ျပည္တြင္းစစ္ၾကားမွ သတင္းေထာက္မ်ားအား ႏႈတ္ပိတ္ျခင္း

ျပည္တြင္းစစ္ၾကားမွ သတင္းေထာက္မ်ားအား ႏႈတ္ပိတ္ျခင္း

ျမန္မာစာနယ္ဇင္းသမား ၃ ဦး ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရျခင္းက မီဒီယာလြတ္လပ္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ အေလးေပးလာျခင္းကို ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ေဝဖန္သူဟု ယူဆရသူ မွန္သမွ်အတြက္ ဖိႏွိပ္ကန႔္သတ္သည့္ ေခတ္ေဟာင္း ဥပေဒမ်ားကို တပ္မေတာ္ႏွင့္ အစိုးရက အသုံးျပဳေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပဋိပကၡမ်ားအေၾကာင္း အမ်ားဆုံးေရးသားသည့္ သတင္းေထာက္မ်ားထဲမွ တဦး ျဖစ္သည့္ ဧရာဝတီ သတင္းဌာနမွ ကိုလဝီဝမ္ ႏွင့္ ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့ အသံ(DVB) မွ ကိုေအးနိုင္ႏွင့္ ကိုျပည့္ဖုန္းေအာင္တို႔ႏွင့္ အတူ အျခားသူ ၄ ဦးကို ပေလာင္ (တအာင္း) အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (TNLA) မွ ျပဳလုပ္သည့္ မူးယစ္ေဆးဝါး မီးရွို႔ဖ်က္ဆီးပြဲသို႔ သြားေရာက္သတင္းရယူၿပီး အျပန္တြင္ တပ္မေတာ္က ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း နမ့္ဆန္ ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။

ျမန္မာ မီဒီယာ အသိုင္းအဝိုင္း ႏွင့္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား ကာကြယ္ေရးေကာ္မတီ (Committee to Protect Journalists) ကဲ့သို႔ေသာ နိုင္ငံတကာမွ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက မီဒီယာၿခိမ္းေျခာက္မႈ တိုးပြားလာျခင္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္မွ ၅ ႏွစ္အထိ ခ်မွတ္နိုင္သည့္ မတရားအသင္းဆက္သြယ္မႈ ပုဒ္မ ၁၇(၁) ျဖင့္ မမွ်မတ အေရးယူျခင္းတို႔အေပၚ အေလးေပး၍ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ၾကသည္။ ပေလာင္ (တအာင္း) အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (TNLA) သည္ ျမန္မာတပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ရွိေနသျဖင့္ မတရားသင္း စာရင္းတြင္ ပါဝင္ေနဆဲ ျဖစ္သည့္ တိုင္း ရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္း အမ်ားအျပားထဲတြင္ တခု အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။

တ႐ုတ္နိုင္ငံ အထူးကိုယ္စားလွယ္ ဆြန္ေကာ့ရွန္၏ စီစဥ္ေပးမႈျဖင့္ TNLA ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ေနျပည္ေတာ္တြင္ မၾကာေသးမီက ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္ၿပီး နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ အပါအဝင္ အစိုးရႏွင့္ စစ္ဘက္မွ ထိပ္တန္း ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိေနသည့္အတြက္ ယခုကဲ့သို႔ ဖမ္းဆီးျခင္းအေပၚ ေဒါသျဖစ္ၾကျခင္းက နားလည္၍ ရနိုင္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ နိုင္ငံေရး အတိုုက္အခံမ်ားကို အရပ္သားမ်ားက ေထာက္ခံျခင္းအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္ဟန႔္တားသည့္အေနျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ တလႊားမွ ပဋိပကၡ ေဒသမ်ားအတြင္း အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ရွမ္းျပည္နယ္ ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္တို႔တြင္ ဒါဇင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ အရပ္သားမ်ားကို ပုဒ္မ ၁၇(၁) ျဖင့္ ဖမ္း ဆီးျခင္း၊ အေရးယူျခင္းမ်ား ရွိခဲ့သည္။

ဒီမိုကေရစီနည္းက်သည့္ ဥပေဒေရးရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ဦးစားေပးမည္ဟု ေျပာဆိုထားေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေ႐ြးေကာက္ခံ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) အစိုးရလက္ထက္တြင္ ဥပေဒျဖင့္ ဖိႏွိပ္ကန႔္သတ္ျခင္းတို႔က ဥပေဒပညာရွင္ Nick Cheesman ေခၚခဲ့သလို ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ “ဥပေဒက အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း (rule by law)” သို႔မဟုတ္ သေဘာထား မတူညီမႈ ပုံစံမွန္သမွ်ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး (rule of law) ကို အလြဲသုံးစား ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔အတြက္ နိုင္ငံေရးအရ ဆက္လက္ အသုံးဝင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

