လြန္ခဲ့သည့္ မ်ိဳးဆက္ တစ္ဆက္ေလာက္ကဆိုလွ်င္ အိုင္တီနည္းပညာႏွင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ မီဒီယာတို႔သည္ ေခတ္ေရွ႕ေျပး နည္းပညာသမားမ်ားအတြက္ဟု ထင္မွတ္ထားခဲ့ၾကသည္။ ယခုမူ လူတိုင္း အိမ္ထဲသို႔ ေရာက္ေနေခ်ၿပီဟု ဆိုေသာ္ ရသည္။ ကမၻာ့ဒုတိယ အဆင္းရဲဆံုး ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ပင္ မိုဘိုင္းလ္ႏွင့္ ဗိုက္ဘာႏွင့္ ေဖ့ဘြတ္ႏွင့္ ျဖစ္ေနၾကေလၿပီ။ မဖိတ္ေခၚပါဘဲ ဝင္လာသည့္ ဧည့္သည္ပင္ျဖစ္သည္။ အိမ္ထဲ ေရာက္ေတာ့လည္း အဆင္ေျပသားဟု တယုတယ ျဖစ္လာေနေလၿပီ။ ေန႔တိုင္း အလုပ္အတြက္ ႐ံုးသို႔လာရန္ မလို၊ မိမိေနထိုင္သည့္ ေနရာမွပင္ အလုပ္ လုပ္၍ရသည္ဆိုေသာ ရန္ကုန္မွ အလုပ္ေခၚေသာ ေၾကညာစာကို အညာမွ ဘႀကီးကဖတ္ကာ ေခါင္းယမ္းသြားေလေတာ့ သည္။ သို႔ေသာ္ ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ အြန္လိုင္းမီဒီယာ အေတာ္အသင့္ ရင္းႏွီး ကြ်မ္းဝင္ရမည္ဟု ဆိုထားသည္။ ေတာင္းဆိုထားသည့္ လိုအပ္ခ်က္သည္ အရည္အခ်င္းပင္ မဟုတ္ပါေလာ။ မည္သည့္ တကၠသိုလ္ကမွ် ေအာင္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးျခင္း မရွိေသးေသာ အရည္အခ်င္း၊ ကြ်မ္းက်င္မႈကို ေတာင္းဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေၾကာ္ျငာမ်ား ခပ္စိပ္စိပ္ ေတြ႔လာေနရသည္။ ပညာ အရည္အခ်င္း ေတာင္းဆိုမႈအသြင္ တစ္ခု မဟုတ္ပါသေလာ။
ေဈးကြက္ စီးပြားေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း လွမ္းလိုက္ေသာအခါ စီးပြားေရး အခင္းအက်င္းသစ္မ်ား လွိမ့္ဝင္လာေတာ့သည္။ လုပ္သား အင္အားကား အဆင္သင့္ ရွိေနသည္။ အဆင္သင့္ မျဖစ္သည္ကား နည္းပညာ ကြ်မ္းက်င္ ရင္းႏွီးမႈပင္ ျဖစ္သည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပညာေရး ေနာက္က်မႈေၾကာင့္ ေခတ္မီနည္းပညာႏွင့္ ရင္းႏွီးမႈ အဆက္ျပတ္ေနရျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထိုကြက္လပ္အတြက္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေစရန္ စိတ္ကူးပင္ ရွိၾကေသးဟန္ မတူေပ။ လက္ရွိ ေခတ္မမီ ပညာေရးကိုပင္ ေကာင္းမြန္လာေစရန္ အားစိုက္ျပဳျပင္ရန္ လံုးပန္းေနရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ပညာေရးအတြင္း သြတ္သြင္း၍ သင္ၾကားမည္ ဆိုပါကလည္း မည္သည္ကို မည္သို႔ သင္ၾကားေပးၾကပါမည္နည္း။ X ႏွင့္ Y မ်ိဳးဆက္ကိုပင္ မေန႔တစ္ေန႔ကမွ ကြဲကြဲျပားျပား သေဘာေပါက္ခါစရွိေသးခ်ိန္ Z ဆိုသည့္ မ်ိဳးဆက္အတြက္ အဆင္သင့္ လုပ္ထားၾကပါဟုဆို လာေသာအခါ နားေဝတိမ္ေတာင္ ျဖစ္ရေခ်ေတာ့သည္။
ပညာေရးတြင္ မည္သည့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကြ်မ္းက်င္မႈကို အဓိကထား သင္ၾကားၾကပါမည္နည္း။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ပညာေရးစနစ္ မရွိသည့္ ႏိုင္ငံသည္ နည္းပညာရယူ ဖမ္းဆုပ္ႏိုင္မႈ မညီမမွ်ႏွင့္ ေနာက္က်ျခင္း၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ပိုမိုကြာဟခ်က္ ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး လူမႈစီးပြားေရး ဆိုင္ရာမ်ားတြင္ ေနာက္က် က်န္ေနခဲ့ႏိုင္သည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္လာၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပညာေရးတြင္ DQ ကို ထည့္သြင္းလာရေတာ့သည္။
