဘးက လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ထဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
“မင္းကို ပံုျပင္တခုေျပာျပမယ္၊ အဲဒီပံုျပင္က ဟိုးေရွ႕ေရွးက ပံုျပင္မဟုတ္ဘူး၊ အခုရက္ပိုင္းအတြင္း ျဖစ္တဲ့ ပံုျပင္ကြ” လို႔ ဆရာက ေျပာပါတယ္၊ သူေျပာခဲ့တဲ့ ပံုျပင္ကေတာ့-----
၁၉၈၈ ခုနွစ္ရဲ့ တေန႔ေသာ ရက္ထဲမွာ နယ္ျမိဳ႕တျမိဳ႕က မိတ္ေဆြတဦးရဲ႕ သားနွစ္ေယာက္ ရန္ကုန္ကို ေရာက္လာခဲ့တယ္၊ အဲဒီ ကေလးနွစ္ဦးဟာ စာအလြန္ဖတ္သူေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္၊ သူတို႔ နွစ္ဦးရဲ႕ တူညီတဲ့အခ်က္ကေတာ့ အေၾကာင္းအရာတိုင္းကို လက္ေတြ႕က်တဲ့ ရႈေထာင္ကေနဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်တတ္တဲ့ အက်င့္ ျဖစ္တယ္လုုိ႔ ဆရာက ေျပာပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မခ်နိုင္ခင္မွာေတာ့ အျငင္းပြားေလ့ရိွၾကပါသတဲ့။ သူတို႕နွစ္ဦးဟာ ရန္ကုန္ကိုတခါမွ မေရာက္ဖူးတာေၾကာင့္ ရန္ကုုန္ၿမိဳ႕ထဲမွာ လည္ပတ္ဖို႔ ခရီးစဥ္ေတြကို ေရးဆဲြၾကပါတယ္၊ သူတို႔ေတြ စိတ္အဝင္စားဆံုး ေနရာက ရန္ကုုန္တိရစာၦန္ရံု ျဖစ္ပါတယ္။
“သားတို႔ တိရစာၦန္ရုုံကုုိ လည္ခ်င္တယ္ ဘဘ”
“တိရစာၦန္ရုုံကေတာ့ ဆူးေလးနဲ႔အနီးဆံုးပဲကြ၊ သြားရတာလဲလြယ္တယ္၊ ေငြကုန္လည္း သက္သာတယ္၊ မင္းတို႔ေတြ ဒီမွတ္တိုင္မွာ (ဆူးေလမွတ္တိုင္) ေယာက္လမ္း၊ ေက်ာက္တိုင္၊ သံုးလမ္း၊ ေရခဲဆိုင္ ေရႊဂံုတိုင္လို႔ ေအာ္ေနတဲ့ ကားမွန္သမွ် တက္သာစီးလိုက္၊ ေက်ာက္တိုင္မွတ္တိုင္မွာဆင္း အဲဒီမွတ္တိုင္ ေရာက္တာနဲ႔ တိရစာၦန္ရုုံကို ေတြ႔ေနရျပီ၊ ကဲ မင္းတုုိ႔ သြားခ်င္သပါ့ဆိုလည္း သြားၾက သြားၾက” လို႔ ဆရာက ေျပာလိုက္တာနဲ႔ အဲဒီ ကေလးနွစ္ဦးဟာ ရန္ကုုန္တိရစာၦန္ရုုံကို ဘက္စ္ကားစီးျပီး သြားခဲ့ၾကတယ္။
ေက်ာက္တိုင္မွတ္တိုင္ ေရာက္ျပီဆိုတဲ့ ကားစပယ္ယာရဲ႕ ေအာ္သံေၾကာင့္ သူတို႔နွစ္ဦး ဘက္စ္ကား ေပၚကဆင္းလိုက္တယ္၊ အဲဒီမွာပဲ အရာရာကို ယုတၲိနဲ႔ စဥ္းစားတတ္တဲ့ ကေလးနွစ္ဦးဟာရဲ႕ စဥ္းစားခန္းက စတင္ခဲ့ေတာ့တာပဲလုုိ႔ ဆရာကေျပာပါတယ္။
“ကိုျကီး ေက်ာက္တိုင္မွတ္တိုင္ေတာ့ ေရာက္ပါျပီ၊ လမ္းရဲ႕ နွစ္ဘက္လံုးမွာကလည္း အုတ္တံတိုင္းေတြ ခ်ည္းပဲ၊ ဘဘကလည္း လမ္းရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာ တိရစာၦန္ရုုံ ရိွတယ္ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ မေျပာျပလိုက္ဘူး၊ အဲဒါဘယ္လို လုပ္မလဲ”
“မင္းကလည္း ဒီေရာက္ေနမွေတာ့ ေမးျမန္းလိုက္ရင္ ေရာက္ မွာပဲ ဥစၥာ”
“ဝတ္ထားတဲ့ အ၀တ္အစားေတြက သားသားနားနားနဲ႔ ဒီေနရာေရာက္မွ သြားေမးလိုက္ရင္ ေအာက္တာေပါ့၊ ေတာသားလို႔ ထင္သြားဦးမယ္”
