ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔သည္ တိဗက္-ျမန္မာအစုဝင္၊ ျမန္မာအုပ္စုတြင္ပါဝင္ေသာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ဓႏုတို႔သည္ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ဓႏုဟု ပင္ေျပာဆိုၾကေလ့ရွိသည္။ ပရက္ဆိုေသာ အမ်ဳိးအႏြယ္မွ ဆင္းသက္လာၿပီး မြန္တို႔ႏွင့္ နီးစပ္သည္ဟု ဓႏုအမ်ဳိးသားတို႔က ေျပာၾက ေလ့ရွိသည္။ ဓႏုတို႔သည္ ရွမ္းျပည္နယ္သို႔ ေျမျပန္႔မွ တက္လာၾကသည္ဟုဆိုသည္။
ဓႏုတို႔၏ ပါးစပ္ရာဇဝင္အရ အေလာင္းဘုရားစစ္ခ်ီလာ၍ ယိုးဒယားသို႔ သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ၿပီး ေနျပည္ေတာ္သို႔ အျပန္ ယခုဓႏုတို႔ ေနထိုင္ရာအရပ္တြင္ ခရီးပန္းသျဖင့္ တပ္စခန္းခ်ေနခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္တြင္ ဒူးေလးတပ္လည္းပါလာခဲ့ရာ တပ္မေတာ္အျပန္တြင္ ဒူးေလးတပ္ကို လံုၿခံဳေရးအတြက္ ထိုေနရာတြင္ပင္ တပ္ခ် ေနထိုင္ေစခဲ့သည္။ ဒူးေလး၊ လင္းေလးကို ဆြဲကိုင္သူလူမ်ဳိးကို ဓႏုဂၢဟဟု ေခၚသည္။ ထိုမွ ဓႏုလူမ်ဳိးျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ဓႏုအမ်ဳိးသားတို႔က မိမိတို႔မွာ ေရွးျမန္မာ ရွင္ဘုရင္မ်ားလက္ေအာက္၌ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ စစ္မႈထမ္းမ်ဳိးဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။
ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔၏ ဇာစ္ျမစ္မွာ ဝိဝါဒကြဲျပား လ်က္ရွိေပသည္။ မစၥတာအက္(ဖ)၊ အိပ္ခ်၊ ဂ်ဳိင္းဆိုသူက ဓႏုတို႔သည္ ဟံသာဝတီ ေတာင္ဘက္မွ လာေရာက္ေနထိုင္ၾကေသာ ျမန္မာအုပ္စုတစ္စုမွ ေပါက္ဖြားလာၾကသူမ်ား ဟု ယူဆၾကသည္။ မစၥတာ စီ အီး ဗေရာင္း ကမူ ဓႏုတို႔သည္ ကရင္ေတာင္သူလူမ်ဳိးမ်ားမွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ယူဆေလသည္။ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ ရွမ္းမ်ဳိး ၃ဝ တြင္ ဓႏုလူမ်ဳိး သည္လည္း အပါအဝင္ျဖစ္၏ဟု ဆိုၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ဓႏုလူမ်ဳိးအမ်ားစုသည္ ရွမ္းစကားကို မေျပာၾကသျဖင့္ ယင္းယူဆခ်က္မွာ မမွန္ႏိုင္ ဟု မစၥတာ ေဂ် ဂ်ီ စေကာ့က ဆိုခဲ့သည္။ ဓႏုလူမ်ဳိးအမ်ားဆံုးေနထိုင္ရာ ေဒသမ်ားသည္ ေရွးအခါက ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာတို႔ေတြ႕ဆံု၍ ကုန္ေရာင္းကုန္ဝယ္ျပဳၾကရာ ေနရာမ်ားျဖစ္ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဓႏုတို႔သည္ ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာ ႏွစ္ဦးတို႔မွ ႏႊယ္၍ဆင္းသက္လာသူမ်ားျဖစ္ သည္ဟု ယူဆရေပသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ေဒသအၾကားတြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ယခုအခါ တြင္ေတာ့ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လည္း ေနထိုင္ၾကေပသည္။ မႏၲေလးခ႐ုိင္၊ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႕တြင္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္နီတြင္း ေဒသတြင္လည္းေကာင္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ မိုင္းလံု၊ ေလာက္ေဆာက္အေနာက္ပိုင္းတို႔ တြင္ လည္းေကာင္း၊ ေျမလတ္ေဒသတြင္လည္း ေကာင္း ဓႏုလူမ်ဳိးမ်ား အႏွံ႔အျပား ေနထိုင္ၾက သည္။ အထူးသျဖင့္ ပင္းတယ၊ ေပြးလွ၊ ရြာငံ၊ ေမာတို႔တြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ဓႏုလူမ်ဳိးမ်ား ကို ယင္းတို႔ေျပာဆိုေသာ စကားအလိုက္ ရွမ္း စကားကို ေျပာသူမ်ားအား ရွမ္းဓႏုဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာစကားကို ေျပာသူမ်ား အား ျမန္မာဓႏုဟူ၍ လည္းေကာင္း ခြဲျခား ေခၚေဝၚၾကသည္။ ယင္းတို႔ေျပာေသာ ျမန္မာစကားမွာမူ အသံဝဲသည္။ အဝတ္အစား ဝတ္ဆင္ရာတြင္လည္း ရွမ္းတို႔ႏွင့္နီးစပ္သူမ်ား က ရွမ္းအဝတ္အစားကိုဝတ္ဆင္၍ ျမန္မာတို႔ ႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ားမွာ ျမန္မာကဲ့သို႔ပင္ ဝတ္ဆင္ၾကသည္။ ဓႏုအမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ အဝတ္အစားမွာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ ဝတ္စားပံုႏွင့္ မျခားနားဘဲ ေယာက်္ားမ်ားမွာမူ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရွမ္းတို႔ ကဲ့သို႔ ေခါင္းတြင္ ေခါင္းေပါင္းအဝတ္ ပတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ တိုက္ပံုအက်ႌႏွင့္ေဘာင္းဘီပြမ်ားကို ဝတ္ဆင္ၾကသည္။ ေရွးအခါက ေယာက်္ားမ်ားသည္ ပြဲလမ္းသဘင္ႏွင့္ ေစ်းေန႔မ်ားတြင္ ဓားေျမႇာင္၊ ဓားတိုမ်ားခ်ိတ္ျခင္း၊ ဓားလြယ္ ျခင္းအေလ့ရွိသည္။ ဗုဒၶဘာသာအယူဝါဒကို သက္ဝင္ ယံုၾကည္စြာ ကိုးကြယ္ၾကသည္။ လိေမၼာ္၊ ေကာ္ဖီႏွင့္တကြ တျခားသမပိုင္းေဒသေပါက္ႏိုင္ေသာ သစ္သီးမ်ဳိးစံု အပင္ မ်ားကို စမ္းသပ္စိုက္ပ်ဳိးလ်က္ရွိၾကသည္။
