ထရန္႔လက္ထက္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္၏ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေပၚလီစီ

ထရန္႔လက္ထက္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္၏ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေပၚလီစီ

ကမၻာေပၚရွိ အျခားေဒသမ်ား လုိ အိမ္ျဖဴေတာ္က ဦးေဆာင္ဦးရြက္ ျပဳခဲ့တာမ်ဳိး မဟုတ္ပဲ အေရွ႕ေတာင္အာရွိ ရဲ႕ အေမရိကန္ႏူိင္ငံျခားေရး ေပၚလီစီ ကုိေတာ့ ကြန္ဂရက္ ကပဲ  စစ္ေအးတုိက္ပဲြ ျပီးသြားကတည္းက လႊမ္းမုိးခ်ဳပ္ကုိင္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္ေအးတုိက္ပဲြ ကာလမ်ားတြင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွသည္ အဓိက စစ္ေျမျပင္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း စစ္ေအးတုိက္ပဲြ အဆုံးသတ္ သြားျပီး ေနာက္ပုိင္းမွာ အေမရိကန္ အစုိးရ အဆက္ဆက္ က ဦးစားေပး အဆင့္ကုိ ေလ်ာ့ခ်ျပစ္ခဲ့ပါတယ္။

ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေရွ႕ေတာင္အာရွ ရဲ႕ အေမရိကန္ ေပၚလီစီကုိ ေနရာ၀င္ယူလာခဲ့ၾကျပီး ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ား အဓိက အာရုံထားလာၾကကာ ျမန္မာျပည္အား စီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္ရန္ စတင္ လုံးပမ္းလာခဲ့ၾကျပီး ျမန္မာအေရး မွာ အခရာ ျဖစ္လာခဲ့တာ အုိဘာမား လက္ထက္အထိပင္ ျဖစ္ပါတယ္။

အုိဘာမား လက္ထက္မွာပင္ အထက္လႊတ္ေတာ္ လူမ်ားစုေခါင္းဆာင္ အမတ္ မစ္ခ်ယ္ မက္ကြန္နယ္လုိ အိမ္ျဖဴေတာ္က ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား နဲ႕ နီးကပ္စြာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီအတြက္ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သိသိသာသာ ေနျပည္ေတာ္အေပၚ ၾသဇာ အရွိန္အ၀ါ ရွိလာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလုိ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႕ ဒဏ္ခတ္မႈ ဖယ္ရွားျပီး ေနာက္ပုိင္းမွာေရာ ဆက္လက္ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

 ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ျမန္မာျပည္တြင္း ရခုိင္ေဒသတြင္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ေနမႈမ်ားကုိ သိသိသာသာ ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိခဲ့ၾကျပီး အဆုိပါ လူသားခ်င္း ဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းၾကီးကုိ ေျဖရွင္းႏူိင္ဖုိ႕ အေမရိကန္ အစုိးရ အေနနဲ႕ ပုိမုိ က်ယ္ျပန္တဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ဖုိ႕ ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကျပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက အုိဘာမား အစုိးရက ကေမၻာဒီယား နဲ႕ စစ္ေရး အရ ပုိမုိနီးကပ္စြာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖုိ႕ အားထုတ္လာခ်ိန္မွာပင္  မက္ကြန္းနယ္ အပါအ၀င္ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္သူ ဟြန္ဆန္ကုိ လူသိရွင္ၾကား တင္းတင္းမာမာ ဆက္ဆံခဲ့ၾကပါတယ္။ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂၽြန္ မက္ကိန္းက သမုိင္းတြင္ခဲ့တဲ့  အေမရိကန္-ဗီယက္နမ္ မူ၀ါဒကုိ ပုံေဖၚရာမွာ အဓိက ေနရာက ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

အလားတူပဲ ၂၀၁၄ မွာ ထုိင္းႏူိင္ငံ တြင္ အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ခဲ့ျပီးကတည္းက အေမရိကန္ အစုိးရ အေနနဲ႕ ထုိင္းႏူိင္ငံ ကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆက္ဆံသြားဖုိ႕ ကြန္ဂရက္ က တြန္းအားေပးေနခဲ့ပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္လည္က အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဘင္ဂ်မင္ ကာဒင္က ဖီလစ္ပုိင္သမၼတ ဒူတာေတး ရဲ႕ မူးယစ္ေဆး၀ါး စစ္ပဲြၾကီးကုိ "လူအစုလုိက္ အျပဳံလုိက္ သတ္ျဖတ္မႈ" နဲ႕ ႏႈိင္းယွဥ္ ေျပာၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။ ၎အပါအ၀င္ အျခား အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကလည္း လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ အကူအညီမ်ား ေပးေနမႈကုိ ကန္႕သတ္ သြားျခင္း ခံရမယ္လုိ႕ သတိေပးေနပါတယ္။