သတင္းေထာက္မ်ား၏ ဒုကၡကို အေလးေပးရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သူတို႔ကို ဥပေဒအရ အေရးယူရန္ ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ သူတို႔ သတင္းရယူရန္ သြားေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို မွိန္ေဖ်ာက္အထားသင့္ပါ။ လဝီဝမ္သည္ အဆိုပါ လူသိနည္းေသာ စစ္ပြဲ မ်ားႏွင့္ အရပ္သားမ်ားအေပၚ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို ေဖာ္ျပနိုင္ရန္ အထူး စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားသူ ျဖစ္သည္။ သူ အဖမ္းမခံရမီ တပတ္အလိုက ကခ်င္ျပည္နယ္၊ တနိုင္းၿမိဳ႕နယ္မွ ေက်ာက္တူးေဖာ္ေရး ဧရိယာတခုတြင္ တပ္မေတာ္က နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးအတြက္ ျပဳလုပ္သည့္ စစ္ဆင္ေရးမ်ားအတြင္းမွ သတင္းေရးသားေပးပို႔ ေနခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

ထိုေဒသတြင္ တပ္မေတာ္က ေလယာဥ္ျဖင့္ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား က်ဲခ်၍ ေက်ာက္တူးသမားမ်ားကို ထြက္ခြာသြားၾက ရန္ႏွင့္ မထြက္ခြာပါက ေသာင္းက်န္းသူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ ဆက္ဆံျခင္း ခံရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးခဲ့သည္။ လဝီဝမ္က တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ေဝးလံေသာ ေဒသမ်ားသို႔ ေရာက္ေအာင္သြားခဲ့ၿပီး သြားလာေရာက္ရွိရန္ ခက္ခဲသည့္ အဆိုပါေဒသမ်ားမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား သတင္းမ်ား ေရးသားခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္းႏွင့္ ျပင္ပ ကမာၻမွ လ်စ္လ်ဴရႈထားၾကေသာ သို႔မဟုတ္ သတိမျပဳမိၾကေသာ ျပည္တြင္းစစ္မွ အေရးပါေသာ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ရႈေထာင့္မ်ားကို မွတ္သားခဲ့သည္။

သတင္းေထာက္မ်ား ဖမ္းဆီးမခံရမီ ၁ ရက္အလိုတြင္ တပ္မေတာ္က ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ လားရွိုး ၿမိဳ႕တြင္းမွ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ တင့္ကားမ်ား၊ သံခ်ပ္ကာယာဥ္မ်ား ႏွင့္ အတူ ေသနတ္ကိုင္ေဆာင္ထား သည့္ စစ္သားမ်ား၊ ရဲကားမ်ား ျဖင့္ ခ်ီတက္ စစ္ေရးျပခဲ့ျခင္းက တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔ကို ေထာက္ခံသူမ်ားကို ထင္ထင္ရွားရွား သတိေပး အင္အားျပသခဲ့သည္။

ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္ အဖြဲ႕တြင္ ပါဝင္သည့္ ပေလာင္ (တအာင္း) အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (TNLA)၊ ျမန္မာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္ တပ္မေတာ္ – ကိုးကန႔္အဖြဲ႕ (MNDAA) ၊ ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ (AA) ၊ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ (KIA) ၏ ရွမ္းျပည္နယ္ အေျခစိုက္ တပ္မဟာ ၅၊ ၆ တို႔ ႏွင့္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ ၾကားမွ တိုက္ပြဲမ်ား ျပင္းထန္ေနခဲ့သည္။

အဆိုပါ ပဋိပကၡမွာ ၂ ႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ၿပီး ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ နိုဝင္ဘာလ ၂၀ ရက္ေန႕တြင္ ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္ အဖြဲ႕က တ႐ုတ္-ျမန္မာ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ ျဖစ္သည့္ မူဆယ္ၿမိဳ႕ကို တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ အခ်ိန္မွစ၍ အရွိန္ ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ထိုတိုက္ပြဲတြင္ ေျမာက္ပိုင္း အဖြဲ႕ နယ္စပ္ ၿမိဳ႕ငယ္တခု ျဖစ္သည့္ မုန္းကိုးၿမိဳ႕ကို သိမ္းယူထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က ေလေၾကာင္း တိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊ လက္နက္ႀကီးမ်ားျဖင့္ ျပန္လည္သိမ္းယူနိုင္ခဲ့သည္။