ဓႏုတို႔၏ ဘာသာစကားႏွင့္ ေဝါဟာရသည္လည္း စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းလွေပသည္။ ကြၽႏု္ပ္တို႔က မိဘ ႏွစ္ပါးအား အေဖ၊ အေမ၊ အဘ ဟူ၍ သံုးႏႈန္းေခၚတြင္ ၾကေသာ္လည္း ဓႏုတို႔က တို႔ဖ၊ တို႔မ ဟူ၍ေခၚတြင္ၾကသည္။ တို႔ဆိုသည္မွာ အမ်ားအတြက္ပါ ရည္ရြယ္္၍ေခၚျခင္းျဖစ္ ေၾကာင္း၊ ဓႏုတို႔၏ မိသားစုအေနအထား၊ မိသားစုစိတ္ ရွိေနသည္ဆိုျခင္းကို ေပၚလြင္ေစသည့္ အဓိပၸာယ္ယူဆႏိုင္ ေၾကာင္း သိရွိရေပသည္။ ဓႏုအသံျဖင့္ တို႔သည္ ျမန္မာ အသံထြက္ျဖင့္ ဒို႔ရေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဓႏုစကားျဖင့္ ဒို႔ဖ၊ ဒို႔ေမ အေခၚအေဝၚသည္ အသံကြဲျမန္မာစကားကိုပင္ ဓႏုအသံုးအနႈန္း အေခၚအေဝၚျဖင့္ ေျပာေနၾကျခင္းျဖစ္ သည္။ ထို႔ျပင္ ဓႏုစကားျဖင့္ အေဖႀကီးကို ဖအို၊ အေမႀကီး ကို မို႔အို၊ အခ်ဳိ႕ေနရာတြင္ တို႔ ေပါင္၊ မိခင္ဖခင္ျဖစ္သူ၏ အစ္ကိုျဖစ္သူကို ဖႀကီး၊ အစ္မျဖစ္သူကို မယ္ႀကီး ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မိခင္၏အစ္ကိုျဖစ္သူကို ဦးမင္း၊ ညီမျဖစ္သူကို အပဲ့ သို႔မဟုတ္ ေမြ႕ပဲ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အစ္မ၏ ေယာက်္ားခဲအိုကို၊ အစ္ကိုျဖစ္သူကို အေနာင္၊ ဖခင္၏ညီျဖစ္သူကို ဖပဲ့၊ လူငယ္ေယာက်္ားေလးကို လူပဲ့၊ လူပဲ့ဆငယ္ ဟူ၍လည္းေကာင္း ဓႏုတိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေဆြမ်ဳိးစပ္အေခၚအေဝၚ ေဝါဟာရအခ်ဳိ႕ကို ေလ့လာ သိရွိရေပသည္။
ျမန္မာေဝါဟာရ လိုရမယ္ရကို ဓႏုဘာသာျဖင့္ စလို စလာဟု သံုးႏႈန္းသည္။ ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔ ေန႔စဥ္သံုး စလိုစလာ ေဝါဟာရသည္ ျမန္မာစကားတြင္ အသံုးနည္းေသာ္လည္း ေရွးက ျမန္မာတို႔ တြင္က်ယ္စြာ သံုးစြဲခဲ့ေသာ ေဝါဟာရ အျဖစ္ ေဝႆႏၲရာပ်ဳိ႕တြင္ ''ေတာက်ီးညိဳတို႔၊ စလိုစလာ၊ ဘာသာေတာလိုက္'' ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဆုေတာင္းခန္း ပ်ဳိ႕တြင္ ''ႏႈိင္းေသြးထိိုထို၊ သြင္းၿပီးဆိုေသာ္၊ စလိုစလာ'' ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ရာမရကန္ ပထမတြဲတြင္ ''သြားသည္ ကိုလည္း၊ စလိုစလာ၊ ဟုတ္ေပရွာဘူး'' ဟူ၍လည္းေကာင္း သံုးႏႈန္းခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရျပန္ေပသည္။ ဘာသာ စကားတိုင္းတြင္ စကားပံုႏွင့္ ဥပမာစကားမ်ား၊ စကားထာ မ်ားကို ေတြ႕ရွိႏိုင္ေပသည္။ စကားပံုမ်ား ဥပမာစကားတို႔ အေျခခံရာအစသည္ ပံုျပင္မ်ားမွ ဆက္ႏႊယ္လာဟန္ ရွိေပသည္။ စကားပံုမ်ားႏွင့္အတူ စကားထာမ်ားသည္ လည္း တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ဇဝနÓဏ္ မည္မွ်ထက္သန္ျခင္း ရွိ မရွိ၊ လူမႈဗဟုသုတ၊ လုပ္ငန္းအေတြ႕အႀကံဳဗဟုသုတ မည္မွ်ရွိ မရွိ ေသြးတိုးစမ္းလို၍ အခ်င္းခ်င္းအိမ္လည္ရင္း၊ လူပ်ဳိလွည့္ရင္း၊ လုပ္ငန္းလုပ္ရင္း၊ ယာလုပ္ရင္း၊ ေပါင္းရွင္း ရင္း၊ လယ္ထြန္ရင္း၊ အေပ်ာ္ေမးအပ်င္းေျပ စကားဝွက္မ်ား ေမးစမ္းၾကည့္ရာမွ ေပၚေပါက္လာသည္ဟု ယူဆရေပသည္။
ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔၏ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္က အစဥ္အလာ ဓေလ့ထံုးစံအရ ဓႏုလူပ်ဳိလွည့္ခ်ိန္ကား အကာလ ညအခါ ျဖစ္ေပသည္။ ေန႔ခင္းေန႔လယ္ပိုင္းတြင္ မိမိတို႔႐ုိးရာ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းျဖစ္ေသာ ေတာင္ယာစိုက္ခင္းမ်ား တြင္ တစ္ေနကုန္တစ္ေနခန္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ရသည့္အခ်ိန္ က ပိုမ်ားၾကသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဓႏုအပ်ဳိအိမ္သို႔ ဓႏုကာလသားကိုလူပ်ဳိသံုးေလးဦး ဆံုေရာက္လာတတ္ေလ့ ရွိသည္။ ထိုအခါ ကိုလူပ်ဳိကာလသားအခ်င္းခ်င္း တစ္ဦး ႏွင့္တစ္ဦး နားလည္မႈယူၿပီး အခ်ိန္အကန္႔အသတ္ျဖင့္ အပ်ဳိအား တစ္ဦးတစ္လွည့္စီ ခ်စ္ေရးဆို ခ်စ္စကား ေျပာေလ့ရွိသည္။ တစ္ဦးခ်စ္ေရးဆိုေနစဥ္ အျခားတစ္ဦး က အလိုက္သိစြာ ထိုအိမ္မွေရွာင္ေပးတတ္ၾကသည္။ ခ်စ္ေရးဆိုရာတြင္လည္း စကားထာ၊ စကားပံုမ်ားျဖင့္ ခ်စ္ေရးဆိုစကားေျပာဆိုၾကေပသည္။
ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔ လူပ်ဳိအပ်ဳိဘဝ စကားထာ၊ စကားပံုမ်ား ျဖင့္ ခ်စ္ေရးဆို ခ်စ္စကားေျပာဆိုၾကၿပီးေနာက္ ႏွစ္ဦး သေဘာတူ ၾကည္ျဖဴစြာ လက္ထပ္ၾကေတာ့မည္ဆိုပါက လက္မထပ္မီ 'စရန္' (ဓႏုစကားသံျဖင့္ 'ဇယံ' ) ဝင္ရသည့္ ထံုးစံရွိေလသည္။ စရန္ဝင္သည္ဆိုျခင္းမွာ ေစ့စပ္ ေၾကာင္းလမ္းျခင္းသေဘာပင္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ လူပ်ဳိ ဘက္မွ မိဘမ်ားသည္ လက္ဖက္တစ္ထုပ္ထုပ္၍ ရပ္ရြာ လူႀကီးမ်ားဦးေဆာင္ေစလ်က္ အပ်ဳိမိန္းကေလးဘက္မွ မိဘရွင္မ်ားရွိရာသို႔သြား၍ မည္သူမည္ဝါသမီးႏွင့္ မည္သူ မည္ဝါသားတို႔ လူငယ္တို႔ဘာဝ ေမတၱာသက္ဝင္ခ်စ္ခင္ ေနၾကသျဖင့္ လက္ထပ္ခြင့္လာေတာင္းပါေၾကာင္း ရြာလူႀကီးက ဦးေဆာင္ေျပာရေလသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဓႏု ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားတြင္ လက္ဖက္ေဖာက္သည္ေခၚ၍ လူပ်ဳိဘက္မွ လက္ဖက္အုပ္တစ္အုပ္မွ သံုးအုပ္၊ အခ်ဳိ႕ ေနရာတြင္ ငါးအုပ္အထိယူေဆာင္၍ လူပ်ဳိမိဘမ်ားမပါဘဲ ရြာလူႀကီးတစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္လ်က္ အပ်ဳိအိမ္သို႔ သြားေရာက္နားေဖာက္ရသည္ဟု သိရွိရေလသည္။
