Latest News

Tuesday, July 26, 2016

"ကူးစက္ျမန္ ဆုုံဆုုိ႔နာ ေရာဂါ အေၾကာင္း" သိေကာင္းစရာမ်ား

"ကူးစက္ျမန္ ဆုုံဆုုိ႔နာ ေရာဂါ အေၾကာင္း" သိေကာင္းစရာမ်ား
( က်န္းမာေရး အသိပညာေပးျခင္း)

ဆုုံဆုုိ႔နာေရာဂါ

ဆံုဆို႔နာေရာဂါ(Diphtheria) သည္ Corynebacterian diphtheriae ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားပါသည္။ အဆိုပါပိုးမွ ထုတ္ေသာ အဆိပ္ (exotoxin) သည္ လူ၏ကိုယ္အဂါၤအစိတ္အပိုင္းနွင့္ တစ္ရွဴးးမ်ားကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစၿပီး ပ်က္စီးေစပါသည္။
ဆံုဆို႔နာေရာဂါပိုးတစ္မ်ိဳးသည္ လည္ေခ်ာင္းနွင့္ အာသီးကို ေရာဂါျဖစ္ေစပါသည္။ အပူပိုင္းေဒသတြင္ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားေသာ အျခားဆံုဆို႔နာေရာဂါ တစ္မ်ိဳးသည္ အေရျပားတြင္ အနာ မ်ား ျဖစ္ပြားပါသည္။ ဆံုဆို႔နာေရာဂါသည္ အသက္အ႐ြယ္မေ႐ြး က်ားမ မေ႐ြးျဖစ္ပြားတတ္ေသာ္လည္း ကာကြယ္ေဆး မထိုးထားေသာ ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ပို၍ အျဖစ္မ်ားပါသည္။
ကူးစက္ပုုံႏွင့္ေရာဂါခံစားရျခင္း
ဆံုဆို႔နာေရာဂါသည္ လူတဦးမွ တဦး နီးကပ္စြာ ထိေတြ႕မႈျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမွ လည္းေကာင္း ကူးစက္ပါသည္။ ေရာဂါလကၡဏာ မျပခင္ ေရာဂါပ်ိဳးရက္မွာ ၂ရက္မွ ၅ရက္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆံုဆို႔နာေရာဂါအေနျဖင့္ ကူးစက္ၿပီးပါက လည္ေခ်ာင္းထဲတြင္ ပိုးမ်ား ပြားလာကာ အစြမ္းထက္ေသာ အဆိပ္အေတာက္မ်ား ထြက္ေစကာ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ စားခ်င္ေသာက္ခ်င္စိတ္မရွိျခင္း၊ အဖ်ားအနည္းငယ္ရွိျခင္း နွင့္ အစာၿမိဳရန္ ခက္ခၿဲခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။
ေနာက္ ၂ရက္ ၃ရက္အတြင္း အာေခါင္၊ အာသီး၊ လည္ေခ်ာင္း၊ သို႔မဟုတ္ အသံအိုးေပၚတြင္ ျဖဴျပာေရာင္ သို႔မဟုတ္ အညိဳေရာင္အေျမႇးပါးကေလးမ်ား ျဖစ္လာၿပီး တခါတရံေသြးယိုစီး တတ္ပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ေသြးယိုစီးမႈျဖစ္ပါက အေျမႇးပါးသည္ အစိမ္းပုပ္ေရာင္၊ သို႔မဟုတ္ အနက္ေရာင္သို႔ေျပာင္းလဲလာပါသည္။ အဆိုပါ အေျခအေနတြင္ လူနာအေနျဖင့္ ျပန္လည္ ေနေကာင္းလာနိုင္ပါသည္။
သို႔မဟုတ္ ပိုမို၍ အားမရွိျဖစ္လာၿပီး ၆ရက္မွ ၁၀ ရက္အတြင္း နွလံုးကိုထိခိုက္ပ်က္စီးကာ အသက္ေသဆံုးနိုင္ပါသည္။
ေရာဂါ၏ ျပင္းထန္မႈ
ျပင္းထန္ေသာ ဆံုဆို႔နာေရာဂါျဖစ္သူ လူနာအေနျဖင့္ အဖ်ားအပူခ်ိန္ မျမင့္မားေသာ္လည္း လည္ပင္းေရာင္ကိုင္းလာျခင္း (Bull neck appearance) နွင့္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႔ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပြားတတ္ပါသည္။
