ေဆာ္ဒီ စီးပြားေရး တေစ့တေစာင္း

ေဆာ္ဒီ စီးပြားေရး တေစ့တေစာင္း

ေဆာ္ဒီအာေရဗီယားသည္ ေရြမဲ ဟု ေခၚေသာ
ေရနံ ျဖင့္ အခ်မ္းသာဆုံးႏူိင္ငံမ်ား စာရင္း၀င္
အျဖစ္ လူသိမ်ား လာခဲ့ပါတယ္။ ယခုအခါ
ေဆာ္ဒီ လုိ က်ိက်ိတက္ ခ်မ္းသာေနတဲ့ ႏူိင္ငံမွာ
ေတာင္ အခြန္မေကာက္လုိ႔ မျဖစ္ေတာ့တဲ့
အေနအထားကုိ သိထားရေအာင္
 ၂၀၁၈ ဇန္န၀ါရီ ၁၃ ရက္ေန႔ ထုတ္
The Economist တြင္ ပါရွိေသာ "Taxing time" ကုိ ကုိးကား တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

======================

ေဆာ္ဒီ ႏူိင္ငံသားမ်ား အဖုိ႔ ယခု ႏွစ္ဆန္းပုိင္း
မွာ စတားဘတ္ခ္ ေကာ္ဖီဆုိင္က ေငြရွင္းျဖတ္
ုပုိင္းေတြကုိ ဆုိရွယ္ မီဒီယာေတြမွာ တင္ၾက၊
ရွယ္ၾက နဲ့ အလုပ္မ်ား ကုန္ၾကပါတယ္။ ၎တုိ႔
အဖုိ႔ အခုလုိ ဗ်ာမ်ား သြားရတဲ့  အေၾကာင္းက
ေတာ့ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္ ေန႔ ကစျပီး အစုိးရ
မွ (မင္းသားမ်ားက ဆုိ ပုိမွန္ပါလိမ့္မယ္) Value-Added Tax (VAT) ဆုိတဲ့ ၀ယ္ယူမႈ အေပၚ
အခြန္စည္းၾကပ္မႈ စတင္ေတာ့မယ္လုိ႔ ေၾကျငာ
လုိက္တဲ့ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

၎တုိ႔ ရဲ႔ ၀င္ေငြ နဲ့ ထြက္ေငြ ကြာဟလာေနမႈ
ကုိ ေလ်ာ့ခ်ႏူိင္ဖုိ႔ VAT ကုိ ၅% ေကာက္ခံေတာ့
မွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရး နဲ့ အမ်ား
ျပည္သူနွင့္ ဆုိင္ေသာ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရး
က႑ မ်ားက လဲြျပီး က်န္ရွိတဲ့ ကုန္ပစၥည္းမ်ား
နဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ မွာ အက်ဳံး၀င္တယ္လုိ႔
လည္း ဆုိပါတယ္။ ယူေအအီး က လည္း အလားတူ ျပဳလုပ္လာခဲ့ပါတယ္။

တသက္လုံုး အလုပ္ကုိ လက္ေၾကာတင္း
ေအာင္ မလုပ္ပဲ အစုိးရကုိ မွွီခုိလာၾတတဲ့
ေဆာ္ဒီေတြ ပြစိပြစိ မေက်မနပ္ ျဖစ္ကုန္ၾကပါ
တယ္။ အခ်ဳိ႔ က ၎တုိ႔ ရဲ့ လူေနမႈ စရိတ္ ျမင့္
တက္လာေတာ့မွာကုိ စုိးရိမ္ေနၾကသလုိ႔
အခ်ဳိ႔ကလည္း ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ အဆမတန္
ေစ်းၾကီးေပး၀ယ္ရေတာ့မယ္ ဆုိျပီး ျငည္းျငဴ
လာၾကပါတယ္။

