ျမန္မာ့ စစ္ဘက္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို အနီးကပ္ၾကည့္ရွုျခင္း

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္ေသာ အရပ္သားအစိုးရေအာက္ စစ္ဘက္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ျပည္ပနိုင္ငံစုံ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ျဖစ္လာရန္ ရည္မွန္းလာၾကသည္။ / သ႐ုပ္ေဖာ္ - Financial Time

လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလက ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မွုမ်ား ႐ုပ္သိမ္းရန္ အေမရိကန္နိုင္ငံ၏ ႐ုတ္တရက္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္သည္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ အထီးက်န္နီးပါး ေနထိုင္ခဲ့ရာမွ စတင္လာေသာ မဟာေျခလွမ္းတခု အျဖစ္ အျခားသူမ်ား ေျခမခ်ရဲေသာ ေဈးကြက္ႀကီးတခုကို ရယူရန္ အခ်ိန္ေကာင္း အျဖစ္ အေမရိကန္ကုမၸဏီမ်ားက ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသည္။



သို႔ေသာ္ ေဝဖန္ဆန္းစစ္သူမ်ားက ထို စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မွု၏ အေမွာင္ဘက္ျခမ္း ျဖစ္ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ စစ္တပ္၏ က်ယ္ျပန႔္လွေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကိုပါ လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးရာေရာက္ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။

စစ္ဘက္ စီးပြားေရး ကုမၸဏီမ်ားတြင္ ဆိပ္ကမ္းမွသည္ ဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအထိ က်ယ္ျပန႔္ အေရးပါေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနပိုင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း MEC လည္း ပါဝင္သည္။ အျခားေသာ လုပ္ငန္းတခုမွာ စီးကရက္မွ ေရနံတင္သြင္းခြင့္အထိ ပါေသာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားလွသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားမွ အျမတ္ေငြျဖင့္ စစ္အရာရွိမ်ားႏွင့္ စစ္မွုထမ္းေဟာင္းမ်ားကို ခ်မ္းသာေစေသာ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ MEHL ျဖစ္သည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္ေသာ အရပ္သားအစိုးရေအာက္ စီးပြားေရး အလားအလာမ်ား၏ ဆြဲေဆာင္ခံရေသာ ျပည္ပနိုင္ငံစုံ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား အတြက္ စီးပြားေရး လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္သဖြယ္ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားက ၎တို႔ကိုယ္ ၎တို႔ ရည္မွန္းလာၾကသည္။ ထိုလုပ္ငန္းတို႔သည္ အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ တည္ထြင္ရန္ လူသိရွင္ၾကား အားထုတ္ၾက ေသာ္လည္း ထိုလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အာဏာရွင္စနစ္ႏွင့္ ဆက္စပ္မွုကို မပယ္ဖ်က္နိုင္ေသးဟု သုေတသီ အမ်ားအျပားက ျမင္ၾကသည္။

လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မွု၊ ေျမယာအဓမၼ သိမ္းယူမွု၊ အဂတိလိုက္စားမွုတို႔ႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အမည္ပ်က္စာရင္း အသြင္းခံရသူမ်ားႏွင့္ စီးပြားဖက္လုပ္ျခင္းသည္ မည္သည့္ စီးပြားေရးမၽွ မလုပ္ဘဲေနျခင္းထက္ ပိုေကာင္းသည္ဟု ဘီယာလုပ္ငန္းမွ စ၍ သံမဏိလုပ္ငန္းအဆုံး ပါဝင္ေသာ ျပည္ပကုမၸဏီမ်ားက ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုစီးပြားေရး ေလာကမွ အက်ပ္အတည္းသည္ လြန္ခဲ့ေသာ တႏွစ္က လက္ရွိအစိုးရ အာဏာရခ်ိန္မွစ၍ နိုင္ငံ၏အာဏာ တည္ေဆာက္ပုံ မည္မၽွေျပာင္းလဲသြားသနည္း ဟူသည့္ ပိုမိုအေရးပါေသာ ေမးခြန္းကို ထင္ဟပ္ေနသည္။

“ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ အနာဂတ္မွာ စစ္တပ္ရဲ့ အခန္းက႑ကို မစဥ္းစားဘဲ စစ္တပ္ပိုင္ကုမၸဏီေတြရဲ့ အနာဂတ္ကို စဥ္းစားဖို႔ ခက္တယ္။ သေဘာက်သည္ျဖစ္ေစ၊ သေဘာမက်သည္ ျဖစ္ေစ စစ္တပ္ကေတာ့ နိုင္ငံေတာ္ရဲ့ တကယ့္ဗဟိုခ်က္မွာ ရွိေနတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြဟာ နိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ေရးရဲ့ ဖြားဘက္ေတာ္ ျဖစ္ေနတာ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ ခ်ီေနပါၿပီ” ဟု ရန္ကုန္ သမိုင္းပညာရွင္ႏွင့္ သုေတသီ ဦးသန႔္ျမင့္ဦးက ေျပာသည္။

ထိုစီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားမွ စစ္တပ္ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိေသာ ကုမၸဏီမ်ားကဲ့သို႔ပင္ အရပ္သားအစိုးရ ျပန္လည္ထူေထာင္ၿပီးေသာ အခါတြင္ အျမတ္ရရွိေစရန္ လုပ္ငန္းအသစ္ သဖြယ္ ျပန္လည္ဖန္တီးယူ လိုၾကသည္။ စီးပြားေရး ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္မွု၊ လူေနမွုအဆင့္အတန္း ပိုမိုျမင့္မားေရး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွု တိုက္ဖ်က္ေရးတို႔ကို ေထာက္ခံမည္ဟု ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဖြံ့ၿဖိဳးမွုႏွုန္းမွာ အာရွတြင္ အျမင့္မားဆုံး ျဖစ္ေနသည္။

သူႏွင့္ သူ၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားသည္ အေမရိကန္ အပါအဝင္ ဥေရာပကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္ရန္ လြန္စြာ လိုလားၾကသည္ ဟု ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္၏ အေထြေထြမန္ေနဂ်ာ ဗိုလ္မွူးေဟာင္းဦးလွမ်ိဳးက အားတက္သေရာ ေျပာသည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ အရာရွိမ်ားသည္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ်ားကို အင္အားျဖည့္ရန္ အေနာက္ကမၻာတြင္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ား ရွာေဖြေနၿပီ ျဖစ္သည္။

အေရးယူပိတ္ဆို႔မွု ေခတ္က ပိတ္ထားခဲ့ေသာ တံခါးမ်ားမွာ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္သည့္ ျပင္ပကမၻာသို႔ အနည္းငယ္ပြင့္လာၿပီ ျဖစ္သည္။ စစ္ဘက္ လုပ္ငန္းစုႀကီးမ်ားကို နိုင္ငံတကာစံႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ေစရာတြင္ ေကာင္းမြန္ေသာ အလားအလာ မ်ား ရွိနိုင္သည္ဟု ဝါရွင္တန္မွ အေမရိကန္ အာဆီယံ စီးပြားေရးေကာင္စီ ဒါရိုက္တာ အန္ေထာ္နီနယ္လ္ဆင္ (Anthony Nelson) က ေျပာသည္။

“အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္နိုင္ငံစုံ လုပ္ငန္းႀကီးေတြဟာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ စာရင္းအင္း၊ လုပ္အား၊ သဘာ၀ ဝန္းက်င္ အေပၚ အေလးထားမွုေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ပိုမိုျမင့္မားတဲ့ စံႏွုန္းေတြ ေဆာင္ယူလာေပးနိုင္တယ္။ နိုင္ငံစုံ လုပ္ငန္းႀကီးေတြဟာ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းနဲ႔ စစ္ဘက္အခ်ိတ္အဆက္ ရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္လို႔ ဂုဏ္သိကၡာ ထိခိုက္နိုင္တာေတြကိုလည္း ကိစၥတခုခ်င္း အလိုက္ ခ်ိန္ဆဖို႔ လိုပါတယ္” ဟုလည္း သူက ေျပာသည္။

စီးပြားေရး လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားအား သယံဇာတႂကြယ္ဝေသာ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဆြဲေဆာင္မွုမွာ ထင္ရွားလွသည္။ စစ္တပ္က နိုင္ငံေတာ္အာဏာကို တရားဝင္ စြန႔္လႊတ္သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း ခြင့္ျပဳၿပီး လူသုံးကုန္ ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းအမ်ားအျပား ပါဝင္ေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား ဝင္ေရာက္လာျခင္းေၾကာင့္ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီး ျမႇုပ္ႏွံမွုမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၀ ဘီလီယံ အထိ ရွိသည္ဟု တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ေသာ စာရင္းမ်ား အရ သိရသည္။

အလားတူ သိသာထင္ရွားေသာ ကိစၥတခုမွာ စစ္အစိုးရေခတ္အတြင္း ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာသူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းေၾကာင့္ ဂုဏ္သိကၡာ ထိခိုက္မည့္ အေရး ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ နိုင္ငံမွ ၎တို႔၏ စီးပြားဘက္သည္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္း အခ်ိတ္အဆက္ ရွိသည္ဟု ကိုကာကိုလာက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ဖြင့္ဟ ေၾကညာသည္။ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွာ ထိုစဥ္က အေမရိကန္ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမွုထဲ ပါဝင္ေနၿပီး အဂတိ လိုက္စားမွုႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မွု စြပ္စြဲခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အၾကပ္အတည္း ျဖစ္ေနသည္။

ထိုႏွစ္မွာပင္ မိုက္ခရိုေဆာ့သည္ ေရႊေတာင္လုပ္ငန္းစုႏွင့္ ေဆာ့ဖ္ဝဲဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္တခု ခ်ဳပ္ဆိုသည္။ ေရႊေတာင္ လုပ္ငန္းစုကို တည္ေထာင္သူမွာ မူးယစ္ေဆးဝါးလုပ္ငန္းတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနသည္ဟု ၂၀၀၇ ခုႏွစ္က ေပါက္ၾကားခဲ့ေသာ အေမရိကန္ဘ႑ာေရးဌာန၏ သံတမန္ေၾကးနန္းစာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္ဘက္စလုံးက ထိုသံသယကို ျငင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ ထိုနိုင္ငံစုံ လုပ္ငန္းႏွင့္ ၎စီးပြားဘက္မ်ားမွာ တစုံတရာ အမွားက်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲခံရျခင္းလည္း မရွိေပ။

စစ္တပ္ႏွင့္ နီးကပ္ေသာ ဆက္ဆံေရးရွိသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ပိုမိုႀကီးမားသည့္ အႏၲရာယ္ကို ျဖစ္ေစနိုင္သည္။ ၂၁၀၅ ခုႏွစ္တြင္ နိုင္ငံတကာပြင့္လင္းျမင္သာမွုအဖြဲ႕ (Transparency International) က ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာ အရ ယင္းလုပ္ငန္းမ်ားသည္ စစ္တပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို မစြန႔္လႊတ္မီ နိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားကို ခရိုနီမ်ားထံတြင္ ပုဂၢလိကပိုင္ ျပဳလုပ္ေသာအခါ အႀကီးအက်ယ္ အျမတ္ထြက္ခဲ့သူမ်ားဟု သံသယရွိသည္။ စစ္တပ္၏ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္မွာ ၎တို႔ကို၎တို႔ စီးပြားေရး၏ အစိတ္အပိုင္း အသီးသီးတြင္ ထည့္သြင္းထားၿပီး ၎တို႔၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာေစေရး ျဖစ္သည္ဟု ထိုအစီရင္ခံစာကို ေရးသားသူ Yeshua Moser-Puangsuwan က ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ နိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚေသာ္လည္း အခိုင္အမာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားဆဲ ျဖစ္ကာ ၎တို႔၏ စာရင္းမ်ားကို အမ်ားျပည္သူ ေလ့လာသိရွိခြင့္ မေပးေပ။

စစ္တပ္ႏွင့္ အခ်ိတ္အဆက္ရွိေသာ ကုမၸဏီမ်ားသည္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယနိုင္ငံတို႔ၾကား ေဒသတြင္း ကုန္သြယ္ေရး အခ်က္အျခာ နိုင္ငံတြင္ စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ အာဏာကို မီးေမာင္းထိုးျပေနသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၏ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အျပတ္အသတ္ အနိုင္ရေသာ္လည္း စစ္တပ္က လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ေလးပုံတပုံကို ရယူထားၿပီး ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ ျပင္ရာတြင္ ခက္ခဲေစမည့္ တခ်က္လႊတ္ အာဏာကို ရရွိထားသည္။ စစ္တပ္သည္ အေရးႀကီးေသာ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားကိုလည္း ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၿပီး လႊတ္ေတာ္၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ပယ္ခ်နိုင္သည့္ အခြင့္အာဏာ ရွိေသာ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီတြင္လည္း ေနရာအမ်ားစုကို ရယူထားသည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္းႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္တို႔သည္ နိုင္ငံ၏ နိုင္ငံေရး အေဆာက္အအုံ အတြင္းကိုလည္း ယွက္ႏြယ္ေနသည္။ ဝီကီလီက ထုတ္ျပန္ေသာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ သံတမန္ေၾကးနန္းအရ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္၏ ၾသဇာႏွင့္ ပိုင္ဆိုင္မွုမ်ားသည္ စစ္တပ္က အာဏာကို ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ရန္ အသုံးျပဳေသာ အဆင့္ျမင့္ ေထာက္ပံ့ေၾကးေပးစနစ္၏ အဓိက အစိတ္အပိုင္းမ်ား ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။

ျမန္မာ့ စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္မွ အရာရွိမ်ားသည္ ကန္ထရိုက္၊ လိုင္စင္ႏွင့္ ပါမစ္မ်ားရယူလိုေသာ ကုမၸဏီမ်ားထံမွ လာဘ္ယူၾကသည္ ဟု ေဒသခံစီးပြားေရးသမားတဦး ေျပာေၾကာင္းလည္း ထိုေၾကးနန္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ယင္း အခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွင္းလင္းေျပာၾကားေပးရန္ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္က တုံ႔ျပန္ ေျဖၾကားခဲ့ျခင္း မရွိေပ။

နိုင္ငံေတာ္ အတြက္ ထိုလုပ္ငန္းစုႀကီးႏွစ္ခု၏ အရြယ္အစားႏွင့္ အေရးပါမွုကိုလည္း ျပည္တြင္းတြင္ အခြန္အမ်ားဆုံး ေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၏ တရားဝင္စာရင္းအရ သိရသည္။ ျမန္မာစီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ႏွင့္ ၎၏ လုပ္ငန္းခြဲမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ျမဝတီဘဏ္၊ ျမဝတီကုန္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းတို႔သည္ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အတြက္ ဝင္ေငြခြန္ အမ်ားဆုံး ေပးေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္း ၅ ခု အနက္မွ လုပ္ငန္း ၃ ခု ျဖစ္သည္။ ျမဝတီကုန္သြယ္ေရး လုပ္ငန္းႏွင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ ဒဂုံအေဖ်ာ္ယမကာ လုပ္ငန္းလုပ္ငန္းခြဲသည္ ကုန္သြယ္ခြန္ အမ်ားဆုံး ေပးေဆာင္ေသာ လုပ္ငန္း ၅ ခုတြင္ ပါဝင္သည္။