ထိုအခါ သမီးရွင္မိဘမ်ားဘက္မွ ''လူငယ္ခ်င္း ေျပလည္ မိဘခ်င္းကေကာ ေက်လည္ၾကရဲ႕လား''ဟု ျပန္လွန္ေမးျမန္းၾကသည္။ သားရွင္ဘက္မွ ရြာလူႀကီးက ''အားလံုးေျပလည္ၾကပါေၾကာင္း'' ေျဖၾကားၿပီးသည္ႏွင့္ စရန္ကိစၥအတြက္ ႏွစ္ဖက္ညိႇႏႈိင္းၾကၿပီး သင့္ျမတ္သေဘာတူ ေသာ စရန္ေငြ စိန္၊ ေရႊ၊ ေငြ၊ လက္ေကာက္၊ လက္စြပ္စသည့္ ရတနာပစၥည္းမ်ားကို သမီးရွင္မိဘမ်ားလက္ဝယ္သို႔ ေပး လိုက္ရေလသည္။ ထိုစရန္ေပးခ်ိန္မွာပင္ သားရွင္ဘက္မွ ယူေဆာင္လာေသာ လက္ဖက္ထုပ္ကိုလည္း သမီးရွင္မိဘ မ်ားဘက္သို႔ ေပးထားခဲ့ရသည္။ ဓႏုလူပ်ဳိႏွင့္အပ်ဳိတို႔သည္ ဇယံဝင္အခမ္းအနား က်င္းပၿပီးေနာက္မွ အပ်ဳိဘက္မွ အေၾကာင္းမညီၫြတ္သျဖင့္ လက္ထပ္ရန္ပ်က္ကြက္ခဲ့လွ်င္ အပ်ဳိကလူပ်ဳိအား စရန္ဝင္ထားေသာ ပစၥည္းတန္ဖိုး၏ ႏွစ္ဆျပန္ေလ်ာ္ရသည္။ အကယ္၍ လူပ်ဳိဘက္မွ အပ်ဳိ ကို မယူႏိုင္လွ်င္ လက္မထပ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္ ဝင္ထားေသာ စရန္ေငြပစၥည္းအားလံုး အဆံုးခံရန္ သတ္မွတ္ထားၾက ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ႏွစ္ဖက္ေသာလူႀကီးမ်ားသည္ လက္ထပ္မဂၤလာျပဳလုပ္မည့္ မဂၤလာအခါရက္ကို ေရြးခ်ယ္ သတ္မွတ္ၾက၍ မဂၤလာလက္ထပ္ပြဲကိုလည္း စီစဥ္က်င္းပ ၾကသည္။
ဓႏုေက်းလက္ေတာရြာမ်ားတြင္ ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္မႈ အျပင္ ႐ုိးရာအစဥ္အလာ ယံုၾကည္မႈသေဘာျဖင့္ သာသနာ ေစာင့္နတ္၊ ေတာေစာင့္နတ္၊ ေတာင္ေစာင့္နတ္၊ ရြာေစာင့္ နတ္၊ ေက်ာင္းေစာင့္နတ္ႏွင့္ အခ်ဳိ႕ရြာမ်ားတြင္ အိမ္ေစာင့္ နတ္မ်ား ကိုးကြယ္ထားေလ့ရွိၾကသည္။ ထိုနတ္မ်ားကို ဥပုသ္သီတင္းေန႔မ်ားႏွင့္ အခါႀကီးရက္ႀကီးမ်ားတြင္ ပူေဇာ္ တင္ေျမႇာက္ေလ့ရွိၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ကေလးသူငယ္မ်ား ေနမေကာင္းျဖစ္၍ ထိတ္လန္႔သည့္အခါတြင္ လိပ္ျပာ 'ဝိညာဥ္' ေခၚေပးျခင္း၊ လူႀကီးမ်ား ေနမေကာင္းထိုင္မသာ ျဖစ္သည့္အခါတြင္ ေခါစာခြက္ပစ္ျခင္း၊ ဝါးႏွီးတို႔ျဖင့္ စတိရက္လုပ္ထားေသာခြက္တြင္ ဖက္မ်ားခံ၍ သားစိမ္း ငါးစိမ္းမ်ားထည့္ကာ ေကြၽးေမြးေလ့ရွိျခင္း၊ လက္နက္ တစ္ခုခုျဖင့္ ထိခိုက္အနာတရျဖစ္ကာ ႐ုတ္တရက္ ေသသူ မ်ား၊ သားသမီးမေမြးႏိုင္၍ ေသဆံုးသူမ်ားအတြက္ အစိမ္းခြင္းေပးသည္ဟုေခၚေသာ ကုထံုးနည္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ ေပးျခင္းစသည္ျဖင့္ ႐ုိးရာယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာမ်ဳိးကို ဓႏုေက်းလက္ေတာရြာအခ်ဳိ႕တြင္ ရွိေနေသးေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရေပသည္။
ဓႏုတိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ ရွင္ျပဳမဂၤလာပြဲ က်င္းပပံု ဓေလ့ထံုးစံ အစဥ္အလာတစ္ခုကို ေလ့လာရ မည္ဆိုပါကလည္း သားေယာက္်ားေလးတစ္ေယာက္ ရွင္ျပဳေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ ပထမရွင္သာမေဏေလာင္း၏ မိဘမ်ားက ရပ္ရြာအတြင္းရွိေသာ အႀကီးအကဲ ရြာသူႀကီး မ်ားအား မိမိတို႔အိမ္သို႔ ဖိတ္ၾကားၿပီး ေငြမည္မွ်ရွိ၍ မည္မွ် အကုန္အက်ခံကာ အလွဴပြဲလုပ္လိုသျဖင့္ ႀကီးၾကပ္စီမံေပး ေစလိုသည့္အေၾကာင္း ရြာလူႀကီးကို ေျပာဆိုတင္ျပၾကသည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းကို ေဒသစကားျဖင့္ 'ပြဲအပ္'သည္ဟု ေခၚ ေပသည္။ ထို႔ေနာက္ ရွင္ျပဳမဂၤလာပြဲမ်ားအတြက္ ရြာ ေက်ာင္းမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးအား ေန႔ရက္ေရြးခ်ယ္ သတ္မွတ္ ေပးရန္ သြားေရာက္ေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ ေန႔ရက္ ေရြးခ်ယ္ၿပီးသည့္ ကိစၥၿပီးသည္ႏွင့္ အလွဴပြဲမျပဳလုပ္မီ တစ္ပတ္၊ ဆယ္ရက္ေလာက္မွႀကိဳ၍ အလွဴမ႑ပ္ ေဆာက္လုပ္သည္ကအစ အလွဴအတြက္ ဝယ္စရာရွိသည္ မ်ားဝယ္ယူ၍ အလွဴရွင္အိမ္သို႔ ရြာအတြင္းရွိ အိမ္တိုင္းမွ လူႀကီးလူငယ္မ်ားက တစ္အိမ္လွ်င္တစ္ေယာက္က် ေန႔စဥ္ သြားေရာက္ကူညီ လုပ္ကိုင္ေပးေလ့ရွိၾကသည္။ အလွဴမဝင္ ခင္ ရွင္သာမေဏေလာင္းကို ပိုးဖဲကတီၱပါႏွင့္ေရႊခ်ည္၊ ေငြခ်ည္ထိုး ဦးေသွ်ာင္၊ စလြယ္၊ လက္စည္း ၊ လယ္ဂ်ာ၊ ေျခနင္းမ်ားဝတ္ဆင္ေစၿပီး ေက်ာင္းမွာ တစ္ညထားၾက သည္။ ယင္းသို႔ျပဳလုပ္ျခင္းကို
ေဒသစကားျဖင့္ 'ရွင္ေလာင္းစံသည္'ဟု ေခၚသည္။ ရွင္သာမေဏေလာင္းကို အလွဴဝင္သည့္ေန႔ေရာက္မွ အလွဴမ႑ပ္သို႔ ေခၚေဆာင္လာ ၾကသည္။