သုိ႔ေသာ္လည္း ေဆာ္ဒီမွာ လက္ရွိ အာဏာကုိ
ဆုပ္ကုိင္ထားတဲ့ အိမ္ေရွ႔ မင္းသား MBS လုိ႔
ကြယ္ရာမွာ အတုိေကာက္ အေခၚခံရတဲ့
Muhammad bin Salman ရဲ့ အစီအမံေတြကုိ
လူသိရွင္ၾကား ေျပာရဲဆုိရဲတဲ့ လူ မရွိပါဖူး။

ဒီဇင္ဘာလ မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ဘတ္ဂ်က္က
ေတာ့ ေလ်ာ့့သြားျခင္း မရွိပဲ အရင္ နီးပါး
ေဒၚလာ ၂၆၁ ဘီလီယံ ရွိပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ
၂၀၁၄ မွာ ကမၻာေရနံေစ်းတြ ထုိးက်သြားျပီး
ေနာက္မွ ျခဳိးျခံေခၩတာေရး လုပ္လာတဲ့ ဘတ္
ဂ်က္မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၅ မွာ ၀န္ၾကီးဌာနေတြ အားလုံး
ကန္ထရုိက္ လုပ္ငန္း
ေတြ အေပၚ အသုံးစရိတ္ ၅% အထိ ေလ်ာ႔ခ်
ျပစ္ဖုိ႔လည္း အမိန္႔ ထုတ္ခဲ့တဲ့ အတြက္ စီးပြား
ေရး တုန္႔ေႏွးလာခဲ့ရပါတယ္။ အခု ဘတ္ဂ်က္
အသစ္ကေတာ့ လုပ္ငန္း အသစ္ေတြ ေဖၚ
ေဆာင္ဖုိ႔ အသုံးစရိတ္ေတြ တုိးျမွင့္ေပးျပီး က်န္း
မာေရး အတြက္ ယခင္ကထက္ ၁၁% ပုိျပီး
ခဲြတမ္းခ်ေပးလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဘတ္ဂ်က္လုိေငြ ျပမူကေတာ့ GDP ရဲ့ ၇.၂%
ရွိေနျပီး ပမာဏ အားျဖင့္ ေဒၚလာ ၅၂ ဘီလီယံ
ျဖစ္ပါတယ္။ မႏွစ္ကထက္ ပုိျပီး နည္းလာတယ္
ေျပာလုိ႔ ရေပမယ့္ အေတာ္ကုိ မ်ားေနတဲ့ ပမဏ
ပဲ လုိ႔ ဆုိရပါမယ္။ ေရနံေစ်း ေတြ က်လာခ်ိန္က
စျပီး ႏူိင္ငံျခား အရံ စုေဆာင္းေငြေတြထဲက
တေျဖးေျဖး နဲ့ ထုတ္သုံးလာခဲ့တာ ေဒၚလာ ၂၅၀ ဘီလီယံ အထိ ရွိသြားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပီး
ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လ ပုိင္း အတြင္း ဘ႑ာတုိက္ကုိ
အနည္းငယ္ ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းလာႏူိင္ခဲ့
ဆုိေပမယ့္ လက္ရွိ အရံေငြ ပမာဏ က ၂၀၁၁
နဲ႔ ႏူိင္းစာမယ္ဆုိရင္ အနိမ့္ဆုံး အဆင့္ကုိ
ေရာက္ေနပါတယ္။

ေဆာ္ဒီ အရာရွိေတြကေတာ့ ေနာက္ႏွစ္ေလာက္
ဆုိ ဘတ္ဂ်က္ကုိ ျပန္လည္ ထိမ္းညွိႏူိင္မယ္လုိ႔
ေမ်ာ္လင့္ေနခဲ့ၾကေပမယ့္ ဒီလုိလုပ္ႏူိင္ဖုိ႔ ရည္
မွန္းခ်က္ကုိ ၂၀၂၃ အထိ ေရႊ႔ ဆုိင္းလုိက္ရပါ
တယ္။ ဒါေတာင္မွ ျဖစ္ေအာင္ မနဲရုန္းကန္ရဖုိ႔
ရွိတယ္လုိ႔ သုံးသပ္ေနၾကပါတယ္။