“ေအး ဒါကလည္းဟုတ္တယ္ကြ၊ ကဲ ဒါဆိုဘယ္ဟာက တိရစာၦန္ရုုံ ျဖစ္မယ္ဆုုိတာ စဥ္းစားၾကည့္ၾကရေအာင္၊ ညီေလး မင္း ဒီႏွစ္ဘက္လုုံးမွာ ရွိတဲ့ အုုတ္တံတုုိင္း နံရံေတြကုုိ ေသခ်ာၾကည့္စမ္း”
“ဘာလဲကိုၾကီးရ”
“လမ္းရဲ့ ဒီဘက္အျခမ္းက အုတ္တံတိုင္းဝန္းကေတာ့ ဘယ္နည္းနဲ႔မွ တိရစာၦန္ရုုံ မျဖစ္နိုင္ဘူးကြ၊ မင္းသတိထားမိရဲ႕လား”
အကိုရဲ႕ စကားကို ပိုင္းျခားစိစစ္ျပီး ညီျဖစ္သူက ေခါင္း တဆက္ဆက္ ညိမ့္ပီးေတာ့၊
“က်ေနာ္ ဒီေလာက္မညံ့ပါဘူးကိုၾကီးရာ၊ ဒါေလးမ်ား” ဆိုျပီး သူ့ရဲ႕ ထင္ျမင္ခ်က္ကို ေျပာျပလိုက္ပါ တယ္။
“ကိုၾကီးေရ မ်ားမ်ားစားစား စဥ္းစားေနစရာမလိုပါဘူး၊ ဒီဘက္ျခမ္းက တံတိုင္းနဲ႔ ဟိုဘက္ျခမ္းက တံတိုင္းကို ၾကည့္လိုက္တာနဲ႔ သိပါတယ္၊ ဒီဘက္ျခမ္းက တံတိုင္းဟာ တထပ္ထဲ ကာ(တံတိုင္းခတ္)ထားတယ္၊ ဟိုဘက္က်ေတာ့ အုတ္တံတိုင္း နွစ္ထပ္အျပင္ သံဆူးၾကိဳးနဲ႔ ကာထားတာေတာင္ ပါလိုက္ေသးတယ္”
“အဲဒီေတာ့ ေနဦး ေအာ္ မင္းဆိုလိုခ်င္တာကို ကိုၾကီး သေဘာေပါက္သြားျပီ”
ဟုတ္တယ္ေလတိရစာၦန္ဆိုတာက ရိုင္းတယ္၊ ဒီေတာ့ ဘယ္သူကမ်ား တံတိုင္းတထပ္ထဲနဲ႔ ထားမလဲကိုၾကီးရာ လာသြားၾကစုုိ႔ လို႔ဆိုျပီး လူငယ္နွစ္ဦးဟာ တိရစာၦန္ေတြကိုၾကည့္ဖုုိ႔ တံတုုိင္း ႏွစ္ထပ္ကာထားတဲ့ ျခံဘက္ကုုိ ကူးသြားခဲ့ၾကပါသတဲ့။

ကိုေဂ်

မွတ္ခ်က္။  က်ေနာ္က ဒီပံုျပင္ေလးကို ဒီေနရာမွာပဲ ရပ္ထားခ်င္ပါတယ္၊ ေရးျပီးလို့ မိတ္ေဆြတဦးကိုေပးဖတ္လိုက္ေတာ့ မိတ္ေဆြက လမ္းရဲ့ နွစ္ဖက္မွာ ရိွတဲ့ ျခံဝန္းေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါ၊ ခုေခတ္ကေလးေတြနဲ႔ နယ္က စာဖတ္သူေတြ သေဘာေပါက္မွာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာေၾကာင့္- လမ္းရဲ့ တဖက္မွာ ဝန္းတံတိုင္း နွစ္ထပ္သံုးထပ္ ကာရံထားတာကေတာ့ ရန္ကုုန္ စစ္ရံုးခ်ဳပ္ေဟာင္း ျဖစ္ေၾကာင္း  ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ေဘးက အမ်ဳီးသမီးဟာ မင္းသမီး ခင္သီတာထြန္းပါ။ ဒီပံုဟာ  ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ပထမဦးဆံုး မိန္႔ခြန္းေျပာတဲ့ပံုျဖစ္ပါတယ္။

    ဗိုလ္မွဴး ဘေသာ္ (ခ) ေမာင္ေသာ္က

စာေရးဆရာ ကဗ်ာဆရာ ေမာင္ေသာ္က (ေခၚ) ဗိုလ္မွဴး ဘေသာ္ (၁၉၂၈ - ၁၉၉၁)