လက္ရွိ အေရွ႕ေတာင္အာရွ နဲ႕ ပါတ္သက္ျပီး ေဒၚနယ္ထရန္႕လက္ထက္မွာ ကြန္ဂရက္ရဲ႕ အခန္းက႑ က ဘယ္လုိ ျဖစ္လာမလဲလုိ႕ သုံးသပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ လက္ရွိ အေမရိကန္ အစုိးရရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ားအေပၚ စိတ္ပါ၀င္စားမရွိမႈေၾကာင့္ အိမ္ျဖဴေတာ္အေနနဲ႕ အာဏာရွင္မ်ား ေကာ ဒီမုိကေရစီ တျခမ္းပဲ့ ႏူိင္ငံ အစုိးရ မ်ားျဖစ္တဲ့ ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပုိင္ အပါအ၀င္ အျခားႏူိင္ငံမ်ားနဲ႕  ဆက္ဆံေရးမွာ အဆုိပါ ကိစၥကုိ ေရွ႕တန္းတင္လာဖုိ႕ မရွိဖူးလုိ႕ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။

ျမန္မာျပည္တြင္းရွိ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ားအေပၚမွာလည္း စိတ္၀င္စားမႈ မျပသခဲ့တာေၾကာင့္ အေမရိကန္ အစုိးရအေနနဲ႕ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႕ ရဲတပ္ဖဲြ႕ကုိ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈမ်ား အၾကီးအက်ယ္ ျပဳလုပ္ေနသည္ဟု စြပ္စဲြေနၾကေသာ္လည္း ေလ့က်င္မႈ သင္တန္းေတြ တုိးတက္ ျပဳလုပ္သြားဖြယ္ ရွိေနပါတယ္။

ဒီအတြက္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ရွိ အာဏာရွင္ အစုိးရမ်ားက ၎တုိ႕နဲဲ႕ အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးမွာ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥေတြ အသာ ေဘးခ်ိတ္ျပီး ႏွစ္ႏူိင္ငံ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးမွာ အလုပ္ျဖစ္ေအာင္ ခ်ည္းကပ္လိမ့္မယ္ ဒါမွမဟုတ္လည္း သူတုိ႕ကုိ လုံး၀ လ်စ္လ်ဳ ရႈထားၾကလိမ့္မယ္လုိ႕  ေမွ်ာ္လင့္လာေနၾကပါတယ္။ ဒီအတြက္ ဟြန္ဆန္ နဲ႕ ဒူတာေတးက ေရြးေကာက္ပဲြ မတုိင္မီကတည္းက ေဒၚနယ္ ထရန္႕ သမၼတ ျဖစ္လာဖုိ႕အေရး အေတာ္ကုိ စိတ္အားထက္သန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

မၾကာမီက ကေမၻာဒီးယား ေခါင္းေဆာင္ ဟြန္ဆန္ မွ ေဒၚနယ္ထရန္႕က အေမရိကန္ သတင္းစာမ်ားအေပၚ တင္းတင္းမာမာ ဆက္ဆံေနျခင္းသည္ ၎မွ ျပည္တြင္းရွိ သတင္းေထာက္မ်ားနဲ႕ မီဒီယာ မ်ားအေပၚ ျပဳမူေနမႈမ်ားနဲ႕ အဘယ္သုိ႕မ်ား ကြာျခားေနပါသနည္း၊ အေမရိကန္ အစုိးရ က သတင္းေထာက္မ်ားအေပၚ ယခုလုိ ဆက္ဆံေနျခင္းက်ေတာ့ အုိေက ျပီး မိမိတုိ႕မွ အလားတူ ဆက္ဆံပါက အာဏာရွင္ဟု စြပ္စဲြခဲ့ၾကရသနည္းဟု  ေမးခြန္းထုတ္လာခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ျမန္မာအစုိးရပင္ ေဒၚနယ္ ထရန္႕လုိ "Fake news" မ်ားဟု သတင္းေထာက္မ်ားအေပၚ ေခၚေ၀ၚ ဆက္ဆံခဲ့မႈကုိ အတုယူ ျပဳလုပ္လာေနေၾကာင္း မိမိတုိ႕ သတိထားမိသည္ဟု ၾသစေတးသွ် သတင္းဌာန ျဖစ္တဲ့ ABC က ဆုိလာပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္း စစ္တပ္ရဲ႕ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳပ္မႈမ်ားအေပၚ အလားတူ ကင္ပြန္းတပ္လာခဲ့ၾကတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။