မတ္လ အေစာပိုင္းတြင္ ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္ အဖြဲ႕က တ႐ုတ္နယ္စပ္အနီး ကိုးကန႔္ေဒသမွ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ ျဖစ္ေသာ ေလာက္ကိုင္ကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး သူတို႔၏ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး အတြက္ ဘ႑ာေငြ ရရွိရန္ ဘဏ္ကို ဝင္ေရာက္လုယူျခင္း ျဖစ္သည္ဟု အခ်ိဳ႕သတင္းမ်ားက ဆိုသည္။

လဝီဝမ္က လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ အနည္းငယ္က တိုက္ပြဲမ်ား ျပင္းထန္စြာ ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ ရွမ္းျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္း ဝမ္ဟိုင္းရွိ ရွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ ေျမာက္ပိုင္း/ ရွမ္းျပည္ တိုးတက္ေရးပါတီ (SSA-N/SSPP)၏ နယ္ေျမအတြင္းမွ သတင္း မ်ားကိုလည္း မၾကာခဏ ေရးသားတတ္သူ ျဖစ္သည္။

SSA-N/SSPP ႏွင့္ တပ္မေတာ္ၾကား၊ တနိုင္ငံလုံး အတိုင္းအတာျဖင့္ ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ (NCA) တြင္ လက္မွတ္ထိုးထားသည့္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕တခု ျဖစ္သည့္ ရွမ္းျပည္ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ေကာင္စီ၊ ရွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ေတာင္ပိုင္း (RCSS/SSA) ႏွင့္ TNLA တို႔ၾကားမွ တိုက္ပြဲမ်ားက ေက်ာက္မဲ၊ သီေပါ၊ နမၼတူႏွင့္ နမ့္ဆန္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ မၾကာခဏ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ရလဒ္အေနျဖင့္ ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ အရပ္သား ျပည္သူ မ်ား ေနအိမ္စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရသည္။

ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ တလႊားတြင္ ျပည္တြင္း စစ္ေရွာင္ ဒုကၡသည္ ၁၀၀၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ တိုက္ပြဲမ်ား စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္ပိုင္းကထဲက အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လဝီဝမ္ ႏွင့္ အျခားေသာ ျမန္မာ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားသည္ အဆိုပါ ေမ့ေဖ်ာက္ခံ ပဋိပကၡမ်ားအေၾကာင္းကို ေရွ႕ဆုံးမွ သတင္း ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ပဋိပကၡမ်ားအတြင္းတြင္ အရပ္သားမ်ားအေပၚ ဘက္အားလုံး (လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္း အားလုံး) က လူ႕အခြင့္ အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား ပုံမွန္လို ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ္လည္း အမ်ားဆုံးမွာ တပ္မေတာ္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ တပ္မေတာ္က လာရွိုးၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ဘက္ရွိ မိုင္းေရာ္ၿမိဳ႕တြင္ လူ ၅ ဦးကို ၎၏ တပ္သားမ်ားက သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံခဲ့သည္။ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ စီးလာသည့္ အျခားသူ ၂ ဦး ပစ္သတ္ခံရျခင္းကိုမူ တပ္မေတာ္ က ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ေဒသတြင္းတြင္ မၾကာခဏ ဆိုသလို ပုံမွန္ေပၚထြက္ခဲ့ေသာ္လည္း အေလးထားမႈ အနည္းငယ္ သို႔မဟုတ္ လုံးဝမရွိခဲ့ဘဲ တာဝန္ခံမႈမွာလည္း မရွိသေလာက္ နီးပါးပင္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းႏွင့္ လတ္တေလာ ရက္သတၱပတ္မ်ားအတြင္းက ဆိုရွယ္မီဒီယာေပၚတြင္ ပ်ံ့ႏွံ႕ခဲ့ေသာ ဖုန္းကင္မရာ ျဖင့္ ရိုက္ကူးထားသည့္ မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္းက ျဖစ္ရပ္ အမ်ားအျပားတြင္ တအာင္း အရပ္သားမ်ားကို တပ္မေတာ္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားကို ရိုက္ႏွက္ေနသည္ကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ လမ်ားအတြင္းတြင္ လဝီဝမ္က နမၼတူ ၿမိဳ႕နယ္မွ တအာင္း အရပ္သားမ်ားကို တပ္မေတာ္က ပစ္သတ္ခဲ့သည့္ သတင္းကို ေရးသားခဲ့သည္။ သူတို႔ကို TNLA က ေထာ္လာဂ်ီေမာင္းသူမ်ားအျဖစ္ ေခ်ာဆြဲ အသုံးခ်ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္သည္။