DQ ဆိုသည္မွာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ဉာဏ္ရည္ (Digital Intelligence) ကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ပညာေရး လမ္းျပသူတို႔ အတြက္လည္း အိုင္တီကို ပညာေရး အသံုးခ်ကိရိယာ တစ္ခုဆိုသည္ထက္ပို၍ နက္နက္႐ိႈင္း႐ိႈင္း တိုးဝင္ ေလ့လာၾကည့္သင့္သည္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ နည္းပညာ လႊမ္းမိုးထားခံရၿပီးျဖစ္ေသာ ကမၻာႀကီးတြင္ အင္တာနက္လိုင္း အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မသံုးမျပဳဘဲေသာ္လည္းေကာင္း အေျခအေန ႏွစ္ရပ္လံုးအတြက္ အရည္အခ်င္းႏွင့္ ယံုၾကည္မႈ ရွိလာေအာင္ မည္သို႔ သင္ၾကား ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ၾကမည္ကို ေတြးေတာ ႀကံဆရန္ လိုအပ္လာေနပါသည္။
IQ ႏွင့္ EQ ကဲ့သို႔ပင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္း ပိုင္ဆိုင္သည့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အသံုးအေဆာင္ႏွင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ မီဒီယာ အသံုးခ်တတ္မႈမ်ားသည္ ထည့္သြင္းတိုင္းတာ တြက္ခ်က္ရေတာ့မည့္ အဓိကအခ်က္ ျဖစ္လာခဲ့ပါေတာ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ DQ ဟုဆိုရေခ်ေတာ့မည္။ DQ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အားသာခ်က္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ လိုက္ေရာညီေထြ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ယူ၍ ရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
DQ တြင္လည္း အဓိက အေျခခံ သံုးမ်ိဳးရွိသည္။ ထိုသည္တို႔မွာ
(၁) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ႏိုင္ငံသား (Digital citizenship) ၊
(၂)ဒစ္ဂ်စ္တယ္တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္မႈ (Digital creativity) ႏွင့္
(၃) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ စြန္႔ဦးတီထြင္လိုစိတ္ (Digital Entrepreneurship) ဟူ၍ျဖစ္သည္။
(၁) နည္းပညာႏွင့္ မီဒီယာကို အႏၲရာယ္ကင္းကင္း၊ အက်ိဳးရွိရွိ၊ တာဝန္သိသိ သံုးတတ္သည့္ အရည္အခ်င္းသည္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား အရည္အခ်င္းျဖစ္သည္။
(၂) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ မီဒီယာကို အသံုးျပဳၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကြန္ရက္တြင္ အလိုက္သင့္ စီးေမ်ာရင္း၊ မိမိတတ္စြမ္းသည့္ဘက္မွလည္း ပူးေပါင္း ဖန္တီးရမည္။ မိမိစိတ္ကူးမ်ားကိုလည္း အြန္လိုင္း အသံုးျပဳကာ လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ ေပၚလာေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္သည့္ အရည္အခ်င္းသည္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ တီထြင္ဖန္တီးမႈပင္ ျဖစ္သည္။
