ပင္လယ္ငါးထက္မ်ားလာမယ့္ ပလတ္စတစ္ - ​ေဆာင္​းပါး

ပင္လယ္ငါးထက္မ်ားလာမယ့္ ပလတ္စတစ္ - ​ေဆာင္​းပါး

''မိနစ္တိုင္းမွာ    ပလတ္စတစ္  အမႈိက္ကား တစ္စီးစာဟာ ေခ်ာင္းေတြ၊ ျမစ္ေတြကတစ္ဆင့္ ပင္လယ္သမုဒၵရာထဲ  စြန္႔ပစ္ခံေနၾကရပါ တယ္၊  ဒီမိနစ္တိုင္း ကားတစ္စီးရဲ႕ ပမာဏ ဟာ တစ္ႏွစ္ကို  ရွစ္ဘီလီယံတန္နဲ႔ ညီမွ်ၿပီး ပလတ္စတစ္အမႈိက္ရဲ႕ ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ကမၻာ့အထင္ကရ ျမစ္ႀကီး ၁ဝ စင္းက ေမ်ာပါလာပါတယ္၊      ျမစ္ကမ္းမ်ား တစ္ေလွ်ာက္ လူဦးေရ ထူထပ္စြာ ေနထိုင္ၾက ျခင္းဟာ ဒီအမိႈက္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာရျခင္းရဲ႕  အဓိကအေၾကာင္းရင္းျဖစ္ပါတယ္''လို႔ ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံ    Helmholtz Centre   သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္   သုေတသနဌာနက   Herr Christian  Schmidt ကVOA ဌာနနဲ႔ ေဆြးေႏြးခန္းတစ္ခုမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီျမစ္ ႀကီး ၁ဝ စင္းကေတာ့ အာဖရိကတိုက္က အထင္ကရျဖစ္တဲ့  ႏိုင္းလ္(Nile)နဲ႔ နီဂါ (Niger)ျမစ္ႏွစ္စင္းျဖစ္ၿပီး က်န္တဲ့ ရွစ္စင္း ကေတာ့ အာရွတိုက္   အိႏိၵယက   ဂဂၤါျမစ္ (Garges)၊ အိႏၵဳျမစ္(Indus)၊ တ႐ုတ္ျပည္က ျမစ္ဝါျမစ္(Yellow)၊ ယန္ဇီျမစ္(Yangtze)နဲ႔    အမူးျမစ္(Amur)တို႔ပဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အခုေဖာ္ျပတဲ့ ပလတ္စတစ္အမိႈက္ေတြဟာ ျမစ္ေရေတြနဲ႔ ေမ်ာပါလာတာေတြသာျဖစ္ၿပီး  ျမစ္အသီးသီးရဲ႕ ေရေဝေရလဲေတြ၊ ေရတိမ္ ေဒသေတြမွာ ဘယ္ေလာက္က်န္ခဲ့တယ္ဆို တာကို ဘယ္သူမွ ခန္႔မွန္းလို႔မရပါဘူး။