ဒီလုိအေနအထားေတြမွာ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေနနဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွ မူ၀ါဒနဲ႕ ပါတ္သက္ျပီး ဆက္လက္ျပီး အဓိက အခန္းမွ ပါ၀င္ၾကအုန္းမည္ေလာ ဆုိတဲ့ ေမးခြန္း ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သမၼတ က သူတုိ႕ပါတီ မွ ျဖစ္ေနရင္ေတာင္ လက္ေရွာင္ေနေလ့ မရွိခဲ့ပါတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သုိ႕ေသာ္လည္း အိမ္ျဖဴေတာ္က လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ားအေပၚ အဆင့္နိမ့္ခ် လာခဲ့မႈမ်ား ရွိေနတာေၾကာင့္ ယခင္ကထက္ ပုိျပီး ရႈတ္ေထြးလာႏူိင္စရာေတာ့ ရွိေနပါတယ္။  အေမရိကန္ ရဲ႕ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္ျပန္ေနက် ႏူိင္ငံမ်ားရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး မွတ္တမ္း အစီရင္ခံစာကုိပင္ ယခင္ကကဲ့သုိ႕ ႏူိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ရဲ႕ နိဒါန္း ပါမလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ လက္ရွိမွာေတာ့ ထရန္႔အစုိးရ က ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္က လဲြျပီး အျခားေဒသ မ်ားကုိ အုိဘာမားေလာက္ စိတ္၀င္စားမႈ မျပသခဲ့တာ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒီလုိ ၾကားထဲမွ လစ္ဟာေနတဲ့ ေနရာကုိ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိ ႏူိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒမွာ  ၾကီးမားတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္လာဖုိ႕ ဖြင့္ေပးထားသလုိ ျဖစ္လာပါတယ္။ ရီပါတ္ဘလီကင္ေကာ ဒီမုိကရက္ အမတ္မ်ားကပါ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥကုိ ဦးစားေပးျပီး အေမရိကန္ၾသဇာ ဆက္လက္ သက္ေရာက္ေနႏူိင္ေရး ကုိ အခုိင္အမာ ေထာက္ခံလ်က္ ရွိေနပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ အဓိက စမ္းသပ္ခံ ျဖစ္လာေနတာကေတာ့ ဖိလစ္ပုိင္ နဲ႕ ကေမၻာဒီယားအေရးမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒူတာေတးက မူးယစ္ေဆး၀ါး တုိက္ဖ်က္ေရး ဆုိျပီး ဆက္လက္ တလဲြေတြ ျပဳလုပ္ေနရင္ ကာဒင္ နဲ႕ သူရဲ႕ ရီပါတ္ဘလီကင္ လုပ္ေဖၚကုိင္ဖက္ အမတ္မ်ားက လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ အကူအညီမ်ားေပးေနမႈကုိ ကန္႕သတ္မႈေတြ ျပဳလုပ္လာေလမလား၊ သုိ႕ေသာ္လည္း လက္ရွိ မူးယစ္ေဆး၀ါး စစ္ပဲြၾကီးမွာ ရဲအဖဲြ႕ကုိ သုံးေနေသာ္လည္း ဒူတာေတးက ေနာက္ပုိင္းမွာ စစ္တပ္ကုိ ဆဲြသြင္းလာရင္ ဒီကိစၥက အၾကီးအက်ယ္ ရုိက္ခတ္လာမွာ မလဲြ ျဖစ္ပါတယ္။

ကေမၻာဒီယား ေခါင္းေဆာင္က သူရဲ႕ လုပ္ရပ္ နဲ႕ ထရန္ ရဲ႕ ျပဳလုပ္ေနမႈမ်ားကုိ အတူတူ ဟု ႏႈိင္းယွဥ္ ေျပာဆုိလာေနခ်ိန္မွာ ျပီးခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္အတြင္း ပုိမုိဆုိ၀ါးလာခဲ့တဲ့ ၎ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္ေနမႈမ်ားကုိ ကြန္ဂရက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဆက္လက္ျပီး မီးေမာင္းထုိျပ မလားဆုိတာေတြ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။

(ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ လူမ်ားစု ေခါင္းေဆာင္ မစ္ခ်္ မက္ကြန္နယ္ ၏ လယ္ေတာျခံ တြင္ ေတြ႕ရစဥ္)

ကုိးကား ။  ။ What Happens to Congressional Southeast Asia Policy Under a New U.S. Administration? written by Joshua Kurtantzick for Council on Foreign Relations (CFR)

HSW