ထိုအခ်က္အလက္မ်ားမွ အပ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္းႏွင့္ ျမန္မာ့စီပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အျခား အခ်က္အလက္မ်ားမွာ မွုန္ဝါးေနဆဲျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ ပိုင္ဆိုင္မွု၊ စီမံခန႔္ခြဲမွု သို႔မဟုတ္ ဘ႑ာေရး အေျခအေနတို႔ကို ထုတ္ျပန္ျခင္း မရွိသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ အထူးျပဳ လုပ္ငန္း တခုမွာ ဆက္သြယ္ေရး ျဖစ္ၿပီး ၎၏ ပိုင္ဆိုင္မွု ပမာဏႏွင့္ က်ယ္ျပန႔္မွုကို လၽွို႔ဝွက္လိုျခင္းမွာ ဝိေရာဓိျဖစ္ေနသည္။ ထိုလုပ္ငန္းသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စတုတၳေျမာက္ ဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းလိုင္စင္ ရေၾကာင္း ဇန္နဝါရီလက ေၾကညာခဲ့ သည့္ ဗီယက္နမ္ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနပိုင္ Viettel အပါအဝင္ျဖစ္ေသာ လုပ္ငန္းစုႀကီး၏ အစိတ္အပိုင္းလည္း ျဖစ္သည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတြင္ လုပ္ငန္းခြဲႏွင့္ လက္ေအာက္ခံလုပ္ငန္း ၃၀ ေက်ာ္ကို စာရင္းေဖာ္ျပထားသည္။ အခ်ိဳ႕မွာ သေဘၤာဖ်က္ သေဘၤာက်င္းႏွင့္ ေဆးထိုးအပ္ စက္႐ုံမ်ားကဲ့သို႔ ကာလၾကာရွည္စြာ တည္ရွိၿပီး ျဖစ္ေသာ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အျခားလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ မိုဘိုင္းဖုန္းျဖင့္ ေငြေပးေခ်မွုကဲ့သို႔ ေဈးကြက္သစ္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ က်န္လုပ္ငန္းမ်ားမွာ နိုင္ငံတြင္ ေပၚေပါက္လာ ေနေသာ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝသူမ်ား အတြက္ ရည္ရြယ္သည္။ ေၾကာ္ျငာဗီဒီယို တခုတြင္ ငယ္ရြယ္ေသာ စုံတြဲတတြဲသည္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္းပိုင္ ရန္ကုန္ရွိ ဥကၠလာေဂါက္ကြင္းတြင္ ေဂါက္ရိုက္ကစားၿပီး ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္းမွ ထုတ္လုပ္သည့္ သံဗူးအခ်ိဳရည္ ေသာက္သုံးေနပုံကို ျပသထားသည္။

ထိုဗီဒီယိုမွာ Financial Times က သြားေရာက္ခဲ့သည္ ရန္ကုန္ရွိ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ မီးခိုးေရာင္ ႐ုံးခ်ဳပ္တြင္ ထိုလုပ္ငန္းက ျပသသည့္ သြင္ျပင္ႏွင့္ လုံးဝဆန႔္က်င္ဘက္ျဖစ္ေနသည္။ “ေဟ့လူေတြ ထြက္သြားၾက၊ လူႀကီးေတြ မျမင္ခင္ ျမန္ျမန္သြားၾက” ဟု ဝန္ထမ္းတဦးက တုန္လွုပ္စြာ အေပါက္ဝဘက္သို႔ လက္ဟန္ေျခဟန္ ျပၿပီး ေျပာသည္။

ထိေန႔က ၎တို႔၏ ႐ုံးတြင္ Financial Time က တင္ထားခဲ့ေသာ စာျဖင့္ ေမးျမန္းသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကိုလည္း ျမန္မာ့ စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္းက တုံ႔ျပန္ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ ကုမၸဏီ၏ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အဓိက ဖုန္းနံပါတ္ႏွင့္ အီးေမးလ္လိပ္စာတို႔ကလည္း အလုပ္မလုပ္ သို႔မဟုတ္ ေျဖၾကားျခင္း မရွိေပ။

Financial Time က ၾကည့္ရွုခဲ့ေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ား အရ ဆိုလၽွင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း၏ ညီအစ္ကို ဝမ္းကြဲျဖစ္ေသာ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္သည္ လက္ရွိတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္းမ်ားႏွင့္ မိသားစုဝင္မ်ား အတြက္ လူမွုဖူလုံေရး ရင္းျမစ္ ျဖစ္သည္။ ၎၏ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းအခ်ိဳ႕တြင္ အေရးပါေသာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ား ရွိသည္။ ၎သည္ ေျမပိုင္ဆိုင္မွု အျငင္းပြားမွုမ်ား၊ လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ အၾကမ္းဖက္မွု စြပ္စြဲခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ကာလၾကာျမင့္ စြာ အခက္အခဲ ျဖစ္ေနသည့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အႀကီးဆုံး သတၱဳမိုင္းတြင္ တ႐ုတ္အစိုးရ ပိုင္ဝမ္ေပါင္ကုမၸဏီႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနသည္။ ၎တို႔ကမူ မည္သည့္အမွားအယြင္းမၽွ မရွိဟုေျပာသည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ အျခားေသာ လုပ္ငန္းခြဲႏွင့္ လက္ေအာက္ခံ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဂ်ပန္အေဖ်ာ္ယမကာ လုပ္ငန္း Kirin ႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း၊ ေတာင္ကိုရီးယားသံမဏိလုပ္ငန္း Posco ႏွင့္ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းတို႔ ပါဝင္သည္။ ကိုရီးယားမွ Inno အုပ္စုသည္လည္း ရန္ကုန္တြင္ လူေနတိုက္ခန္းမ်ားႏွင့္ အစည္းအေဝးခန္းမ တခုတို႔ ပါဝင္သည့္ ေဒၚလာသန္း ၁၂၀ တန္ စီမံကိန္းတြင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ေနသည္။