(၃) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကို အသံုးျပဳ၍ ကမၻာ့စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ ေျဖရွင္းႏိုင္ရမည္ (သို႔မဟုတ္) အခြင့္အေရးသစ္မ်ား ဖန္တီးႏိုင္ရမည္။ ထိုစြမ္းရည္ကို ဒစ္ဂ်စ္တယ္ စြန္႔ဦးတီထြင္ျခင္းဟု ဆိုသည္။
ထိုအရည္အခ်င္း သံုးရပ္အနက္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကို အသံုးျပဳကာ မီဒီယာမ်ားကို ေရလည္ပတ္လည္ အသံုးျပဳတတ္ရန္၊ ကုဒ္မ်ား ေရးသားတတ္ေစရန္ႏွင့္ ႐ိုေဘာ့မ်ားကို နားလည္ေစရန္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွ ကေလးမ်ားကို သင္ၾကား ေပးတတ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ သင္ၾကားရျခင္း ရည္႐ြယ္ခ်က္ မွာ အနာဂတ္ လုပ္ငန္း လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္ အလုပ္ ဖန္တီး တည္ေဆာက္ႏိုင္ေရး အတြက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ အနာဂတ္ ပညာေရး အေဆာက္အဦကို တည္ေဆာက္ထားေသာ အြန္လိုင္းဝက္ေပ့ခ်္ ဖန္တီး ေရးသားထားသည့္ ကြန္ပ်ဴတာ ဘာသာေဗဒကို နားလည္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ ကြန္ပ်ဴတာ ဘာသာေဗဒအဖြဲ႔ (America's code.org) ႏွင့္ အာဖရိက အိုင္အမ္သကုဒ္အဖြဲ႔ (Africa's I amThe Code.org) တို႔မွ အဓိက ပညာေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ဟုလည္း ဆိုထားပါေသးသည္။
ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေခတ္ပညာေရး အေဆာက္အဦ၏ တတိယအဆင့္ ျဖစ္ေသာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ စြန္႔ဦးတီထြင္မႈကိုလည္း အေလးထားၾကသည္ကို ေတြ႔ေနရသည္။ နည္းပညာ ဆန္းသစ္ တီထြင္မႈႏွင့္ စီးပြားေရးအရလည္း စြန္႔ဦးတီထြင္မႈတို႔ကို ထိပ္သီး တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ သင္႐ိုးအျဖစ္ပင္ ထည့္သြင္းကာ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ႀကီးႀကီး ထားေနၾကေပၿပီ။ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ကိုပင္ ကေလးငယ္မ်ား၏ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ စြန္႔စား တတ္ေစရန္ ထိန္းေက်ာင္းေပးသည့္ အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းတြင္း အစီအစဥ္မ်ားျဖင့္ အင္တိုက္အားတိုက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ ရွိေနေပၿပီ။
ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား အေရးကိုမူ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ပညာရွင္မ်ားကပါ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနရၿပီး ေက်ာ္ၾကည့္ေနမိလ်က္ ရွိၾကသည္။ နည္းပညာကို အသံုးျပဳၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကမၻာမွာ ေနထိုင္ ရွင္သန္ႏိုင္သည့္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးသည္ အဓိက အေျခခံက်ေနေပသည္။ ငယ္စဥ္ေတာင္ေက်း ကေလးဘဝကပင္ ထိုကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး တျဖည္းျဖည္း