ယခု ေကာက္မယ့္ VAT က ဒီႏွစ္အတြင္း
၆ ဘီလီယံ ေလာက္ ရႏူိင္တယ္လုိ႔ တြက္ဆေန
ၾကပါတယ္။ ျပည္ပက ပညာရွင္ေတြ ေခၚယူခ
အတြက္ ေကာက္ခံမႈကလည္း အဲ့ဒီ ပမာဏ
ေလာက္ ရႏူိင္ဖုိ႔ ရွိေနပါေသးတယ္။

ဓါတ္ဆီေစ်းႏႈန္ုးကုိလည္း ျမွင့္တင္ခဲ့ရာမွာ
အနိမ့္ဆုံး ဂရိတ္ ေတာင့္ ၈၅% အထိ ထုိးတက္
သြားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ ဒါကုိ ေထမိေစဖုိ႔
အစုိးရ ၀န္ထမ္းေတြကုိ တလကုိ ေဆာ္ဒီေငြ
ရီယတ္ ၁၀၀၀ (ေဒၚလာ ၂၆၇) ထပ္ေဆာင္း
ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ နဲ့ ပင္စင္
စားေတြကုိလည္း ဒီထက္မ်ားတဲ့ ပမာဏ ထပ္
ေဆာင္းေပးမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ယခုႏွစ္ အတြင္း ေရနံ မွ ရရွိေသာ ၀င္ေငြ သည္
၁၈% တုိးတက္ျပီး ေဒၚလာ ၁၃၁ ဘီလီယံ အထိ ရရွိမယ္လုိ႔ ရည္မွန္းထားၾကပါတယ္။ သုိ႔
ေသာ္ အရင္ကလုိေတာ့ မ်ားမ်ားစားစား
အေထာက္အကူ ျပဳ ႏူိင္ဖုိ႔ မရွိေတာ့တာ ေတြ႔
လာရပါတယ္။

မႏွစ္က အစုိးရပုိင္ ေရနံ ကုမၸဏီ ျဖစ္တဲ့
Aramco အတြက္ အခြန္အခ ႏႉန္းကုိ ၈၅% မွ
၅၀% အထိ ျဖတ္ေတာက္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ရွယ္ယာမ်ားကုိ အမ်ားကုိ ထုတ္ေရာင္းေတာ့မွာ
ျဖစ္လုိ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူေတြ ၀ယ္ယူခ်င္လာ
ေအာင္ လုပ္တဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္
ထပ္ ဘီလီယံ ေပါင္းမ်ားစြာ ထပ္ရလာႏူိင္စရာ
ရွိေနပါတယ္။

မင္းသား မုိဟာမက္ ကေတာ့ ႏူိင္ငံ စီးပြားေရး
ကုိ ေရနံေပၚ အမွီသဟဲ ျပဳေနရမႈ မွ ဖယ္ခြာခ်င္
ေနပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ ဘတ္ဂ်က္ ခန္႔ မွန္ုးေျခ
အရ ေရနံ မဟုတ္တဲ့ အျခားက႑ မ်ားမွ ရရွိေငြ
၃.၇% သာရွိမယ္လုိ႔ ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ထား
ျပီး ဒီပမာဏ က ၂၀၁၇ ထက္စာရင္ ထက္၀က္
နီးပါး ျမင့္တက္လာတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ ရပါတယ္။
ဒီ ခန္႔ မွန္းခ်က္ကလည္း အေကာင္းျမင္လြန္းေန
တယ္လုိ႔ သုံးသပ္ခဲ့ၾကျပန္ပါတယ္။