ကမၻာ့ေဒသအသီးသီးက တုိးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳး လာတာနဲ႔အမွ် ပလတ္စတစ္လို စြန္႔ပစ္ပစၥည္း စီမံခန္႔႔ခြဲမႈဟာလည္း အေရးပါလာေၾကာင္း ဒီစြန္႔ပစ္ ပလတ္စတစ္ေတြက မီးေမာင္းထိုးျပ ေနပါတယ္။ ဒီျပႆနာေတြကို ဖြံ႕ၿဖိဳးစႏိုင္ငံ ေတြမွာ ႀကံဳေတြ႕ရသလို အဘက္ဘက္က တိုးတက္ေနတဲ့ ဂ်ာမနီလို ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း လိုအပ္ခ်က္ရွိေနဆဲပါပဲ။ ပင္လယ္သမုဒၵရာ ေတြထဲ တိုးပြားလာတဲ့ ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္မႈ ဟာ ေရေနသတၱဝါေတြရဲ႕ ေဂဟစနစ္နဲ႔ အသက္ရွင္ေနထိုင္မႈကို တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ ၿခိမ္းေျခာက္လာပါတယ္။    အထူးသျဖင့္ ေကာ့စမစ္တစ္လို အလွကုန္ထဲပါတဲ့ မိုက္ခ႐ို ပလတ္စတစ္ေတြကို  စားသံုးမိတဲ့  လူေတြရဲ႕ ပင္လယ္စာေတြထဲမွာ       ဒီေသးငယ္တဲ့ ပလတ္စတစ္ အစေပါင္း တစ္ေသာင္းခန္႔ ေတြ႕ရွိ တယ္လို႔ ဘယ္လ္ဂ်ီယံကGhent  တကၠသိုလ္ ရဲ႕ သုေတသနထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ယေန႔  ကမၻာအႏွံ႔သံုးစြဲေနတဲ့  ပလတ္ စတစ္ရဲ႕  ငါးရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာ  ျပန္သုံးႏိုင္ပါ ေသးတယ္။  ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာ    သံုးစြဲခဲ့တဲ့ ပလတ္စတစ္ရဲ႕ ပမာဏခန္႔မွန္းတန္ခ်ိန္ ၃၂၂ သန္း ရွိၿပီး လာမယ့္ ၂ဝ၅ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ငါးဆ တိုးလာလိမ့္မယ္လို႕ သုေတသီ Herr Schmidt  က ခန္႔မွန္းထားၿပီး ပလတ္စတစ္ သန္႔ရွင္းေရး ကို စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိလာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့သမုဒၵရာေတြရဲ႕      ေရျပင္အႏွံ႔မွာ ဒီပလတ္စတစ္အမိႈက္ေတြဟာ ပ်ံ႕ႏွံ႔လြင့္ေမ်ာ ေနၿပီး  ပစိဖိတ္သမုဒၵရာအလယ္မွာ ဧရာမ ကြၽန္းေမ်ာႀကီး   ျဖစ္ေနပါတယ္။  သမုဒၵရာ ေရလိႈင္းက အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႔ ႐ိုက္ခတ္လိုက္ရင္ ဒီကြၽန္းေမ်ာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအခ်ဳိ႕ဟာ ပင္လယ္ ေရလိႈင္းနဲ႔       အေဝးကို   လြင့္ေမ်ာသြားၿပီး လူအမ်ား အပန္းေျဖတဲ့ ပင္လယ္ကမ္းေျခေတြနဲ႔ သမုဒၵရာထဲ ထီးထီးတည္ရွိေနတဲ့ ကုန္းေတြ ေပၚ ေရာက္ရွိသြားၾကလို႔  ဒီပလတ္စတစ္ အမႈိက္ေတြကို စီမံခ်က္နဲ႔ အခါအားေလ်ာ္စြာ ရွင္းလင္းေနၾကရပါတယ္။ ပင္လယ္ထဲ ေမ်ာေန တဲ့ ပလတ္စတစ္အမိႈက္ေတြကို အစာအမွတ္နဲ႔ စားမိတဲ့    ကမၻာ့ပင္လယ္လိပ္ေကာင္ေရ တစ္ဝက္ေက်ာ္နဲ႔ ပင္လယ္ေပ်ာ္ငွက္ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားရဲ႕ အစာအိမ္ထဲ ေရာက္ရွိသြားပါတယ္။