၎တို႔၏ စီးပြားဘက္မ်ား၏ စစ္ဘက္အဆက္အသြယ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မည္သို႔ေသာ အာမခံခ်က္ေပးသည္ ဆိုသည့္ ျပႆနာကို ထိုျပည္ပ ကုမၸဏီမ်ားအနက္ မည္သူ႔ကိုမၽွ တိုက္ရိုက္ကိုင္တြယ္ျခင္း မရွိၾကေပ။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး လတ္တေလာ စိုးရိမ္စရာ မရွိဟု Kirin က ေျပာသည္။ ထိုလုပ္ငန္းမွာ စစ္မွုထမ္းေဟာင္းမ်ား အတြက္ အၿငိမ္းစား လစာရန္ပုံေငြသာ ျဖစ္သည္ဟု Kirin က ေျပာသည္။ ၎၏ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း ပိုင္ဆိုင္မွုႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကားေပးရန္ ျငင္းဆိုေသာ Posco ကလည္း ၎တို႔သည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ မည္သည့္ တရားမဝင္ လုပ္ငန္းႏွင့္ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မွုတြင္မၽွ ပါဝင္ျခင္း မရွိဟု ေျပာသည္။ Inno အုပ္စုကမူ ေဝဖန္ေျပာၾကားေပးရန္ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို တုံ႔ျပန္ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္က ၎တို႔သည္ သာမန္ကုမၸဏီတခုႏွင့္ တူညီေစရန္ ႀကိဳးစားေနသည္ဟု ေျပာသည္။ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနသည္  ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္တြင္ ရွယ္ယာမပါေတာ့ ဟုလည္း ဦးလွမ်ိဳး၏ အဆိုအရ သိရသည္။ စစ္မွုထမ္းေဟာင္းႏွင့္ လက္ရွိစစ္သားမ်ား၊ စစ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အပါအဝင္ ရွယ္ယာရွင္ေပါင္း ၃ သိန္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္တို႔က ပိုင္ၾကသည္ဟု သူက ဆက္ေျပာသည္။ ၂၀၁၅-၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အခြန္မေဆာင္မီ အျမတ္ က်ပ္ေငြ ၁၀၂ ဘီလီယံ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇၅ သန္း) ျမတ္ၿပီး ထိုအျမတ္၏ ၃ ပုံတပုံကို ရွယ္ယာရွင္မ်ားသို႔ ေပးခဲ့သည္ ဟုလည္း သူက ဆိုသည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္သည္ ၎၏ ရပ္စဲရေတာ့မည့္ စက္႐ုံမ်ားကို ျပန္လည္ ရွင္သန္ေစရန္ စီးပြားဘက္မ်ားႏွင့္ ႀကိဳးစားေနၿပီး ၎၏ အိမ္သုတ္ေဆး လုပ္ငန္း ျပန္လည္ရွင္သန္ေစရန္လည္း အမည္မေဖာ္လိုေသာ အေနာက္တိုင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုႏွင့္ ေဆြးေႏြးေနသည္ဟု ဦးလွမ်ိဳးက ေျပာသည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္၏ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာမွုသည္ လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာထားသည္ထက္ မ်ားစြာ ပိုမိုမ်ားျပားသည္ ဟု ေဝဖန္သူမ်ားက ေျပာၾကသည္။ ၎သည္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္လည္း ထင္ရွားေသာ အခန္းမွ ပါဝင္ၿပီး ၿဗိတိန္ အေျခစိုက္ Global Witness ၏ ခန႔္မွန္းခ်က္အရ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း ကမၻာ့အႀကီးဆုံး ေက်ာက္စိမ္း ေဈးကြက္ျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္ျပည္သို႔ ပို႔ၿပီး ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလီယံဖိုး ေရာင္းရသည္ဟု သိရသည္။ အစိုးရ၏ တရားဝင္ေလလံပြဲ ျဖစ္ေသာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ျပပြဲတြင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္၏ Imperial Jade သည္ ပုဂၢလိကႏွင့္ ဖက္စပ္ေက်ာက္စိမ္းတြဲ ေဒၚလာ သန္း ၁၅၀ ဖိုးျဖင့္ ဒုတိယအမ်ားဆုံး ေရာင္းခ်ရသည္ဟု Global Witness က ေျပာသည္။

စစ္တပ္ကုမၸဏီမ်ားသည္ အဖ်ားအနားမၽွသာ ရွိေသးၿပီး ေက်ာက္စိမ္းကဲ့သို႔ အက်ိဳးအျမတ္ မ်ားေသာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းမ်ား၏ မိသားစုမ်ား စီမံသည့္ လၽွို႔ဝွက္ကြန္ရက္မ်ားလည္း ရွိသည္ဟု Global Witness မွ ဦးေဆာင္လွုပ္ရွားသူ Mike Davis က ေျပာသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ေလ့လာသူမ်ားက အရပ္သားေခတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကုမၸဏီမ်ား၏ ဇာတ္လမ္းမ်ားကို မယုံၾကည္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္၏ ထိပ္တန္းဒါရိုက္တာ ၁၀ ဦးစလုံးသည္ စစ္ဘက္ ရာထူး ရရွိထားၾကေၾကာင္း Financial Time က ရရွိေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ားအရ သိရသည္။ ထိုဒါရိုက္တာအဖြဲ႕ကို တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္သည့္ နိုင္ငံ၏ ထိပ္တန္း စစ္အရာရွိ ၇ ဦးက ႀကီးၾကပ္သည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့ဖူးေသာ ျပည္ပအစိုးရ အရာရွိတဦးက ထိုေတြ႕ဆုံ ခဲ့ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ “လုံးဝ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ကမၻာတခုက အၿငိမ္းစား စစ္အရာရွိအိုေတြ လာၾကတာပါ။ က်ေနာ္ေတာ့ ဘာျပန္လည္ တီထြင္ဆန္းသစ္ဖို႔ အားထုတ္မွုမွ မေတြ႕ခဲ့ရပါဘူး” ဟု ေျပာသည္။

ထိုကုမၸဏီမ်ားသည္ ၎တို႔၏ အာ႐ုံစူးစိုက္မွုကို ေကာ္ပိုရိတ္လုပ္ငန္း အုပ္ခ်ဳပ္မွု ပြင့္လင္းျမင္သာမွု ရွိေရးႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမွု ထိန္းခ်ဳပ္ေရးတို႔ အေပၚထားရန္ လိုသည္ဟု ျမန္မာလူမွု တာဝန္သိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဌာန Myanmar Centre for Responsible Business ကို ဦးေဆာင္သူ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ ၿဗိတိန္သံအမတ္ေဟာင္း Vicky Bowman က ေျပာသည္။

“အရင္တုန္းကေတာ့ သူတို႔ကို သြားထိလို႔ မရဘူးလို႔ ျမင္ခဲ့ၾကတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အစိုးရက သူတို႔ေတြ စည္းမ်ဥ္းလိုက္နာေအာင္ ဘယ္ေလာက္အထိ တြန္းအားေပးမယ္ ဆိုတာေတာ့ မသိဘူး” ဟု သူမက ဆက္လက္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အလုပ္မနိုင္မနင္း ျဖစ္ေနေသာ အစိုးရသည္ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားကို ပိုမိုခ်ဳပ္ကိုင္ရန္ အာသာဆႏၵ သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံေရး ထိုးႏွက္နိုင္စြမ္း ရွိသည့္ လကၡဏာ မေတြ႕ရေသးပါ။ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီး႐ုံးသည္ တစုံတရာ ေဝဖန္ေျပာၾကား ေပးရန္ ေမတၱာရပ္ခံျခင္းကို အေၾကာင္းျပန္ၾကားေပးခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေပ။

ၾသစေတးလ်ပညာရွင္၊ ျမန္မာအစိုးရ၏ ေစတနာ့ဝန္ထမ္း စီးပြားေရးအႀကံေပး Sean Turnell ကမူ အစိုးရအရာရွိမ်ား သည္ စစ္တပ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ကုမၸဏီမ်ား အပါအဝင္ ခရိုနီလုပ္ငန္းစုမ်ား ခံစားေနေသာ အထူး အခြင့္အေရးမ်ားကို ဖယ္ရွား ပစ္လိုသည္ဟု ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ လက္စားေခ်မွု မရွိရန္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္မွ သတိထားရျခင္းကို ထင္ဟပ္ေျပာသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ အထူးျပဳေသာ အေမရိကန္စီးပြာေရး လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေရွ႕ေနတဦးျဖစ္သူ Eric Rose ကမူ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အေမရိကန္ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွုျမႇင့္တင္ရန္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထရမ့္အစိုးရသည္ သေဘာတရား အတိအက် မဆန္ေသာ နည္းလမ္းမ်ား က်င့္သုံးမည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ေနသည္။

ထိုကုမၸဏီမ်ားသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေလးနက္ေၾကာင္း ျပသလာပါက နာမည္ဆိုး ေက်ာ္ၾကားေသာ စစ္တပ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ပါ လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရန္မွာလည္း သူ၏ေမၽွာ္လင့္ခ်က္တြင္ ပါဝင္ေနသည္။

“စီးပြားေရး ဖြံ့ၿဖိဳးမွုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အလားအလာက အရမ္းႀကီးမားတယ္။ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ စစ္တပ္ရဲ့ စီးပြားေရး ပုံစံေဟာင္းေတြ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ ကူညီဖို႔ အေကာင္းဆုံး အေနအထားမွာ ရွိေနတယ္” ဟု Mr Rose က ေျပာသည္။

(လန္ဒန္အေျခစိုက္ Financial Time သတင္းစာပါ Michael Peel ၏ Myanmar: the military-commercial complex  ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ဆိုသည္။ မူရင္းကို ဖတ္ရွုလိုလၽွင္ ဤေနရာကိုႏွိပ္ပါ။ )
Irrawaddy
................