လိုအပ္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရင္ေသြးငယ္တို႔အတြက္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား စိတ္ဓာတ္ကို ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာ သင္ယူ ေလ့လာရန္ လိုအပ္သည္။ လက္ေတြ႔တြင္မူ ဂိမ္းေဆာ့ခ်ိန္၊ လူမႈကြန္ရက္ မီဒီယာ သံုးသည့္အခါ သို႔မဟုတ္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ပစၥည္း တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို စတင္ သံုးစြဲသည့္အခ်ိန္မွ ထိုဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား စိတ္ဓာတ္ လိုအပ္သည္ဟု ယူထား ၾကသည္။
ပညာတတ္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကပင္လွ်င္ ကေလးငယ္က မိမိဘာသာေသာ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္မွာေသာ္လည္းေကာင္း ေလ့လာ လိုက္စားၿပီး ထိုအရည္အခ်င္းကို ရလာလိမ့္မည္ဟု ယူဆထားမိၾကသည္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ မ်ိဳးဆက္ႏွင့္ အဟပ္ကြာမႈေၾကာင့္ လူမႈကြန္ရက္ႏွင့္ စမတ္ဖုန္းျဖင့္ အမွန္တကယ္ ႀကီးျပင္းလာေသာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ မ်ိဳးဆက္ (Z မ်ိဳးဆက္) ကို လိုအပ္သည့္ အရည္အခ်င္းမ်ား သင္ၾကားညႊန္ျပဖို႔ရန္မွာ ဆရာေရာ မိဘမ်ားပါ နားလည္ျခင္းငွာ မစြမ္းသာလ်က္ ျဖစ္ကုန္ၾကရသည္။ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ေသေသခ်ာခ်ာ နားမလည္သည့္ အခင္းအက်င္းကို အႏၲရာယ္ မ်ားသည္ဟုဆိုကာ ပိတ္ပင္၍လည္း မျဖစ္မွန္း သိၾကသည္။ မိမိတို႔ နားမလည္သည္ျဖစ္၍ ႀကိဳက္သလိုသာ သံုးၾကေပေတာ့ဟုလည္း အေဟာသိကံ လုပ္၍ မျဖစ္ျပန္ေပ။ မိမိတို႔ ရင္ေသြးငယ္မ်ားကို ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား တစ္ပိုင္းျဖစ္လာမည့္ မည္သည့္အရာမ်ား သင္ၾကား ညႊန္ျပၾကပါမည္နည္း။ ထိုအေျခအေနကို ႀကိဳတင္ ေတြးဆႏိုင္ေသာ ပညာရွင္မ်ားမွ သင္ၾကား ညႊန္ျပေပးရမည့္ အဓိက အခ်က္ ရွစ္ခ်က္ကို သုေတသနလုပ္ ႀကိဳတင္ လုပ္ထားေပးခဲ့ပါသည္။
(၁) အြန္လိုင္းေပၚက ဝန္းက်င္ဘဝႏွင့္ အျပင္လက္ေတြ႔ လူမႈဝန္းက်င္ ဘဝႏွစ္ခုစလံုးတြင္ မိမိတို႔၏ ႏိုင္ငံသား လကၡဏာကို မိမိတို႔၏ ဂုဏ္သိကၡာျဖင့္ အၿမဲလန္းဆန္း ရွင္သန္ႏိုင္ေစသည့္ အရည္အခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စံုသူသာလွ်င္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသားဟု ဆိုႏိုင္ေပမည္။
(၂) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အသံုးျပဳျခင္း၊ အျခား လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ လူမႈကြန္ရက္ အသံုးျပဳျခင္း၊ အြန္လိုင္းဂိမ္းမ်ား ဝင္ႏႊဲျခင္းတို႔ကို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္သည့္ အရည္အခ်င္း ရွိရမည္။
(၃) အြန္လိုင္းေပၚမွ ေနာက္ေျပာင္ျခင္း၊ ေသြးေဆာင္ျခင္း၊ ေႏွာင့္ယွက္ျခင္းမ်ားကို ရိပ္စား နားလည္ႏိုင္စြမ္း ရွိၿပီး ပညာပါပါျဖင့္ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္း ရွိရမည္။
