သမိုင္းထဲက ေမာ္လၿမိဳင္

သမိုင္းထဲက ေမာ္လၿမိဳင္

ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွ ေစတီေတာ္တဆူဆီသို႔ သြားသည့္ ေလွခါးထစ္မ်ားကိုတက္ရင္း ကဗ်ာတပုဒ္ ေရးသား ရန္ ၿဗိတိသွ် စာေရးဆရာ ႐ုဒ္ယာ့ကစ္ပလင္ Rudyard Kipling စိတ္ကူး ရခဲ့သည္။ ထိုကဗ်ာက အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားေသာ နာမည္ေက်ာ္ကဗ်ာ မ်ားထဲမွ တပုဒ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

“Mandalay( မႏၲေလး)” အမည္ရွိကဗ်ာ၏ ပထမပိုဒ္ကို “ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕က ေရွးေဟာင္း ေစတီေဘးမွာ၊ ပင္လယ္ျပင္ကို ပ်င္းရိစြာ ၾကည့္ရင္း၊ အဲဒီမွာ ဗမာမိန္းကေလး တေယာက္ရွိတယ္။ သူက ငါ့အေၾကာင္းစဥ္းစားေနတာ ငါသိတယ္” စသည့္ စာေၾကာင္းမ်ားျဖင့္ စတင္ခဲ့ၿပီး ေလတိုက္ခတ္မႈေၾကာင့္ လႈပ္ရွားေနေသာ အုန္းပင္မ်ားႏွင့္ ေစတီမွ ဆည္းလည္းသံမ်ားက အဂၤလန္၏ မီးခိုးေရာင္ ေကာင္းကင္ကို ေနာက္မွာခ်န္ထားခဲ့ရသည့္ လူငယ္ကဗ်ာဆရာ၏ လြမ္းဆြတ္တသမႈကို လႈံ႕ေဆာ္ ေပးခဲ့သည့္ အေၾကာင္းမ်ားျဖစ္သည္။

႐ုဒ္ယာ့ကစ္ပလင္ ခံစားခဲ့ရၿပီး ေနာက္ထပ္ႏွစ္ေပါင္း ၁၂၈ ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့သည့္ ယခုခ်ိန္အထိ က်ိဳက္သလႅန္ ဘုရားက ဘုရား ဖူးမ်ားႏွင့္ ကမာၻလွည့္ခရီးသည္မ်ားကို ဆြဲေဆာင္ထားနိုင္ဆဲျဖစ္သည္။

စိမ္းလန္းစိုျပည္သည့္ ၿမိဳ႕ကို အေပၚစီးမွျမင္ရသည့္ ေတာင္ရိုးတခုေပၚတြင္ ေ႐ႊေရာင္ေတာက္ပစြာ တည္ရွိေနေသာ ေစတီ က ႐ုဒ္ယာ့ကစ္ပလင္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည့္ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီေခတ္က အတိုင္းပင္ ဆက္လက္ တည္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ႐ုဒ္ယာ့ကစ္ပလင္ သတိျပဳမိခဲ့သည့္ ဗမာမိန္းကေလးမ်ားကလည္း ရွိေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕က အာရွေဒသ အမ်ားစု တြင္ မေတြ႕ျမင္ရသည္မွာၾကာၿပီ ျဖစ္ေသာ ရိုးရာလုံခ်ည္မ်ား ဝတ္ဆင္ထားၾကသည္။ အခ်ိဳ႕က ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ ထုံးစံ အတိုင္း ေစတီေတာ္ကို လွည့္ပတ္ဖူးေမွ်ာ္ရင္း စမတ္ဖုန္းမ်ားျဖင့္ စကားေျပာ ေနၾကသည္။

ေခတ္သစ္နည္းပညာတို႔၏ သိမ္းပိုက္မႈကို ေနရသည့္တိုင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ စတုတၳေျမာက္ အႀကီးဆုံး ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည့္ ေမာ္ လၿမိဳင္ၿမိဳ႕က ကမာၻေပၚတြင္ အဓိက လူေျပာမ်ားေနသည့္ အျဖစ္အပ်က္ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ အလွမ္းကြာသည့္ ဝန္း က်င္ကို ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ဆဲျဖစ္သည္။ ပထဝီ အေနအထားေၾကာင့္လည္း တစိတ္တပိုင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ ၿမိဳ႕သို႔ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ နိုင္ငံတကာ၏ အဓိက ဝင္ေပါက္ျဖစ္ေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ဆက္သြယ္ထားသည့္ ကားလမ္းက ၁၈၆ မိုင္ရွိပါ သည္။ အျခားေ႐ြးခ်ယ္စရာ အေနျဖင့္လည္း ခုန္ေပါက္ေနေသာ ရထားလမ္း ႏွင့္ ပုံမွန္ေျပးဆြဲျခင္း မရွိေသာ ေလယာဥ္ ခရီးစဥ္ သာရွိသည္။

လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ထိုေဒသို႔ နိုင္ငံျခားသားမ်ား သြားေရာက္ျခင္းကို ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ တားျမစ္ထားခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၿပီးဆုံးခဲ့ၿပီး ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ အနိုင္ရရွိခဲ့ၿပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ပင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အျခားေဒသမ်ားထက္စာလွ်င္ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ လာေရာက္ သည့္ ကမာၻလွည့္ ခရီးသည္ အေရအတြက္က နည္းပါးေနဆဲ ျဖစ္သည္။

မၾကာေသးခင္က ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ ရႈခင္းၾကည့္ရန္ အေကာင္းဆုံး လမ္းေၾကာင္းျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႕ သြားခဲ့ၾကပါသည္။ ရန္ကုန္မွ ေန၍ သာယာလွပေသာ ကရင္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဘားအံသို႔ ကားျဖင့္ သြားၾကသည္။ ထိုမွတဆင့္ ကမာၻေပၚမွ အရွည္ဆုံးျမစ္ မ်ားထဲတြင္ တခု အပါအဝင္ ျဖစ္ၿပီး လြတ္လပ္စြာ စီးဆင္းေနဆဲ ျမစ္မ်ားထဲတြင္လည္း ပါဝင္ေနသည့္ သံလြင္ျမစ္ေၾကာင္း အတိုင္း ေလွငွား၍ စုန္ဆင္းခဲ့ၾကပါသည္။ ပင္လယ္အတြင္းသို႔ စီးဝင္မသြားမီ အခ်ိန္တြင္ သံလြင္ျမစ္က ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕၏ သာယာလွပမႈကို ပိုမိုျပည့္စုံေအာင္ ဖန္တီးေပးထားသည္။ က်ယ္ျပန႔္ေသာ ေရျပင္ကို ျဖတ္ေက်ာ္၍ ေနဝင္ခ်ိန္ ျမင္ကြင္းကို မိသားစုမ်ား လာေရာက္ၾကည့္ရႈရာ ေနရာျဖစ္သည့္ ကမ္းနားလမ္းေဘးမွ ျဖတ္သန္း စီးဆင္း သြားသည္။

ေမာ္လၿမိဳင္က လူသိနည္းေသာ ေနရာတခု ဘယ္တုန္းကမွ် မဟုတ္ခဲ့ပါ။ ပထမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲ အၿပီးတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က သူတို႔၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ အျဖစ္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္မွ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္ အထိ ႐ုံးထိုင္ခဲ့ၿပီး အစိုးရ႐ုံး အေဆာက္အဦးမ်ား၊ ဘုရားရွိခိုး ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ႀကီးမားေသာ အက်ဥ္းေထာင္တခုကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ပထမဆုံးေသာ သတင္းစာကိုလည္း ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ၿဗိတိသွ် အုပ္စိုးသူတို႔၏ အေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ အတူ အစၥလမ္ ဗလီမ်ား၊ ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္းမ်ား ႏွင့္ အေမရိကန္ လက္ရာ အခ်ိဳ႕ပင္ က်န္ရွိေနျခင္းက ေမာ္လၿမိဳင္၏ ႀကီးမားေသာ စုံလင္ကြဲျပားမႈကို ေဖာ္ျပေနျခင္း ျဖစ္သည္။

နိုင္ငံျခား တိုင္းျပည္မ်ားသို႔ သြားေရာက္သည့္ အေစာဆုံး အေမရိကန္ သာသနာျပဳ မ်ားထဲမွ တဦးျဖစ္သည့္ အဒိုနီရမ္ ဂ်က္ဆင္ Adoniram Judson က ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕၏ ပထမဆုံးေသာ ႏွစ္ျခင္း ဘုရားေက်ာင္းကို ၁၈၂၇ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ သူက အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓါန္ တခုကို ျပဳစုခဲ့ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ နီးပါး ေနထိုင္ခဲ့စဥ္ အတြင္း သမၼာက်မ္းစာကို ျမန္မာဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုေရးသားေပးခဲ့သည္။

အနီးတြင္ ရွိေသာ St. Mathew အဂၤလီကန္ ဘုရားေက်ာင္းမွာ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ယေန တိုင္ အသုံးျပဳေနဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွ အျခားေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ အေဆာက္အဦးမ်ား ကဲ့ သို႔ပင္ ယိုယြင္းပ်က္စီးသည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။ အဂၤေတ ကြာက်ေနသည့္ အုတ္နံရံမ်ားေပၚတြင္ သစ္ပင္မ်ား ေပါက္ေနၿပီး ေမွ်ာ္စင္ထက္မွ နာရီကလည္း ညေန ၆ နာရီ ၅၄ မိနစ္ကို အၿမဲတမ္းျပသေနသည္။

ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ ဗုဒၶဘာသာ ေစတီ ပုထိုးမ်ား မ်ားသည့္အတြက္ အကုန္ေလွ်ာက္သြားလွ်င္ ေျခကုန္လက္ပမ္းက် သြားနိုင္ပါသည္။  ဗုဒၶ၏ ဆံေတာ္ကို ဌာပနာထားသည္ဟု သိရၿပီး ႐ုဒ္ယာ့ကစ္ပလင္ ကလည္း စာဆို ၫႊန္းခဲ့သည့္ က်ိဳက္သလႅန္ ဘုရားအျပင္ သြားေရာက္သင့္သည့္ ေနရာတခု ျဖစ္ေသာ္လည္း အသြား နည္းၾကသည့္ ေနရာမွာ ရတနာဘုံျမင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းတိုက္အတြင္းတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အေကာင္းဆုံးေသာ ပန္းပု လက္ရာမ်ားထဲမွ အခ်ိဳ႕ ရွိေနပါသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဒုတိယေနာက္ဆုံး ဘုရင္ျဖစ္သည့္ မင္း တုန္းမင္း၏ မိဖုရား တဦး ျဖစ္ေသာ စိန္တုန္း မိဖုရား၏ စီစဥ္ ႀကီးၾကပ္မႈျဖင့္ ထုလုပ္ခဲ့ေသာ လက္ရာမ်ားဟု သိရပါသည္။

မႏၲေလးၿမိဳ႕ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ စိန္တုန္း မိဖုရားေရာက္ရွိလာခ်ိန္တြင္ သူႏွင့္ အတူ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာ္မွ လက္မႈပညာသည္မ်ားကိုပါ ေခၚယူလာခဲ့သည္။ မႏၲေလး နန္းေတာ္ႀကီး ႏွင့္ အႏုပညာလက္ရာ အမ်ားစု မွာ ဒုတိယ ကမာၻစစ္အတြင္းတြင္ ပ်က္စီးခဲ့ရသည့္ အတြက္ သူတို႔ ဖန္တီးခဲ့ေသာ ေမာ္လၿမိဳင္မွ လက္ရာမ်ားက အထူးပင္ တန္ဖိုး ရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။

ေမာ္လၿမိဳင္မွ ဗုဒၶဘာသာ ေစတီ ပုထိုးမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သင့္သည္မွာ အမွန္ ျဖစ္သလို ေမာ္လၿမိဳင္ရွိ ပ်က္စီး လုနီးျဖစ္ေနေသာ ကိုလိုနီ ေခတ္လက္ရာ အေမြအႏွစ္မ်ားကလည္း ထူးျခားသည့္ အတြက္ ထိန္းသိမ္း သင့္သည္ဟု ေမာ္ လၿမိဳင္တြင္ ကာလရွည္ၾကာစြာ ေနထိုင္ခဲ့သူ တဦးျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာ တင္စိုးကေျပာသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေပၚေပါက္ လာခါစ ျပည္နယ္ အစိုးရမွာ ကြၽမ္းက်င္မႈ အားနည္းေနၿပီး ယခုတိုင္ အာဏာျပင္းေနဆဲ ျဖစ္သည့္ စစ္တပ္က အမ်ားျပည္ သူပိုင္ ေျမမ်ားကို ကိုယ္က်ိဳး အတြက္ေရာင္းခ်ခဲ့သလို ျပည္သူမ်ားကလည္း အေဆာက္အဦးေဟာင္းမ်ားကို တန္ဖိုး ရွိသည္ ဟု မျမင္ၾကဟု သူကဆိုသည္။

“အစိုးရမွာ အခ်ိန္မရွိဘူး။ ဘတ္ဂ်က္မရွိဘူး။ အႀကံေကာင္းေပးမယ့္ သူလည္း မရွိဘူး” ဟု ေဒါက္တာ တင္စိုး က ေျပာသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ရန္ကုန္ အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕က ဦးေဆာင္၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ကိုလိုနီ ေခတ္ ဗိသုကာ လက္ရာ အေဆာက္အဦးေဟာင္းမ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ခံရမည့္ အႏၲရယ္ႏွင့္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္ေတာ့မည့္ အႏၲရာယ္မ်ားမွ ကယ္ဆယ္ရန္ ႀကိဳးစားမႈမ်ား ေအာင္ျမင္ေနျခင္းေၾကာင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕အတြက္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ခပ္ေရးေရးေတာ့ ရွိေနပါေသးသည္။

ဧရာဝတီ