၁၉၂၈ ခုႏွစ္၊ ေ႐ႊဘိုၿမိဳ႕တြင္ အဖ ဦးမွန္ႀကီး၊ အမိ ေဒၚၿမိဳင္တို႔မွ ဖြားျမင္သည္။ သားသမီး ၄ ေယာက္ အနက္ အႀကီးဆံုးသား ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေအာင္ခဲ့သည္။ ယင္းႏွစ္တြင္ပင္ ဗမာ့ ေရတပ္မေတာ္သို႔ တပ္သား အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္ (ေရတပ္) တြင္ ဗိုလ္မွဴး ရာထူး အထိ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။၁၉၅၆ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ မိမိ စစ္ေရယာဥ္မွဴး အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနေသာ တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ သည္ မဟာမိတ္ ကြ်န္းစုမ်ား တဝိုက္ ငါးဖမ္း သေဘၤာမ်ားကို လိုက္လံ ႏိုမ္နင္းေရး တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ မုန္တိုင္းမိကာ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနခဲ့သည္။ ဗိုလ္ႀကီး ဘေသာ္ (ေမာင္ေသာ္က) ႏွင့္ ရဲေဘာ္ ၁၀ ဦးတို႔သည္ အသက္ကယ္ေဖာင္ျဖင့္ ၁၃ ရက္ၾကာမွ် ပင္လယ္ျပင္တြင္ ေမ်ာေနရာမွ ဂ်ပန္ ကုန္တင္ သေဘၤာတစီးက ေတြ႕ရွိ ဆယ္ယူခဲ့၍ အသက္မေသ က်န္ရစ္သူ ၁၀ ဦးတြင္ ပါဝင္သည္။စာေပ ေရးသားျခင္းကို ေက်ာင္းသားဘဝမွ စတင္၍ စစ္ျပန္၊ ပေဒသာ မဂၢဇင္း၊ စစ္ႏွလံုး ဂ်ာနယ္၊ ျမဝတီ၊ ေငြတာရီတို႔၌ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ဝတၳဳမ်ား မ်ားစြာ ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ေရေၾကာင္း စြန္႔စားခန္း ဝတၳဳမ်ား မ်ားစြာ ေရးသားရာတြင္ ဗိုလ္ဘေသာ္ (ေရတပ္) ဟု ကေလာင္ အမည္သံုးသည္။တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မွဴး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ကာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ တပ္မွ အၿငိမ္းစားယူကာ ေရွ႕သို႔၊ ေဖာ္ဝပ္၊ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ေစာင္စလံုးတြင္ စာတည္းခ်ဳပ္ အျဖစ္ တိုင္းျပည္ တာဝန္မ်ားကို ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေသာ္ကသည္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာလံုးျဖင့္ ဝတၳဳ၊ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ပိုင္ႏိုင္စြာ ေရးသားႏိုင္သူ ျဖစ္ကာ ေန႔စဥ္ သတင္းစာမ်ား၌ အခ်ိန္အားေလ်ာ္စြာ ေရးသားခဲ့ေသာ ေမာင္ေသာ္က၏ ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ သတင္းစာဖတ္ ပရိသတ္ကို အထူးႏွစ္ခ်ိဳက္စြာျဖင့္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ ဖတ္ၾကရသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ျဖစ္သည္။ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္စာ၊ စကား သင္ၾကားပို႔ခ်ျခင္း၊ ေရေၾကာင္း သိပၸံ အတတ္ပညာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသြား သေဘၤာသားမ်ားအား သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပးျခင္း၊ စာေပ ကဗ်ာ ေရးသားျခင္း စသည့္ လုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။