ဆံုဆို႔နာေရာဂါျဖစ္ပြားမႈအေစာပိုင္းတြင္ လည္းေကာင္း ရက္သတၲပတ္အနည္းငယ္အၾကာ (၂ပတ္မွ ၆ပတ္)တြင္လည္းေကာင္း၊ လူနာအေနျဖင့္ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ နွလံုးခုန္မႈ ျဖစ္ပြားတတ္ၿပီး နွလံုးေရာဂါ (cardiomyopathy) ရရွိသြားနိုင္ပါသည္။
အခ်ိဳ႕ေသာဆံုဆု႔ိနာ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူမ်ားအေနျဖင့္ နွလံုးႂကြက္သားမ်ားနွင့္ နွလံုးအဆို႔မ်ားေရာင္ၿပီး မေသဆံုးခဲ့လ်ွင္ေတာင္ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာျမင့္သည့္အခါ နာတာရွည္နွလံုးေရာဂါ ရရွိၿပီး နွလံုးေကာင္းစြာအလုပ္မလုပ္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပြားၾကပါသည္။ အာရံုေၾကာကို ထိခိုက္ပ်က္စီးပါက အေၾကာေသျခင္း ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ပြားနိုင္ပါသည္။
ဆံုဆို႔နာေရာဂါ၏ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုး အႏၲရာယ္မွာ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႔ၿပီး အသက္ေသဆံုးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆံုဆို႔နာေရာဂါသည္ ေစာလ်င္စြာ စနစ္တက် ကုသမႈ မရရွိပါက ေသနႈန္းျမင့္မားေသာေရာဂါျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ လူနာမ်ားမွာ ေရာဂါလကၡဏာမျပဘဲ ေရာဂါသယ္ေဆာင္သူ (carrier) အျဖစ္ရွိေနတတ္ပါသည္။ နွာေခါင္းအတြင္း ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္ထားသူ (nasal carrier) မ်ားက လည္ေခ်ာင္းတြင္ ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ထားသူ ( throat carrier) မ်ားထက္ ပတ္ဝန္းက်င္သို႔ ေရာဂါပိုးမ်ား ျပန္႔ပြားေစသျဖင့္ အျခားလူမ်ားသို႔ ေရာဂါ ကူးစက္ျပန္႔ပြားနိုင္ေျခ ပိုမိုမ်ားျပားပါသည္။
ကုုသျခင္း
ဆံုဆို႔နာေရာဂါ ျဖစ္ပြားပါက အဆိုပါလူနာအား Erythromycin သို႔မဟုတ္ penicillin ေဆးမ်ား ေပးနိုင္ၿပီး ေရာဂါလကၡဏာျပင္းထန္ပါက ဆံုဆို႔နာအဆိပ္ေျဖေဆး diphtheria antitoxin ထိုးေပးရန္လိုအပ္သည့္အတြက္ ေဆးရံုႀကီးမ်ားသို႔ ၫႊန္းပို႔ ကုသရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အျခားလူနာမ်ားအား ေရာဂါကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈ မျဖစ္ေစရန္ လူနာအား သီးျခားေနရာတြင္ ထားရပါမည္။
ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အမွန္သိရွိေစရန္ ပိုးေမြးျမဴစမ္းသပ္ၾကည့္ရႈနိုင္ရန္ သံသယလူနာမ်ား၏ လည္ေခ်ာင္းမွ နမူနာမ်ားကိုက်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမွ ရယူရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ပိုးေမြးျမဴေရး စမ္းသပ္မႈမွ ဓာတ္ခြဲအေျဖမ်ားကို ေစာင့္ဆိုင္းမေနဘဲ ေဆးဝါးကုသမႈကို စတင္ေပးထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ေစာလ်င္စြာ ကုသမႈမရရွိပါက အဆိုပါလူနာသည္ ေရာဂါလကၡဏာ စတင္ခံစားခ်ိန္မွစ၍ ၁၄ ရက္မွ ၂၈ ရက္အတြင္း အျခားထိေတြ႕ေနရေသာလူမ်ားသို႔ ကူးစက္နိုင္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဆံုဆို႔နာေရာဂါလူနာနွင့္ ထိေတြ႕ေနသူအားလံုးအား ေသခ်ာေစာင့္ၾကည့္ေနရန္လိုအပ္ပါသည္။ အဆိုပါ ထိေတြ႕ေနသူမ်ား၏ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားမႈရွိမရွိ ဆန္းစစ္ရန္လိုၿပီး နွစ္နွစ္အတြင္း ဆံုဆို႔နာအတြက္ ကာကြယ္ေဆးရရွိထားၿပီးျဖစ္ပါက ေဆးတိုက္ရန္မလိုပါ။ အကယ္၍ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသည္မွာ ၂နွစ္ေက်ာ္ၿပီး ျဖစ္ပါက ေနာက္ထပ္ booster dose of diphtheria toxoid ထပ္မံထိုးရန္လိုအပ္ပါသည္။
အကယ္၍ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားျခင္းမရွိပါက ႀကိဳတင္ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ prophylactic penicillin သို႔မဟုတ္ erythromycin ေပးထားၿပီး ကာကြယ္ေဆး ထိုးရန္လိုပါသည္။ အဆိုပါ လူမ်ားအားေသခ်ာေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈထားၿပီး သံသယ လကၡဏာျပလာပါက လည္ေခ်ာင္းမွ နမူနာယူ၍ စစ္ေဆးေပးရမည္။
ကာကြယ္ျခင္း
ဆံုဆို႔နာေရာဂါ မျဖစ္ပြားေအာင္ အထိေရာက္ဆံုးကာကြယ္ျခင္းမွာ ျပည္သူလူထုအတြင္း ကာကြယ္ေဆးထိုးလႊမ္းၿခံဳမႈ ျမင့္မားစြာရရွိေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဆံုဆို႔နာေရာဂါကာကြယ္ေဆးကို ေမးခိုင္ေရာဂါကာကြယ္ေဆး၊ ၾကက္ညႇာေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါကာကြယ္ေဆး၊ အသည္းေရာင္အသားဝါဘီပိုး ကာကြယ္ေဆး နွင့္ေဟမိုဖီလပ္ အင္ဖလူရင္ဇာဘီ Haemophilus influenzae type b ကာကြယ္ေဆးမ်ားနွင့္ ေပါင္းစပ္၍ ကေလးအသက္ ၂လ၊ ၄လ၊ ၆လမ်ားတြင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးစီမံခ်က္အေနျဖင့္ အခမဲ့ ထိုးနွံေပးလ်က္ရွိပါသည္။
အကယ္၍ ငယ္႐ြယ္စဥ္ကာကြယ္ေဆးမထိုးနွံနိုင္ခဲ့ပါက လူႀကီးမ်ား အတြက္စီမံျပဳလုပ္ထားေသာ ေမးခိုင္နွင့္ ဆံုဆို႔နာေရာဂါကာကြယ္ေဆးမ်ားကို ထိုးနွံနိုင္ပါသည္။
(က်န္းမာေရးႏွင့္အားကစား၀န္ႀကီးဌာန၊ ရန္ကုုန္တုုိင္းက်န္းမာေရးဦးစီးဌာနက တရား၀င္ထုုတ္ျပန္ထားေသာ ဆုုံဆုုိ႔နာ ေရာဂါအေၾကာင္း ကိုု ျပန္လည္ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)






No comments:

Post a Comment