တကယ္လို႔ ဒီပလတ္စတစ္အမႈိက္ေတြကို စုစည္းလို႔ရရင္ ကမၻာ့သမုဒၵရာေတြနဲ႔ ကုန္းပိုင္း ေျမကို ပိုင္းျခားႏိုင္မယ့္ တံတိုင္းရွည္ႀကီးတစ္ခု တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ  ျဖစ္ပါတယ္။  လက္ရွိ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲတဲ့ႏႈန္းအတိုင္း   ဆက္လက္ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲေနမယ္ဆိုရင္ လာမယ့္ ၂ဝ၅ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ  ပင္လယ္သမုဒၵရာအတြင္းမွာရွိတဲ့ ငါးတန္ခ်ိန္ ပမာဏထက္ ပလတ္စတစ္အမိႈက္ ရဲ႕ ပမာဏဟာ ေက်ာ္လြန္သြားႏိုင္တယ္လို႔ သုေတသီမ်ားက    သံုးသပ္ထားပါတယ္။ သုေတသီေတြရဲ႕  သံုးသပ္ခ်က္အရ  ကမၻာ တစ္ဝန္း   ပလတ္စတစ္သံုးစြဲမႈဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅ဝ အထက္ အဆ ၂ဝ  တိုးျမင့္လာခဲ့ ၿပီး လာမယ့္ ၂ဝ၅ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ထက္ သုံးဆ တိုးျမင့္လာႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္မို႔ ကုလသမဂၢ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္အစီအစဥ္  (United Natians Environment programme) ကို တက္ေရာက္ ခဲ့တဲ့ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၃ ႏုိင္ငံက ပလတ္ စတစ္ေလွ်ာ့သံုးေရး၊ ပင္လယ္သမုဒၵရာေတြ ထဲ ပလတ္စတစ္စြန္႔ပစ္မႈကို    တားဆီးေရး သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေပါင္း ၂ဝဝ ေျမာက္တဲ့ ႏုိင္ငံအေန နဲ႔ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တဲ့   ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ပလတ္စတစ္ေလွ်ာ့ခ်သံုးစြဲေရးကို ရည္ရြယ္ ၿပီး ပလတ္စတစ္အိတ္သံုးစြဲမႈအေပၚ အခြန္ ေငြ ငါးပဲနိ စတင္ေကာက္ခံေနပါၿပီ။ အလား တူပဲ  ပလတ္စတစ္ထုတ္လုပ္တဲ့ ေကာ္ေစ့ ထုတ္လုပ္မႈကိုလည္း ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ထရီဇာေမကလည္း  ႏိုင္ငံျခားမွ ဝင္လာမယ့္ ေထာက္ပံ့ေငြေတြကို ပလတ္စတစ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ညစ္ညမ္းမႈေတြကို ေလ်ာ့ပါးေရးစီမံကိန္းေတြမွာ    သံုးစြဲဖို႔ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ ကုလသမဂၢ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္အစီအစဥ္မွ လက္မွတ္ေရးထိုး ထားၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေပါင္း ၂ဝဝ က ပလတ္စတစ္ အမိႈက္ေတြကို သိမ္းဆည္းႏိုင္သမွ် သိမ္းဆည္း ဖို႔၊ ျပန္သံုးလုပ္ဖို႔၊ တစ္ႀကိမ္ထက္မက ျပန္သံုး ႏုိင္မယ့္ ပလတ္စတစ္မွအပ ထုပ္ပိုးပစၥည္းေတြ  စမ္းသပ္သံုးစြဲဖို႔နဲ႔ ပလတ္စတစ္အမႈိက္ေတြကို     ပင္လယ္သမုဒၵရာထဲ   မဝင္ေရာက္ႏုိင္ဖုိ႔  အစီအမံေတြကို  စတင္လုပ္ကိုင္ေနၾကပါၿပီ။

ကြၽန္ေတာ္တို႔      ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕  စီးပြားေရးၿမိဳ႕ေတာ္  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အပါအဝင္ ၿမိဳ႕ေတြမွာ  ေရေျမာင္းထဲ  စြန္႔ပစ္ၾကတဲ့ ပလတ္စတစ္အမိႈက္ေတြေၾကာင့္ ေရေျမာင္း ေတြပိတ္ဆို႔ၿပီး    ေရႀကီးေရလွ်ံမႈေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ေနရတာကို အစိုးရအေနနဲ႔  နည္းလမ္း ေပါင္းစံုနဲ႔   ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ေနတာကို သတင္း၊ မီဒီယာေတြမွာဖတ္႐ႈၾကည့္ျမင္သိရွိ ရပါတယ္။ ပရဟိတအဖြဲ႕အစည္းေတြကလည္း ေစတနာထားၿပီး ပလတ္စတစ္အမိႈက္ေတြ   ေကာက္ေနတာကိုလည္း ေန႔စဥ္ ေတြ႕ျမင္ရပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီပလတ္စတစ္ အမိႈက္ေတြ ဟာ ေလ်ာ့ပါးသြားျခင္းမရွိတဲ့ စြန္႔ပစ္ၿမဲတိုင္း စြန္႔ပစ္ေနတာကို    ေတြ႕ရွိေနရပါတယ္။  ကမၻာတစ္ဝန္း ပလတ္စတစ္အမိႈက္ ေလ်ာ့ပါး ကင္းစင္ေရး ေဆာင္ရြက္ေနခ်ိန္မွာ   ျမန္မာ ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အစိုးရ၊ ျပည္သူ၊ ပရဟိတအဖြဲ႕ အစည္းမ်ား တက္ညီလက္ညီ  ပူးေပါင္းပါဝင္ ႏုိင္ဖို႔ တိုက္တြန္းေရးသားလိုက္ရပါတယ္။     ။  ေစာမိုးျမင္႕(သတၲဳတြင္း)​ေၾကးမႈံ