မြန်မာ့ စစ်ဘက်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို အနီးကပ်ကြည့်ရှုခြင်း

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သော အရပ်သားအစိုးရအောက် စစ်ဘက်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများက ပြည်ပနိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းကြီးများနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဖြစ်လာရန် ရည်မှန်းလာကြသည်။ / သရုပ်ဖော် - Financial Time

လွန်ခဲ့သောနှစ် အောက်တိုဘာလက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှုများ ရုပ်သိမ်းရန် အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ရုတ်တရက် ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ဆယ်စုနှစ်များစွာ အထီးကျန်နီးပါး နေထိုင်ခဲ့ရာမှ စတင်လာသော မဟာခြေလှမ်းတခု အဖြစ် အခြားသူများ ခြေမချရဲသော ဈေးကွက်ကြီးတခုကို ရယူရန် အချိန်ကောင်း အဖြစ် အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများက ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။



သို့သော် ဝေဖန်ဆန်းစစ်သူများက ထို စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှု၏ အမှောင်ဘက်ခြမ်း ဖြစ်သော နှစ်ပေါင်း ၅၀ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် စစ်တပ်၏ ကျယ်ပြန့်လှသော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် ၎င်းတို့၏ အကျိုးစီးပွားကိုပါ လွတ်လပ်ခွင့် ပေးရာရောက်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ကြသည်။

စစ်ဘက် စီးပွားရေး ကုမ္ပဏီများတွင် ဆိပ်ကမ်းမှသည် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများအထိ ကျယ်ပြန့် အရေးပါသော လုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်နေသည့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနပိုင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း MEC လည်း ပါဝင်သည်။ အခြားသော လုပ်ငန်းတခုမှာ စီးကရက်မှ ရေနံတင်သွင်းခွင့်အထိ ပါသော အကျိုးအမြတ်များလှသည့် လုပ်ငန်းများမှ အမြတ်ငွေဖြင့် စစ်အရာရှိများနှင့် စစ်မှုထမ်းဟောင်းများကို ချမ်းသာစေသော မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက် MEHL ဖြစ်သည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သော အရပ်သားအစိုးရအောက် စီးပွားရေး အလားအလာများ၏ ဆွဲဆောင်ခံရသော ပြည်ပနိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းကြီးများ အတွက် စီးပွားရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်သဖွယ် ထိုလုပ်ငန်းများက ၎င်းတို့ကိုယ် ၎င်းတို့ ရည်မှန်းလာကြသည်။ ထိုလုပ်ငန်းတို့သည် အသစ်တဖန် ပြန်လည် တည်ထွင်ရန် လူသိရှင်ကြား အားထုတ်ကြ သော်လည်း ထိုလုပ်ငန်းများသည် အာဏာရှင်စနစ်နှင့် ဆက်စပ်မှုကို မပယ်ဖျက်နိုင်သေးဟု သုတေသီ အများအပြားက မြင်ကြသည်။

လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ မြေယာအဓမ္မ သိမ်းယူမှု၊ အဂတိလိုက်စားမှုတို့နှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ အမည်ပျက်စာရင်း အသွင်းခံရသူများနှင့် စီးပွားဖက်လုပ်ခြင်းသည် မည်သည့် စီးပွားရေးမျှ မလုပ်ဘဲနေခြင်းထက် ပိုကောင်းသည်ဟု ဘီယာလုပ်ငန်းမှ စ၍ သံမဏိလုပ်ငန်းအဆုံး ပါဝင်သော ပြည်ပကုမ္ပဏီများက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုစီးပွားရေး လောကမှ အကျပ်အတည်းသည် လွန်ခဲ့သော တနှစ်က လက်ရှိအစိုးရ အာဏာရချိန်မှစ၍ နိုင်ငံ၏အာဏာ တည်ဆောက်ပုံ မည်မျှပြောင်းလဲသွားသနည်း ဟူသည့် ပိုမိုအရေးပါသော မေးခွန်းကို ထင်ဟပ်နေသည်။

“မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနာဂတ်မှာ စစ်တပ်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို မစဉ်းစားဘဲ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ အနာဂတ်ကို စဉ်းစားဖို့ ခက်တယ်။ သဘောကျသည်ဖြစ်စေ၊ သဘောမကျသည် ဖြစ်စေ စစ်တပ်ကတော့ နိုင်ငံတော်ရဲ့ တကယ့်ဗဟိုချက်မှာ ရှိနေတယ်။ ဒီကုမ္ပဏီတွေဟာ နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးရဲ့ ဖွားဘက်တော် ဖြစ်နေတာ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ ချီနေပါပြီ” ဟု ရန်ကုန် သမိုင်းပညာရှင်နှင့် သုတေသီ ဦးသန့်မြင့်ဦးက ပြောသည်။

ထိုစီးပွားရေး လုပ်ငန်းများသည် ပါကစ္စတန်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားမှ စစ်တပ်နှင့် အဆက်အသွယ်ရှိသော ကုမ္ပဏီများကဲ့သို့ပင် အရပ်သားအစိုးရ ပြန်လည်ထူထောင်ပြီးသော အခါတွင် အမြတ်ရရှိစေရန် လုပ်ငန်းအသစ် သဖွယ် ပြန်လည်ဖန်တီးယူ လိုကြသည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ လူနေမှုအဆင့်အတန်း ပိုမိုမြင့်မားရေး၊ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု တိုက်ဖျက်ရေးတို့ကို ထောက်ခံမည်ဟု မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ အင်တာနက် စာမျက်နှာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းမှာ အာရှတွင် အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်နေသည်။

သူနှင့် သူ၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် အမေရိကန် အပါအဝင် ဥရောပကုမ္ပဏီများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ရန် လွန်စွာ လိုလားကြသည် ဟု မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်၏ အထွေထွေမန်နေဂျာ ဗိုလ်မှူးဟောင်းဦးလှမျိုးက အားတက်သရော ပြောသည်။ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက် အရာရှိများသည် ဖက်စပ်လုပ်ငန်းများကို အင်အားဖြည့်ရန် အနောက်ကမ္ဘာတွင် စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများ ရှာဖွေနေပြီ ဖြစ်သည်။

အရေးယူပိတ်ဆို့မှု ခေတ်က ပိတ်ထားခဲ့သော တံခါးများမှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် ပြင်ပကမ္ဘာသို့ အနည်းငယ်ပွင့်လာပြီ ဖြစ်သည်။ စစ်ဘက် လုပ်ငန်းစုကြီးများကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့် ထိတွေ့စေရာတွင် ကောင်းမွန်သော အလားအလာ များ ရှိနိုင်သည်ဟု ဝါရှင်တန်မှ အမေရိကန် အာဆီယံ စီးပွားရေးကောင်စီ ဒါရိုက်တာ အန်ထော်နီနယ်လ်ဆင် (Anthony Nelson) က ပြောသည်။

“အထူးသဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းကြီးတွေဟာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ စာရင်းအင်း၊ လုပ်အား၊ သဘာ၀ ဝန်းကျင် အပေါ် အလေးထားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် ပိုမိုမြင့်မားတဲ့ စံနှုန်းတွေ ဆောင်ယူလာပေးနိုင်တယ်။ နိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းကြီးတွေဟာ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းနဲ့ စစ်ဘက်အချိတ်အဆက် ရှိတဲ့ လုပ်ငန်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်လို့ ဂုဏ်သိက္ခာ ထိခိုက်နိုင်တာတွေကိုလည်း ကိစ္စတခုချင်း အလိုက် ချိန်ဆဖို့ လိုပါတယ်” ဟုလည်း သူက ပြောသည်။

စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးများအား သယံဇာတကြွယ်ဝသော မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဆွဲဆောင်မှုမှာ ထင်ရှားလှသည်။ စစ်တပ်က နိုင်ငံတော်အာဏာကို တရားဝင် စွန့်လွှတ်သည့် ၂၀၁၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း ခွင့်ပြုပြီး လူသုံးကုန် ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းအများအပြား ပါဝင်သော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းကြီးများ ဝင်ရောက်လာခြင်းကြောင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၀ ဘီလီယံ အထိ ရှိသည်ဟု တရားဝင် ထုတ်ပြန်သော စာရင်းများ အရ သိရသည်။

အလားတူ သိသာထင်ရှားသော ကိစ္စတခုမှာ စစ်အစိုးရခေတ်အတွင်း ကြီးပွားချမ်းသာလာသူများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် ဂုဏ်သိက္ခာ ထိခိုက်မည့် အရေး ဖြစ်သည်။ မြန်မာ နိုင်ငံမှ ၎င်းတို့၏ စီးပွားဘက်သည် ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်း အချိတ်အဆက် ရှိသည်ဟု ကိုကာကိုလာက ၂၀၁၅ ခုနှစ်က ဖွင့်ဟ ကြေညာသည်။ ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းမှာ ထိုစဉ်က အမေရိကန် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုထဲ ပါဝင်နေပြီး အဂတိ လိုက်စားမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှု စွပ်စွဲချက်များကြောင့် အကြပ်အတည်း ဖြစ်နေသည်။

ထိုနှစ်မှာပင် မိုက်ခရိုဆော့သည် ရွှေတောင်လုပ်ငန်းစုနှင့် ဆော့ဖ်ဝဲဆိုင်ရာ စာချုပ်တခု ချုပ်ဆိုသည်။ ရွှေတောင် လုပ်ငန်းစုကို တည်ထောင်သူမှာ မူးယစ်ဆေးဝါးလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်ဟု ၂၀၀၇ ခုနှစ်က ပေါက်ကြားခဲ့သော အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဌာန၏ သံတမန်ကြေးနန်းစာတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် နှစ်ဘက်စလုံးက ထိုသံသယကို ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုနိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းနှင့် ၎င်းစီးပွားဘက်များမှာ တစုံတရာ အမှားကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရခြင်းလည်း မရှိပေ။

စစ်တပ်နှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရှိသည့် လုပ်ငန်းများသည် ပိုမိုကြီးမားသည့် အန္တရာယ်ကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ၂၁၀၅ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့ (Transparency International) က ထုတ်ပြန်သော အစီရင်ခံစာ အရ ယင်းလုပ်ငန်းများသည် စစ်တပ်က အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို မစွန့်လွှတ်မီ နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းများကို ခရိုနီများထံတွင် ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပြုလုပ်သောအခါ အကြီးအကျယ် အမြတ်ထွက်ခဲ့သူများဟု သံသယရှိသည်။ စစ်တပ်၏ လုပ်နည်း လုပ်ဟန်မှာ ၎င်းတို့ကို၎င်းတို့ စီးပွားရေး၏ အစိတ်အပိုင်း အသီးသီးတွင် ထည့်သွင်းထားပြီး ၎င်းတို့၏ အဖွဲ့ဝင်များကို ကြွယ်ဝချမ်းသာစေရေး ဖြစ်သည်ဟု ထိုအစီရင်ခံစာကို ရေးသားသူ Yeshua Moser-Puangsuwan က ဖော်ပြခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပေါ်သော်လည်း အခိုင်အမာ ထိန်းချုပ်ထားဆဲ ဖြစ်ကာ ၎င်းတို့၏ စာရင်းများကို အများပြည်သူ လေ့လာသိရှိခွင့် မပေးပေ။

စစ်တပ်နှင့် အချိတ်အဆက်ရှိသော ကုမ္ပဏီများသည် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ကြား ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေး အချက်အခြာ နိုင်ငံတွင် စစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားသော အာဏာကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ၏ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ၂၀၁၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အပြတ်အသတ် အနိုင်ရသော်လည်း စစ်တပ်က လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်နေရာ လေးပုံတပုံကို ရယူထားပြီး ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ရာတွင် ခက်ခဲစေမည့် တချက်လွှတ် အာဏာကို ရရှိထားသည်။ စစ်တပ်သည် အရေးကြီးသော ဝန်ကြီးဌာနများကိုလည်း ချုပ်ကိုင်ထားပြီး လွှတ်တော်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ပယ်ချနိုင်သည့် အခွင့်အာဏာ ရှိသော အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီတွင်လည်း နေရာအများစုကို ရယူထားသည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်းနှင့် အထူးသဖြင့် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်တို့သည် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး အဆောက်အအုံ အတွင်းကိုလည်း ယှက်နွယ်နေသည်။ ဝီကီလီက ထုတ်ပြန်သော ၂၀၀၉ ခုနှစ် သံတမန်ကြေးနန်းအရ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်၏ သြဇာနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုများသည် စစ်တပ်က အာဏာကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန် အသုံးပြုသော အဆင့်မြင့် ထောက်ပံ့ကြေးပေးစနစ်၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။

မြန်မာ့ စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်မှ အရာရှိများသည် ကန်ထရိုက်၊ လိုင်စင်နှင့် ပါမစ်များရယူလိုသော ကုမ္ပဏီများထံမှ လာဘ်ယူကြသည် ဟု ဒေသခံစီးပွားရေးသမားတဦး ပြောကြောင်းလည်း ထိုကြေးနန်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ယင်း အချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းပြောကြားပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံချက်ကို မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်က တုံ့ပြန် ဖြေကြားခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

နိုင်ငံတော် အတွက် ထိုလုပ်ငန်းစုကြီးနှစ်ခု၏ အရွယ်အစားနှင့် အရေးပါမှုကိုလည်း ပြည်တွင်းတွင် အခွန်အများဆုံး ဆောင်သော လုပ်ငန်းများ၏ တရားဝင်စာရင်းအရ သိရသည်။ မြန်မာစီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်နှင့် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းခွဲများ ဖြစ်ကြသော မြဝတီဘဏ်၊ မြဝတီကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတို့သည် ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ခုနှစ် အတွက် ဝင်ငွေခွန် အများဆုံး ပေးဆောင်သော လုပ်ငန်း ၅ ခု အနက်မှ လုပ်ငန်း ၃ ခု ဖြစ်သည်။ မြဝတီကုန်သွယ်ရေး လုပ်ငန်းနှင့် မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ ဒဂုံအဖျော်ယမကာ လုပ်ငန်းလုပ်ငန်းခွဲသည် ကုန်သွယ်ခွန် အများဆုံး ပေးဆောင်သော လုပ်ငန်း ၅ ခုတွင် ပါဝင်သည်။