အလွဴမဝင္ခင္ အႀကိဳညတြင္ အလွဴမ႑ပ္အတြင္း၌ အရပ္ဓေလ့အရပ္ကပြဲမ်ား သို႔မဟုတ္ ေခတ္ေပၚအၿငိမ့္မ်ဳိး ကျပၾကသည္။ အခ်ဳိ႕ဓေလ့ေက်းရြာမ်ားတြင္ ရြာခံ ဓႏုလူငယ္လူရြယ္မ်ားသည္ ဓႏုအိုးစည္ဝိုင္းႏွင့္ သိုင္းအက ကၾကၿပီး အခ်ဳိ႕အရပ္တြင္ ဓႏုအမ်ဳိးသမီးကေလးမ်ားသည္ ကိုလူပ်ဳိ၏ ဦးထုပ္ကိုေဆာင္းကာ တေပ်ာ္တပါး ကခုန္ ဆင္ႏႊဲကာ ညဥ့္နက္သန္းေခါင္အထိ ဧည့္ခံေဖ်ာ္ေျဖေလ့ရွိၾက သည္။ ဓႏုတိုင္းရင္းသားတို႔၏ ရွင္ေလာင္းလွည့္ပြဲ က်င္းပ ပံုမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းေပသည္။ ရွင္ေလာင္းလွည့္ ရာတြင္ မင္းဝတ္မင္းစားအေဆာင္အေယာင္မ်ဳိး ဝတ္စား ဆင္ယင္ထားေသာရွင္ေလာင္းအား ေရႊထီးမ်ားမိုးေဆာင္း၍ ယင္းေနာက္မွ ေရွးျမန္မာေခတ္ ဝင္းခင္းၾ<ြကခ်ီလာပံုမ်ဳိး သိုင္းကိုင္သူ၊ ယပ္ကိုင္သူ၊ ေလးကိုင္သူ၊ ေသနတ္ကိုင္သူ၊ လွံကိုင္သူ၊ ေရႊဓား သို႔မဟုတ္ ေငြဓားကိုင္သူ၊ စစ္သူႀကီး၊ ပုဏၰား၊ မွဴးႀကီးမတ္ရာ ဝန္ႀကီးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ယင္းတို႔ေနာက္မွ ကြမ္းအစ္ကိုင္၊ ေသာက္ေတာ္ေရကိုင္သူ မ်ား၊ ဆန္ပန္းေပါက္ေပါက္ ကိုင္ေဆာင္ၾကသူ အမ်ဳိးသမီး တစ္စုႏွင့္ ရတုဆိုသွ်ဳိးလိုက္သမားတစ္စုႏွင့္ လူငယ္လူႀကီး မ်ား လိုက္လာၾကၿပီး ဘုရားေဟာဇာတ္ေတာ္မ်ားထဲမွ ဇာတ္ေတာ္ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုခုကို ရတုတိုင္ေပးလိုက္သည္။ ေမာင္ရွင္ေလာင္းကို ေဆြမ်ဳိးမ်ားက
တစ္လွည့္စီ ပခံုးျဖင့္ ထမ္း၍ ရြာပတ္ေလ့ရွိၾကသည္။ ယင္းကို ဓႏုစကားျဖင့္ 'လူစံသည္' ေခၚ၍ ျမင္းႏွင့္တင္၍ ရြာလွည့္ပတ္လွ်င္ 'ျမင္းစံသည္'ဟု ေျပာေလ့ရွိၾကသည္။ ေျမလတ္ပိုင္း ဓႏုတိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတို႔၏ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႕ေပၚတြင္ ယခုတိုင္ ႐ုိးရာအစဥ္အလာမပ်က္ ရွင္သန္ ေနဆဲျဖစ္ေသာ ရွင္ေလာင္းလွည့္ပြဲပင္ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဤကဲ့သို႔ ျပည္ေထာင္စုဖြားတိုင္းရင္းသား မ်ဳိးႏြယ္ မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဓႏုလူမ်ဳိးတို႔၏ ခ်စ္စဖြယ္ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့စ႐ုိက္ ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားကို အတုယူဂုဏ္ယူစြာ ေရးသားေဖာ္ျပရင္း ဘိုးဘြားအစဥ္အဆက္ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ၾကပါေစရန္ စိတ္ရည္သန္၍ ေရးသား ေဖာ္ျပလိုက္ရပါေတာ့ေပသည္။
မာန္သစ္ၿငိမ္း (ေရွးေဟာင္းသုေတသန)
ကိုးကား
ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္းအတြဲ(၅)
ဒါ႐ုိက္တာျမင့္ေမာင္- ဓႏုေတာင္႐ုိး
No comments:
Post a Comment