အစိုးရ ၀န္ထမ္းေတြ အဖို႔ ခံစားခြင့္ေတြ တုိး
ျမွင့္ေပးလုိက္ပမယ့္ မရပဲ က်န္ေနတဲ့ အုပ္စု
ရွိေနပါတယ္။ အဲ့တာကေတာ့ ဘုရင္ ေဆြေတာ္
မ်ဳိးေတာ္ အသုိက္အ၀န္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇန္န၀ါရီ လ ၁ ရက္ေန႔ က စျပီး ေဆြေတာ္ မ်ဳိးေတာ္ေတြ
အကုန္လုံး ၎တုိ႔ရဲ့ စံအိမ္ေတာ္ေတြ အတြက္
ေရဖုိး မီးဖုိး ကုိ ႏူိင္ငံေတာ္မွ က်ခံျခင္း မရွိေတာ့
ပဲ ကုိယ္တုိင္ ေပးေဆာင္ရမယ္လုိ႔ အမိန္႔ ထုတ္
ျပန္ခဲ့ပါတယ္။  ဘီလီယံ ခ်ီျပီး ခ်မ္းသာ
ၾကြယ္၀ေနၾကေပမယ့္ သူတုိ႔ ဘ၀မွာ ပထမဆုံး အၾကိမ္ အျဖစ္ အခုလုိ ေရဖုိး မီးဖုိး ေပးရမွာကုိ
မေက်နပ္ၾကတဲ့ အတြက္ ဘုရင္ နန္းေတာ္ထဲ
မွာ မင္းသား ဆယ္ႏွစိပါး ထုိင္ ဆႏၵ ျပခဲ့ၾက
တဲ့ အတြက္ ရဲမ်ားက ၀င္္ေရာက္ ဖမ္းဆီးခဲ့ၾက
ပါတယ္။ ထုိအထဲမွာ ႏူိ႔ ထြက္ လုပ္ငန္း မ်ား
လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ အၾကီးစား ကုမၸဏီ Almarai ကုိ
ပုိင္ဆုိင္ထားတဲ့ သူေဌး မင္းသားၾကီးရဲ့ သား
ေတာ္ ႏွစ္ပါး ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဖခင္ မင္းသားရဲ့
အသားတင္ ပုိင္ဆုိင္မႈက ေဒၚလာ ၄ ဘီလီယံ ခန္႔ ရွိမယ္ ခန္႔ မွန္း ထားခဲ့ၾကပါတယ္။

အခုလုိ ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္ေတြဆီက ညွစ္ထုတ္
လုိက္တာကလည္း လူထု အတြင္း မေက်မနပ္
ျဖစ္မႈကုိ ေလ်ာ့ပါးေစေအာင္ ရည္ရြယ္ခဲ့တာပဲ
ျဖစ္ပါတယ္။

ျပီးခဲ့တဲ့ ႏူိ၀င္ဘာလ အတြင္းက ေဆြေတာ္မ်ဳိး
ေတာ္ မ်ား နဲ့ စီးပြားေရး သမား စုစုေပါင္း ၂၀၀
ခန္႔ ကုိ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး စီမံ
ခ်က္နဲ့  ဖမ္းဆီး ထိမ္းသိန္းခဲ့ပါတယ္။ အေတာ္
မ်ားမ်ားကုိေတာ့ ၎တုိ႔ ပုိင္ဆုိင္မႈကုိ ႏူိင္ငံေတာ္
အား ျပန္လည္ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တဲ့ အတြက္
ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ လူအနည္း
ငယ္ကေတာ့ ေရႊေလွာင္အိမ္ေတြထဲမွာ စံျမန္း
ေနရတုန္း ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိအထဲမွာ Citigroup
နဲ့ Apple မွာ ရွယ္ယာေတြ အမ်ားစု ပါ၀င္ထား
တဲ့ မင္းသား အယ္၀ါလိ ဘင္ တာလာ လည္း
ပါ၀င္ပါတယ္။ ၎ကုိ လႊတ္ေပးဖုိ႔ အစုိးရ က
ေဒၚလာ ၆ ဘီလီယံ ေတာင္းဆုိေနတဲ့ အတြက္
တႏွစ္လုံး ႏူိင္ငံသားမ်ားဆီမွ ေကာက္ခံႏူိင္မယ့္
VAT ပမာဏာ နဲ့ ညီမ်ေနပါတယ္။

လွစိုး​ေ၀