ထိုအချက်အလက်များမှ အပ မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်းနှင့် မြန်မာ့စီပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်နှင့် ပတ်သက်သော အခြား အချက်အလက်များမှာ မှုန်ဝါးနေဆဲဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှု၊ စီမံခန့်ခွဲမှု သို့မဟုတ် ဘဏ္ဍာရေး အခြေအနေတို့ကို ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသလောက်ပင် ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ အထူးပြု လုပ်ငန်း တခုမှာ ဆက်သွယ်ရေး ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ ပိုင်ဆိုင်မှု ပမာဏနှင့် ကျယ်ပြန့်မှုကို လျှို့ဝှက်လိုခြင်းမှာ ဝိရောဓိဖြစ်နေသည်။ ထိုလုပ်ငန်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စတုတ္ထမြောက် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းလိုင်စင် ရကြောင်း ဇန်နဝါရီလက ကြေညာခဲ့ သည့် ဗီယက်နမ် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနပိုင် Viettel အပါအဝင်ဖြစ်သော လုပ်ငန်းစုကြီး၏ အစိတ်အပိုင်းလည်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် လုပ်ငန်းခွဲနှင့် လက်အောက်ခံလုပ်ငန်း ၃၀ ကျော်ကို စာရင်းဖော်ပြထားသည်။ အချို့မှာ သင်္ဘောဖျက် သင်္ဘောကျင်းနှင့် ဆေးထိုးအပ် စက်ရုံများကဲ့သို့ ကာလကြာရှည်စွာ တည်ရှိပြီး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ ဖြစ်သည်။ အခြားလုပ်ငန်းများတွင် မိုဘိုင်းဖုန်းဖြင့် ငွေပေးချေမှုကဲ့သို့ ဈေးကွက်သစ်များကို ပစ်မှတ်ထားသော လုပ်ငန်းများလည်း ပါဝင်သည်။ ကျန်လုပ်ငန်းများမှာ နိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက်လာ နေသော ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများ အတွက် ရည်ရွယ်သည်။ ကြော်ငြာဗီဒီယို တခုတွင် ငယ်ရွယ်သော စုံတွဲတတွဲသည် မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်းပိုင် ရန်ကုန်ရှိ ဥက္ကလာဂေါက်ကွင်းတွင် ဂေါက်ရိုက်ကစားပြီး မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်းမှ ထုတ်လုပ်သည့် သံဗူးအချိုရည် သောက်သုံးနေပုံကို ပြသထားသည်။

ထိုဗီဒီယိုမှာ Financial Times က သွားရောက်ခဲ့သည် ရန်ကုန်ရှိ မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ မီးခိုးရောင် ရုံးချုပ်တွင် ထိုလုပ်ငန်းက ပြသသည့် သွင်ပြင်နှင့် လုံးဝဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေသည်။ “ဟေ့လူတွေ ထွက်သွားကြ၊ လူကြီးတွေ မမြင်ခင် မြန်မြန်သွားကြ” ဟု ဝန်ထမ်းတဦးက တုန်လှုပ်စွာ အပေါက်ဝဘက်သို့ လက်ဟန်ခြေဟန် ပြပြီး ပြောသည်။

ထိနေ့က ၎င်းတို့၏ ရုံးတွင် Financial Time က တင်ထားခဲ့သော စာဖြင့် မေးမြန်းသည့် မေးခွန်းများကိုလည်း မြန်မာ့ စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်းက တုံ့ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ကုမ္ပဏီ၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် ဖော်ပြထားသည့် အဓိက ဖုန်းနံပါတ်နှင့် အီးမေးလ်လိပ်စာတို့ကလည်း အလုပ်မလုပ် သို့မဟုတ် ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။

Financial Time က ကြည့်ရှုခဲ့သော စာရွက်စာတမ်းများ အရ ဆိုလျှင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ကော်ပိုရေးရှင်း၏ ညီအစ်ကို ဝမ်းကွဲဖြစ်သော မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်သည် လက်ရှိတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၊ တပ်ဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများနှင့် မိသားစုဝင်များ အတွက် လူမှုဖူလုံရေး ရင်းမြစ် ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ဖက်စပ်လုပ်ငန်းအချို့တွင် အရေးပါသော အကျိုးအမြတ်များ ရှိသည်။ ၎င်းသည် မြေပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားမှုများ၊ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့များ၏ အကြမ်းဖက်မှု စွပ်စွဲချက်များကြောင့် ကာလကြာမြင့် စွာ အခက်အခဲ ဖြစ်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံး သတ္တုမိုင်းတွင် တရုတ်အစိုးရ ပိုင်ဝမ်ပေါင်ကုမ္ပဏီနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေသည်။ ၎င်းတို့ကမူ မည်သည့်အမှားအယွင်းမျှ မရှိဟုပြောသည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက် အခြားသော လုပ်ငန်းခွဲနှင့် လက်အောက်ခံ လုပ်ငန်းများတွင် ဂျပန်အဖျော်ယမကာ လုပ်ငန်း Kirin နှင့် ဖက်စပ်လုပ်ငန်း၊ တောင်ကိုရီးယားသံမဏိလုပ်ငန်း Posco နှင့် ဖက်စပ်လုပ်ငန်းတို့ ပါဝင်သည်။ ကိုရီးယားမှ Inno အုပ်စုသည်လည်း ရန်ကုန်တွင် လူနေတိုက်ခန်းများနှင့် အစည်းအဝေးခန်းမ တခုတို့ ပါဝင်သည့် ဒေါ်လာသန်း ၁၂၀ တန် စီမံကိန်းတွင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် နေသည်။