 ႏိုင္ငံေရး ေနာက္ခံ
ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ (ေရ) တြင္ ဗိုလ္မွဴး အဆင့္ထိ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္မွဴး ဘေသာ္ဟု လူသိမ်ားသည္။ ေမယုတိုက္ သေဘၤာကို အဂၤလိပ္ အစိုးရထံမွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ လႊဲယူခဲ့စဥ္က ဦးဘေသာ္သည္ သေဘၤာေပၚတြင္ အလံတင္သည့္ ဂုဏ္ျပဳ တပ္ဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။
ေမာင္ေသာ္က အမည္ျဖင့္ စာေပနယ္သို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ သေရာ္စာ ေရးရာတြင္ နာမည္ႀကီးသူ တဦး ျဖစ္သည္။ မဆလေခတ္ တေလွ်ာက္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္ လူထု ဘဝကို ထင္ဟပ္၍ ထိထိမိမိ ဖြင့္ခ် ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ စာေပ တခ်ိဳ႕ကို ဘာသာ ျပန္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ေရးသားခဲ့သည့္ "တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃" အမည္ရွိ ဝတၳဳဟန္ ကိုယ္ေတြ ့ မွတ္တမ္းမွာ လူႀကိဳက္မ်ား ထင္ရွားသည္။
၈၈၈၈ ရွစ္ေလးလံုး ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပံုတြင္ ေရွ႕တန္းမွ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ စာနယ္ဇင္း သမဂၢတြင္ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ ခံရသည္။ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၌ ဆက္လက္ ပါဝင္သည္။ ဗဟို ဦးစီး အဖြဲ႕ဝင္ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း စည္း႐ံုးေရး တာဝန္ခံ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္၊ အေရးေပၚ စီမံမႈ အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅ (က)၊ ၅ (ခ) တို႔ျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ အႏွစ္ ၂၀ ခ်မွတ္ခံရသည္။ ဦးဘေသာ္၏ ေလွာင္ေျပာင္ သေရာ္ေသာ မိန္႕ခြန္းမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ားႏွင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ နာမည္ႀကီး လူႀကိဳက္ မ်ားလွသည္။ "သူ႕ စာေပက ျပည္သေတြကို ရယ္ေစတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ေဒါသနဲ႔ နာၾကည္းမႈေတြကိုလည္း လံႈ႕ေဆာ္ေပးတယ္" ဟု သူ႔ မိတ္ေဆြ တဦးက ေျပာျပသည္။ သူသည္ ကမာၻ႕ စာေပထဲမွ အေျမာက္အမ်ားကို ျမန္မာ ဘာသာသို႔ ျပန္ဆို ေပးခဲ့သည္။ သူ႕အား ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ထားစဥ္ ကာလမွာပင္လွ်င္ သူသည္ ကဗ်ာမ်ားကို လွ်ိဳ႕ဝွက္ ေရးခဲ့ေသးသည္။