(၄) မိမိတို႔၏ ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာ အခ်က္အလက္မ်ားကို အြန္လိုင္း ခိုးယူ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ သေကၤတမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းႏွင့္ လိုအပ္သည့္ လံုၿခံဳေရး ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားအတိုင္း ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း ရွိရမည္။
(၅) မိမိတစ္ကိုယ္ေရ လြတ္လပ္လံုၿခံဳေရးႏွင့္ အျခားသူမ်ား လြတ္လပ္လံုၿခံဳေရးကို အေလးထားၿပီး ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္မ်ားကို အြန္လိုင္းေပၚသို႔ အလြယ္တကူ တင္လိုက္ျခင္းမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ ကိုင္တြယ္ထိန္းခ်ဳပ္တတ္သူ ျဖစ္ရမည္။
(၆) အြန္လိုင္းေပၚမွ အေပါင္းအသင္းမ်ားသည္ မည္မွ် ယံုၾကည္ထိုက္သည္၊ မည္သည့္ သတင္းအခ်က္လက္မ်ိဳးက အမွားျဖစ္သည္၊ အမွန္ ျဖစ္သည္၊ အႏၲရာယ္ရွိသည္၊ မရွိသည္ကို ခြဲျခားႏိုင္သည့္ ဆင္ျခင္တံုတရား ရွိရမည္။
(၇) ဒစ္ဂ်စ္တယ္ လက္ေဗြရာ၏ သေဘာ သဘာဝႏွင့္ လက္ေတြ႔ဘဝ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို နားလည္ သေဘာေပါက္ၿပီး တာဝန္ ယူတတ္သည့္ စိတ္ဓာတ္ျဖင့္ သံုးစြဲတတ္ရမည္။
(၈) အြန္လိုင္းေပၚမွ မိတ္ေဆြ အေပါင္းအသင္းမ်ား၏ လိုအင္၊ ခံစားခ်က္မ်ားကို နားလည္ႏိုင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး မိမိ၏စာနာ နားလည္မႈကိုလည္း ျပသတတ္သူ ျဖစ္ရမည္။
ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အြန္လိုင္းဧ။္ အတိမ္အနက္၊ ထိေရာက္မႈကို နားလည္ၿပီး အထက္ပါ အရည္အခ်င္း ရွစ္ခုျဖင့္ ထိန္းသိမ္း သံုးစြဲမွသာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား စိတ္ဓာတ္ရွိသူ ျဖစ္ေပမည္။ ဤသည္ကို သေဘာေပါက္ နားလည္ၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အသိဉာဏ္ (DQ)ကို ငယ္စဥ္ကပင္ ကေလးငယ္မ်ား နားလည္ေအာင္ ညႊန္ျပေပးရန္မွာ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္တိုင္း၏ တာဝန္ျဖစ္သည္။ ပညာေရး ဦးေဆာင္သူမ်ားကလည္း ဤသည္ကို အေလးအနက္ထား ေဖာ္ေဆာင္ၾကေစရန္ တိုက္တြန္းသည္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ပညာေရးကို မိမိတို႔ ဝန္းက်င္တြင္ ျပန္႔ပြားေအာင္ လူတိုင္းက ႀကိဳးစားေဖာ္ေဆာင္ ေပးၾကရေပမည္။ မိဘမ်ားက အိမ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ဆရာမ်ားက ေက်ာင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက မိမိတို႔ ဦးေဆာင္ခြင့္ ရသည့္အသိုင္း အဝိုင္းဝန္းက်င္တို႔တြင္လည္းေကာင္း ဤကဲ့သို႔ေသာ စိတ္ဓာတ္ အရည္အခ်င္း ထားရွိေစရန္၊ ရွင္သန္ေစရန္ ဝိုင္းဝန္းႀကိဳးပမ္း ၾကရေပေတာ့ မည္။ အနာဂတ္ ရင္ေသြးငယ္တို႔အတြက္ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ႏိုင္ငံသား စိတ္ဓာတ္ကို အမ်ိဳးသားေရးတာဝန္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ၾကရေပေတာ့မည္။ ။
ေမာင္ႏိုးေဝ
Ref: Eight digital life skills all children need and a plan for teaching them by Yuhyun Park
Sources: The Voice
No comments:
Post a Comment