၎င်းတို့၏ စီးပွားဘက်များ၏ စစ်ဘက်အဆက်အသွယ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး မည်သို့သော အာမခံချက်ပေးသည် ဆိုသည့် ပြဿနာကို ထိုပြည်ပ ကုမ္ပဏီများအနက် မည်သူ့ကိုမျှ တိုက်ရိုက်ကိုင်တွယ်ခြင်း မရှိကြပေ။ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး လတ်တလော စိုးရိမ်စရာ မရှိဟု Kirin က ပြောသည်။ ထိုလုပ်ငန်းမှာ စစ်မှုထမ်းဟောင်းများ အတွက် အငြိမ်းစား လစာရန်ပုံငွေသာ ဖြစ်သည်ဟု Kirin က ပြောသည်။ ၎င်း၏ ဖက်စပ်လုပ်ငန်း ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပြောကြားပေးရန် ငြင်းဆိုသော Posco ကလည်း ၎င်းတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မည်သည့် တရားမဝင် လုပ်ငန်းနှင့် အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွင်မျှ ပါဝင်ခြင်း မရှိဟု ပြောသည်။ Inno အုပ်စုကမူ ဝေဖန်ပြောကြားပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံချက်ကို တုံ့ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်က ၎င်းတို့သည် သာမန်ကုမ္ပဏီတခုနှင့် တူညီစေရန် ကြိုးစားနေသည်ဟု ပြောသည်။ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသည်  မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်တွင် ရှယ်ယာမပါတော့ ဟုလည်း ဦးလှမျိုး၏ အဆိုအရ သိရသည်။ စစ်မှုထမ်းဟောင်းနှင့် လက်ရှိစစ်သားများ၊ စစ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ အပါအဝင် ရှယ်ယာရှင်ပေါင်း ၃ သိန်း ၂ သောင်းကျော်တို့က ပိုင်ကြသည်ဟု သူက ဆက်ပြောသည်။ ၂၀၁၅-၁၆ ခုနှစ်တွင် အခွန်မဆောင်မီ အမြတ် ကျပ်ငွေ ၁၀၂ ဘီလီယံ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၅ သန်း) မြတ်ပြီး ထိုအမြတ်၏ ၃ ပုံတပုံကို ရှယ်ယာရှင်များသို့ ပေးခဲ့သည် ဟုလည်း သူက ဆိုသည်။ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်သည် ၎င်း၏ ရပ်စဲရတော့မည့် စက်ရုံများကို ပြန်လည် ရှင်သန်စေရန် စီးပွားဘက်များနှင့် ကြိုးစားနေပြီး ၎င်း၏ အိမ်သုတ်ဆေး လုပ်ငန်း ပြန်လည်ရှင်သန်စေရန်လည်း အမည်မဖော်လိုသော အနောက်တိုင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတခုနှင့် ဆွေးနွေးနေသည်ဟု ဦးလှမျိုးက ပြောသည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်၏ ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုသည် လူသိရှင်ကြား ကြေညာထားသည်ထက် များစွာ ပိုမိုများပြားသည် ဟု ဝေဖန်သူများက ပြောကြသည်။ ၎င်းသည် ကျောက်စိမ်းလုပ်ငန်းတွင်လည်း ထင်ရှားသော အခန်းမှ ပါဝင်ပြီး ဗြိတိန် အခြေစိုက် Global Witness ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ မြန်မာ့ကျောက်စိမ်း ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကျောက်စိမ်း ဈေးကွက်ဖြစ်သည့် တရုတ်ပြည်သို့ ပို့ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်က အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၁ ဘီလီယံဖိုး ရောင်းရသည်ဟု သိရသည်။ အစိုးရ၏ တရားဝင်လေလံပွဲ ဖြစ်သော ၂၀၁၄ ခုနှစ် ကျောက်မျက်ရတနာ ပြပွဲတွင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်၏ Imperial Jade သည် ပုဂ္ဂလိကနှင့် ဖက်စပ်ကျောက်စိမ်းတွဲ ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ ဖိုးဖြင့် ဒုတိယအများဆုံး ရောင်းချရသည်ဟု Global Witness က ပြောသည်။

စစ်တပ်ကုမ္ပဏီများသည် အဖျားအနားမျှသာ ရှိသေးပြီး ကျောက်စိမ်းကဲ့သို့ အကျိုးအမြတ် များသော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ထားသည့် ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်းများ၏ မိသားစုများ စီမံသည့် လျှို့ဝှက်ကွန်ရက်များလည်း ရှိသည်ဟု Global Witness မှ ဦးဆောင်လှုပ်ရှားသူ Mike Davis က ပြောသည်။

ထို့ကြောင့်ပင် အချို့သော လေ့လာသူများက အရပ်သားခေတ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကုမ္ပဏီများ၏ ဇာတ်လမ်းများကို မယုံကြည်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်၏ ထိပ်တန်းဒါရိုက်တာ ၁၀ ဦးစလုံးသည် စစ်ဘက် ရာထူး ရရှိထားကြကြောင်း Financial Time က ရရှိသော စာရွက်စာတမ်းများအရ သိရသည်။ ထိုဒါရိုက်တာအဖွဲ့ကို တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဦးဆောင်သည့် နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်း စစ်အရာရှိ ၇ ဦးက ကြီးကြပ်သည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက် ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ဖူးသော ပြည်ပအစိုးရ အရာရှိတဦးက ထိုတွေ့ဆုံ ခဲ့ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ “လုံးဝ ကွဲပြားခြားနားတဲ့ ကမ္ဘာတခုက အငြိမ်းစား စစ်အရာရှိအိုတွေ လာကြတာပါ။ ကျနော်တော့ ဘာပြန်လည် တီထွင်ဆန်းသစ်ဖို့ အားထုတ်မှုမှ မတွေ့ခဲ့ရပါဘူး” ဟု ပြောသည်။

ထိုကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို ကော်ပိုရိတ်လုပ်ငန်း အုပ်ချုပ်မှု ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိရေးနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှု ထိန်းချုပ်ရေးတို့ အပေါ်ထားရန် လိုသည်ဟု မြန်မာလူမှု တာဝန်သိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဌာန Myanmar Centre for Responsible Business ကို ဦးဆောင်သူ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ဟောင်း Vicky Bowman က ပြောသည်။

“အရင်တုန်းကတော့ သူတို့ကို သွားထိလို့ မရဘူးလို့ မြင်ခဲ့ကြတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရက သူတို့တွေ စည်းမျဉ်းလိုက်နာအောင် ဘယ်လောက်အထိ တွန်းအားပေးမယ် ဆိုတာတော့ မသိဘူး” ဟု သူမက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အလုပ်မနိုင်မနင်း ဖြစ်နေသော အစိုးရသည် ထိုလုပ်ငန်းများကို ပိုမိုချုပ်ကိုင်ရန် အာသာဆန္ဒ သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေး ထိုးနှက်နိုင်စွမ်း ရှိသည့် လက္ခဏာ မတွေ့ရသေးပါ။ ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးရုံးသည် တစုံတရာ ဝေဖန်ပြောကြား ပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံခြင်းကို အကြောင်းပြန်ကြားပေးခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။

သြစတေးလျပညာရှင်၊ မြန်မာအစိုးရ၏ စေတနာ့ဝန်ထမ်း စီးပွားရေးအကြံပေး Sean Turnell ကမူ အစိုးရအရာရှိများ သည် စစ်တပ်နှင့် ဆက်စပ်ကုမ္ပဏီများ အပါအဝင် ခရိုနီလုပ်ငန်းစုများ ခံစားနေသော အထူး အခွင့်အရေးများကို ဖယ်ရှား ပစ်လိုသည်ဟု ပြောသည်။ သို့သော် လက်စားချေမှု မရှိရန် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဘက်မှ သတိထားရခြင်းကို ထင်ဟပ်ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ အထူးပြုသော အမေရိကန်စီးပွာရေး လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ ရှေ့နေတဦးဖြစ်သူ Eric Rose ကမူ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမေရိကန်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုမြှင့်တင်ရန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ပတ်သက်၍ ထရမ့်အစိုးရသည် သဘောတရား အတိအကျ မဆန်သော နည်းလမ်းများ ကျင့်သုံးမည်ဟု မျှော်လင့်နေသည်။

ထိုကုမ္ပဏီများသည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနှင့်ပတ်သက်၍ လေးနက်ကြောင်း ပြသလာပါက နာမည်ဆိုး ကျော်ကြားသော စစ်တပ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ကုမ္ပဏီများနှင့်ပါ လုပ်ကိုင်ခွင့်ရရန်မှာလည်း သူ၏မျှော်လင့်ချက်တွင် ပါဝင်နေသည်။

“စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အလားအလာက အရမ်းကြီးမားတယ်။ အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတွေဟာ စစ်တပ်ရဲ့ စီးပွားရေး ပုံစံဟောင်းတွေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမှာ ကူညီဖို့ အကောင်းဆုံး အနေအထားမှာ ရှိနေတယ်” ဟု Mr Rose က ပြောသည်။

(လန်ဒန်အခြေစိုက် Financial Time သတင်းစာပါ Michael Peel ၏ Myanmar: the military-commercial complex  ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။ မူရင်းကို ဖတ်ရှုလိုလျှင် ဤနေရာကိုနှိပ်ပါ။ )