ေသဆံုးပံု။
အဖမ္း မခံရခင္ ကတည္းက ဆရာ ေမာင္ေသာ္ကတြင္ ကုသ၍ မရေသာ အေၾကာေသ ေရာဂါ ရွိသည္။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန႔ အင္းစိန္ ေထာင္တြင္း အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပစဥ္ ႐ိုက္ႏွက္ ခံရၿပီးေနာက္ သမံတလင္းေပၚတြင္ မည္သည့္ အခင္းမွ မပါဘဲ အိပ္ခဲ့ရသျဖင့္ ေလျဖတ္ သြားသည္။ ေထာင္ဆရာဝန္၏ သာမန္ ကုသမႈကို အနည္းငယ္ ရရွိခဲ့သည္။ အထူးကု ဆရာဝန္မ်ားျဖင့္ ကုသရန္ တင္ျပေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက ခြင့္မျပဳခဲ့ပါ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ႏွလံုး ေရာဂါ ေဖာက္လာသျဖင့္ အာဏာပိုင္မ်ားက ဦးဘေသာ္အား ရန္ကုန္ ေဆး႐ံုႀကီးသို႔ ပို႔ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ သံုးရက္ အၾကာ၊ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ ေဆး႐ံုႀကီး အခ်ဳပ္ခန္း အတြင္း၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ရွိၿပီ ျဖစ္သည္။ ကန္ေတာ္ကေလးစြန္နီ မြတ္စလင္မ္ သုသာန္တြင္ ျမႈပ္ႏွံသျဂိဳလ္ခဲ့သည္။

ဦးဘေသာ္ (ခ) ေမာင္ေသာ္က၏ ကဗ်ာမ်ား
ဇာတ္ဆရာ
ငါ့ဇာတ္စင္ငါထိုး
ဇာတ္ပိုးေတာ့ ထၿပီေလ။
မကတတ္ ကတတ္
ငါ့ဇာတ္ ငါခင္း
ငါမင္း ငါဘုရင္ေပါ့
ထင္ခ်င္ရာ ထင္ပါဘိ
မင္း မၾကည့္ခ်င္ေန။
စင္ေပၚမွာ ကၽြမ္းထိုးလို႔
စင္က်ဳိးၿပီး ေသေပေစ
ေနသာသပ ေလညာက။
စည္းမမွန္ ၀ါးမမွန္
ကႀကိဳးေတြ မဟန္လို႔
တပ္လန္ကာ
ၾကည့္သူေျပာျပန္ေတာ့
ရုံေၾကးေတြ အကုန္
ဒါမွ ငါပ။ ။
(မီးျခစ္တဆံ)

 ဆရာ ေမာင္ေသာ္က ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ ထင္ရွားေသာ စာအုပ္မ်ားမွာ
- ပို႕သခဲ့ေသာ ေမတၲာမ်ား … ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ။
- ႏွစ္သစ္ဦး ခ်စ္ဦးလက္ေဆာင္ … ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ။
- ရွိတ္စပီးယား၏ လက္ေ႐ြးစင္ ဆြန္းနက္ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ။
- ႏွစ္သံုးရာမွ ပဲ့တင္သံ အသံလွိဴင္း ကဗ်ာမ်ား … ၁၉၈၀ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ။
- တိုက္ေရယာဥ္ ၁၀၃ (အခန္းဆက္ အျဖစ္ မဂၢဇင္းတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး စာအုပ္အျဖစ္ ၁၉၈၅ ခန္႔တြင္ ထုတ္ခဲ့သည္ဟု ခန္႔မွန္းမိပါသည္)။