၂၀၁၇ အာကာသရာသီဥတု နဲ႕ ကမၻာ့ရာသီဥတု

၂၀၁၇ အာကာသရာသီဥတု နဲ႕ ကမၻာ့ရာသီဥတု

ရာသီဥတုေျပာင္းခဲမႈျဖစ္စဥ္(၄)မ်ိဳး
NOAA Scientist နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ Bob Berman က The Old Farmer’s Almanac ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအတြက္( နကၡတၱေဗဒအခ်က္အလက္မ်ားနဲ႕  ဒီေရဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ားဆိုင္ရာ) ႏွစ္စဥ္ထုတ္ဂ်ာနယ္မွာ ကမၻာေျမႀကီးရဲ႕အပူးခ်ိန္ဟာ အခ်က္အလက္(၄) ခုေပၚမွာ  မူတည္ေနတယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။အဲ ဒါေတြကေတာ့
(၁) ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓါတ္ေငြ႕ေရာက္ရွိေနတဲ့အခ်ိဳးအစား
(၂) မီးေတာင္ေပါက္ကြဲမႈအေရအတြက္
(၃) ပိစိဖိတ္သငမုဒၵယာတြင္းမွ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္ပံုစံမ်ား  နဲ႕
(၄) ေနရဲ႕လႈပ္ရွားမႈအေျခအေနတို႕ျဖစ္ႀကပါတယ္။

ေနရဲ႕စြမ္းအင္ျဖာထြက္မႈဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈမ်ားဆိုတာဘာလဲ
ေနမွာကမၻာႀကီးလိုပဲ ရာသီဥတုရွိပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္ ေနမွာ  မုန္တိုင္းမ်ားရွိ ပါတယ္။  အဲဒီမုန္တိုင္း  ေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈ(အေရအတြက္အနည္းမ်ာ၊ အင္အား စတာေတြ)ဟာ  ကမၻာ့ရာသီဥတုအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေနနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အေျပာင္းအ လဲ  ရွိႏိုိုင္တဲ့  လႈပ္ရွားမႈ  ေတြကေတာ့
(၁) Sunspots (ေနအမည္းစက္မ်ား)                                                                             ေနအမည္းစက္ေတြဆိုတာ ေနမ်က္ႏွာျပင္အေပၚမွာ ျဖစ္ေပ ၚေနတဲ့ သံလိုက္မုန္တိုင္းေတြကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ sunspots  ေတြအနည္းအမ်ားဟာ ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလိုျဖစ္ေနျပီး (၁၁)ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ေျပာင္းလဲေနတယ္။ အဲဒါကို Sunspot Cycle လို႕ေခၚပါတယ္။
(၂) Solar Flares(ေနမီးေတာက္မီးလွ်ံမ်ား)                                                             ဒါေတြကေတာ့ ေနရဲ႕မ်က္ႏွုျပင္မွ အလင္းအလ်င္နဲ႕ အလြန္အရွိန္ိျပင္းစြာ ထိုးထြက္လာႀကတဲ့ X-rays နဲ႕ အလင္းစြမ္းအင္ ျဖာထြက္မႈေတြကိုေထၚတာျဖစ္ပါတယ္။
(၃)Coronal mass ejections (CMEs)                                                                       ဆိုတာကေတာ့  ေနမွအာကသထဲသို႕ ေပါက္ကြဲလြင့္စင္လာႀကတဲ့ သံလိုက္ဓါတ္၀င္ေနတဲ့  ျဒဗ္ထု ဓါတ္ေငြ႕တိမ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။
 (၄) Solar wind streams
CMEs မ်ားမွ ထုတ္လုပ္ေပးလိုက္တဲ့   ေနမ်က္ႏွာျပင္အေပၚရွိ coronal က်င္းႀကိးမ်ားမွ ထြက္လာတဲ့  ေနစြမ္းအင္အစိုင္အခဲမ်ားကိုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေနစြမ္းအင္ဆိုင္ရာျဖစ္စဥ္မ်ားရဲ႕ ရာသီဥတု နဲ႕ ကမၻာေျမ အေပၚ အက်ိဳးသက္ေ၇ာက္မႈ
Solar Activities အနည္းအမ်ားဟာ ကမၻာေျမ နဲ႕ ရာသီဥတု အေပၚမွာ  ေအာက္ပါအက်ိဳးမ်ား သက္ေရာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၁) ၂၁)ရာစုႏွစ္ရဲက ျဂိဳဟ္တုစံနစ္မ်ားနဲ႕ အျခားနည္းပညာျမင့္စံနစ္မ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၂) ျပင္းထန္တဲ့စြမ္းအားျဖာထြက္မႈမ်ားေႀကာင့္ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ားနဲ႕ ျဂိဳဟ္တုမ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၃) ကမၻာ့ရာသီဥတုကိုလည္းထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၄) ကမၻာ့ရာသီသတုကိုလည္း ေျပာင္းလဲေစႏိုင္ပါတယ္။
(ဥပမာအားျဖသ့္ ကာလရွည္ႀကာစြာ (အေအးလြန္ကဲမႈျဖစ္ေပၚေစျခင္း၊  မိုးရြာသြန္းမႈပံု စံမ်ား ျပာင္းလဲျခင္း၊ မိုးေခါင္ေစျခင္း၊ စတဲ့ ရာသီအေရႊ႕အေျပာင္းမ်ားကို ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။)

