အိႏၵိယမွာ ျပဳလုုပ္တဲ့ တန္ျပန္အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရး ညီလာခံ သံုးသပ္ခ်က္(မင္းေဇာ္ဦး)

ဒီေန႕ အိႏၵိယမွာ ျပဳလုုပ္တဲ့ တန္ျပန္အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရး ညီလာခံျပီးသြားတယ္။ ႏိုုင္ငံ (၃၀) ေက်ာ္က ပညာရွင္ေတြ၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ သူေတြ လာေဆြးေႏြးၾကတယ္။ အခ်က္အခ်ိဳ႕ကိုု သုုံးသပ္မိတယ္-

(၁) ႏိုုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္ တိုုက္ဖ်က္ေရးမွာ ျမန္မာႏိုုင္ငံအေရးကိုု စိတ္ဝင္စားမႈ နည္းတယ္။ ဒီကေန႕ ဆီးရီယားအေရးက ထိပ္ဆုုံးျဖစ္တယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ဖိလစ္ပိုုင္ကိုု ပိုုအေရးစိုုက္တယ္။အာဆီယံအတြင္းမွာ ႏိုုင္ငံတကာရဲ႕ အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရး အကူအညီအမ်ားဆုုံးက ဖိလစ္ပိုုင္နဲ႕ အင္ဒိုုနီးရွားမွာ စုုေနတယ္။

(၂) အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရးမွာ လူ႕အခြင့္အေရးကိုု ဘယ္လိုုကာကြယ္မလည္း ဆိုုတာထက္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လိုု႕ မျဖစ္ရေအာင္ ဘယ္လိုုလုုပ္မလဲဆိုုတဲ့ စဥ္းစားခ်က္ကပိုုမ်ားတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈကိုု သတ္မွတ္ရာမွ အစိုုးရေတြရဲ႕ သုုံးစြဲတဲ့ နည္းပညာ (technology) ေပၚမွာ မူတည္လာတယ္။ ရြာထဲဝင္ အရပ္သားပစ္သတ္ရင္ လူ႕အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တယ္၊ ေလယာဥ္နဲ႕ ဗုုံးၾကဲလိုု႕ ေသရင္ေတာ့ မေတာ္တဆဆိုုျပီး သတ္မွတ္လိုု႕ ရတာမ်ိဳးျဖစ္လာတယ္။ ဥပမာ အေမရိကန္ဝင္ေရာက္တိုုက္ခိုုကိခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ကေန အခုုခ်ိန္အထိ အီရတ္မွာတင္ အရပ္သား (လက္နက္ကိုုင္မပါ) ၂ သိန္းေက်ာ္ အသက္ဆုုံးရႈံးခဲ့၇တယ္ လိုု႕ ဆိုုတယ္။ အခ်ိဳ႕သုုံးသပ္ခ်က္ေတြအရ တစ္ဝက္ေလာက္က မဟာမိတ္တပ္ေတြရဲ႕ ေလေၾကာင္းတိုုက္ခိုုက္မႈလိုု႕ ဆိုုၾကတယ္။ အေမရိကန္တပ္မေတာ္က ထုုတ္ျပန္ခ်က္အရေတာင္ ၂၀၁၄ ကစျပီး ေလေၾကာင္းတိုုက္ခိုုက္မႈေၾကာင့္ ေသဆုုံးခဲ့တဲ့ အရပ္သားက ၈၀၀ ေက်ာ္ရွိတယ္လိုု႕ဆိုုတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တာ မဟုုတ္ဘူး။ Technical error နည္းပညာမွားယြင္းမႈနဲ႕ အစြန္းထြက္ဆုုံးရႈံးမႈ collateral damage ျဖစ္လာတယ္။

(၃) နည္းပညာတုုိးတက္လာတဲ့အေပၚ ပုုဂၢိဳလ္ေရးလြတ္လပ္မႈ privacy ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတာေတြျဖစ္လာတယ္။ privacyကိုု အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဥပေဒရွိတဲ့ ႏိုုင္ငံေတြမွာေတာင္ အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ နည္းပညာေတြသုုံးျပီး ဥပေဒကိုု ေက်ာ္လႊားၾကတယ္။ နည္းပညာမရွိတဲ့ အစိုုးရက လူ ၁၀၀ ေလာက္ဖမ္းစစ္ရတဲ့ အခ်ိန္မွာ နည္းပညာသုုံးထားတဲ့ အစုုိးရက လူ ၅ ေလာက္ဖမ္းစစ္ရတာမ်ိဳးျဖစ္လာတယ္။ ပိုုက္ဆံသုုံးႏိုု္င္တဲ့ အစိုုးရက နည္းပညာပိုုသုုံးႏိုုင္တယ္။ ဒီေတာ့ ပိုုက္ဆံသုုံးႏိုုင္တဲ့ အစိုုးရက အၾကမ္းဖက္တိုုက္ဖ်က္ေရးလုုပ္ရင္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုုတဲ့ အသံသိပ္မထြက္ေပမယ့္ နည္းပညာမသုုံးႏိုုင္တဲ့ အစိုုးရေတြမွာေတာ့ အသံေတြအမ်ားၾကီးထြက္လာလိမ့္မယ္။ ဒီေတာ့ ႏိုုင္ငံတကာမွာ အၾကမ္းဖက္ မႈ ႏွိမ္နင္း ေရးအတြက္ နည္းပညာ (Technology) ကိုု ေရွ႕တန္းတင္ျပီး လုုပ္လာတာကိုု အမ်ားၾကီးေတြ႕၇တယ္။

(၄) လက္ရွိႏိုုင္ငံတကာမွာ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္နင္းေရးအတြက္ (kinetic) အမာ နဲ႕ (non-kinetic) အေပ်ာ့ နည္းလမ္းေပါင္းစုုံကိုု သုုံးေနၾကတယ္။ ဒီပညာရပ္ေတြက နယ္ပယ္စုုံက လာတဲ့ နည္းနိယ်ာေတြ။ 9/11 ေနာက္ပိုုင္းေပၚလာတဲ့ ေထာက္လွမ္းေရး နည္းပညာေတြဟာ စစ္ေအးေခတ္မွာ တီထြင္ခဲ့တာေတြထက္ ပိုုမ်ားခဲ့တယ္။ က်မ္းေပါင္းမ်ားစြာ ေရးလိုု႕ရတယ္။ နည္းပညာအရဆန္းသစ္မႈေတြက အယင္ရုုပ္ရွင္ေတြထဲ ၾကည့္ခဲ့တာေတြေတာင္ ေခတ္ေနာက္က်သြားျပီ။ ဒါေတြနဲ႕ ယွဥ္လိုုက္ရင္ ျမန္မာျပည္ဟာ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္နင္းေရးအတြက္ အဆင့္ေတြ အမ်ားၾကီးေက်ာ္ျဖတ္ဖုုိ႕ လိုုေနေသးတယ္လိုု႕ သုုံးသပ္ပါတယ္။
မင္းေဇာ္ဦး