Solar Cycle
ေနရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ သံလိုက္မုန္တိုင္းမ်ား (magnetic storms) လို႕ေခၚတဲ့ ေနအမည္းစက္   မ်ားျဖစ္ေပၚမႈ(Sun spots) ေတြဟာ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အကုန္ပိုင္းမွာ  အနည္းဆံု းအႀကိမ္ေရအတြက္   ( အႀကိမ္ ၃၀ ပတ္၀န္းက်င္ခန္႕)ကို ေလ်ာ့က်လာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ဆက္လက္ကဆင္းေနျပီး Solar Minimum (Sun activity အနည္းဆံုး) ကာလတစ္ခုကို ဦးတည္ေနပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အစပိုင္းမွာဆိုရင္ ေန၀င္ခ်ိန္ဆိုအခ်ိန္ကာလရဲက ၉၀% ေက်ာ္ေလာက္  မေတြ႕ရ  ေလာက္ေအာင္ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒါေတြက ဘာကို ညႊန္းဆိုေနသလဲ                                                                   ကမၻာႀကီးဟာ ေနမွတ္တမ္းမ်ားစတင္တိုင္းယူခဲ့တဲ့ ၁၇၅၅ ခုႏွစ္ကစတင္ျပီး  ေနရဲ႕လႈပ္ရွားမ ႈ ေတြ အေလ်ာ့အတင္း အတက္အက် အလွည္႕က်ျဖစ္ေနထဲ့တဲ့ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္ေတြမွာ  ၂၄ ခုေျမာက္ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္ (Solar Cycle 24) ကို ေရာက္ရွိေနခဲ့တာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကစတင္ခဲ့အတြက္ (၈)ႏွစ္ ရွိေနခဲ႕ျပီျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ဟာ ျပီးခဲ့တဲ့ (၅)ႏွစ္အတြင္း ေနလႈပ္ရွားမႈ အနည္းဆံုးျဖစ္  ေနပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အတြင္း ေနမွခရမ္းလြန္ေရာင္ျလည္ ထု တ္လႊတ္မႈဟာ  အနည္းဆံုး  က်ဆင္းသြားသြားျပီးကမၻာ့ေလထုလႊ ာအေပၚဖက္ဆံုးမွာ အေအးဓါတ္ကိုရရွိလာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုဆိုရင္ကမၻာေျမျပင္ေပၚမွာေရာ၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ရာ သီဥတုအေပၚ    အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြရွိ လာမလား။ အပူရွိန္လြန္ကဲမႈကို ေလ်ာ့က်လာေစမလား ဆိုတာ စဥ္းစားဖို႕လိုလာျပီ။

ေနလႈပ္ရွားမႈ နဲ႕ ကမၻာ့ရာသီဥတု ဆက္စပ္မႈ
ဒါေပမယ့္က မၻာ့ရာသီဥတု နဲ႕ ေနျဖာထြက္မႈထုတ္လႊတ္မႈအနည္းအမ်ားဟာ တိက်တဲ့ဆက္စပ္မႈရွိ မရွီကိုေတာ့လက္ရွိကာလမွာ ဖျပာဖို႕ခက္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။
ပထမဆံုးအခ်က္ကေတာ့ကမၻာ့ေလထုလႊာထဲ၀င္ေရာက္လာမႈေနမွ ေရာင္ျခည္ျပင္းအား (လ်ပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းေတြကို လမ္းလႊဲေသြဖည္သြားေအာင္ ကမၻာ့သံလိုက္စက္ကြင္းေတြ၊  လ်ပ္စစ္စက္ကြင္းေတြ လုပ္ႏိုင္ႀကပါတယ္။  
ဒုတိယအေနနဲ႕ ေနအမည္းစက္အနည္းဆံုး(ေနစြမ္းအင္ျဖာထြက္မႈထုတ္လႊတ္မႈအန ည္းဆံုးကာလျဖစ္တဲ့ Cycle 24 အတြင္းမွာ ကမၻာ့ သမိုင္းမွာ အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္တဲ့  အယ္လ္နီညို ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဟာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ တတိယအခ်က္အေနနဲ႕ကမၻာ့ပ်မ္းမွ် အပူခ်ိန္ေတြဟာ ၂၀၁၄၊ ၂၀၁၅ နဲ႕ ၂၀၁၆ ႏွစ္ေတြမွာ တစ္ႏွစ္ထက္တ စ္ႏွစ္ အပူခ်ိန္စံခ်ိန္သ စ္ေတြတင္ခဲ့တယ္။

ရင္မေအးစရာ
 ဒါေတြဟာ ေကမၻာ့အပူခ်ိန္ေတြဟာ ကမၻာ့ျပင္ပ ေနရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မ်ားနဲ႕ တစ္ထပ္တည္းမက်ပဲ ကမၻာ့ေျမျပင္၊ ကမၻာ့ပတ္၀န္း်က္ငမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ပတ္ ၀န္း  က်င္ယိုယြင္းမႈေတြျဖစ္ႀကတဲ့ ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕တိုးျခင္း၊ အိုဇံုးလႊာေပါက္ျခင္း၊  လူဦးေရ တိုးပြားဒျခင္း၊ သစေတာျပဳန္းတီးျခင္း စတဲ့ လူ႕ပေယာဂမ်ားရဲ႕ အက်ိဳႈးဆက္မ်ားကသာ ပိုမို အ ဓိကက်ေနတာကိုေတြ႕ေနျခင္းဟာ အေနာဂတ္  ကမၻာအတြက္  ရင္မေအးစရာ ျဖစ္လ ာ  ေနပါတယ္။

ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလ၀သ)