ေျမာက္ပိုင္းတြင္ တင္းမာမႈမ်ားႏွင့္ စစ္ဆင္ေရးမ်ား ျမင့္တက္လာျခင္းက တပ္မေတာ္အတြက္ အဓိက စိန္ေခၚမႈ အျဖစ္ ပို၍ ျမင္လာရေသာ TNLA ကို ရွင္းလင္းစြာ ဦးတည္ေနသည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ TNLA ၏ မူလအဖြဲ႕ေဟာင္း ျဖစ္ေသာ ပေလာင္ ျပည္နယ္ လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး/တပ္မေတာ္(PSLF/A)ကို အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ထိုးရန္ တပ္မေတာ္က ဖိအားေပးခဲ့သည္။ ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွ ေတာင္ကုန္းမ်ားတြင္ PSLF/A က အရႈံးေပးေစရန္ ရည္႐ြယ္ ပုံစံခ်ထားသည့္ ျပင္းထန္ေသာ စစ္ဆင္ေရးတခု ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္သည္။

စာေရးသူ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့ေသာ ပေလာင္ (တအာင္း) တပ္မေတာ္မွ အၿငိမ္းစားမ်ား၊ နိုင္ငံေရး တာဝန္ရွိသူမ်ားက လက္ရွိ စစ္ေရးဖိအားမွာ ပိုမို၍ နည္းပညာျမင့္သည့္ တိုက္ခိုက္ေရး ရဟတ္ယာဥ္မ်ား၊ တိုက္ေလယာဥ္မ်ားႏွင့္ လက္နက္ႀကီးမ်ား အသုံးျပဳျခင္းအားျဖင့္ ယခင္ကအတိုင္း အလားတူ ျပဳလုပ္လာမည္ကို စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ သူတို႔သည္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕မ်ား ရိကၡာ၊ ရံပုံေငြ၊ သတင္း အခ်က္အလက္ႏွင့္ လူသစ္ စုေဆာင္း နိုင္ျခင္း မရွိေအာင္ ရည္႐ြယ္သည့္ ျဖတ္ ၄ ျဖတ္ စစ္ဆင္ေရး ကို ရင္ဆိုင္ ႀကဳံေတြခဲ့ရသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရယူရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည့္ အိမ္နီးခ်င္း လက္နက္ကိုင္မဟာမိတ္မ်ားႏွင့္ စစ္ေရးအရ သီးျခား အထီးက်န္ ျဖစ္ေနသည့္ ပေလာင္ျပည္နယ္ လြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ (PSLP) သည္လည္း မၾကာမီမွာပင္ ထိုလမ္းစဥ္ အတိုင္းလိုက္ခဲ့ရၿပီး တပ္မေတာ္က ရွမ္းျပည္နယ္ အထူးေဒသ (၇) ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။ အစိုးရက ကတိျပဳခဲ့သည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အစီအစဥ္မ်ားက အေကာင္အထည္ေပၚမလာခဲ့ပါ။ ဘဝရပ္တည္ေရးႏွင့္ ပညာေရး အခြင့္အလမ္းမ်ားကလည္း ထိုဧရိယာက စစ္ပြဲဇုန္ ျဖစ္ေနသည့္ ကာလကထက္ ပို၍ ေကာင္းမလာခဲ့ပါ။ PSLA လည္း တျဖည္းျဖည္း အားနည္းလာ ခဲ့သည္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ထိုစဥ္က အစိုးရျဖစ္သည့္ နိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ (SPDC) က လက္နက္ ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လဲလွသည့္ အစီအစဥ္၏ တစိတ္တပိုင္း အေနျဖင့္ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းရန္ PSLA ကို ဖိအားေပးခဲ့သည္။ မ်ားမၾကာမီမွာပင္ ပေလာင္အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ (PWO) က “အဆိပ္သင့္ပန္းမ်ား (Poisoned Flowers)” အမည္ရွိ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ေဒသတြင္းတြင္ မူးယစ္ေဆး သုံးစြဲမႈ က်ယ္ျပန႔္လာေနၿပီး ဘိန္းႏွင့္ ရာဘ (methamphetamine) သုံးစြဲမႈ ျမင့္တက္လာျခင္းက ပေလာင္လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းအေပၚ ဆိုး႐ြားစြာသက္ေရာက္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒကို အတည္ျပဳျခင္း ႏွင့္ မိုင္းတုံႏွင့္ နမ့္ဆန္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ား ပါဝင္ေသာ ပေလာင္ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ တည္ေထာင္ျခင္းတို႔က ပေလာင္ (တအာင္း) တိုင္းရင္းသားတို႔၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ လူမႈဘဝတို႔ကို အဆင့္ျမင့္ တိုးတက္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္မေပးနိုင္ခဲ့ပါ။ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ကြတ္ခိုင္ျပည္သူ႕စစ္ အဖြဲ႕အတြင္းမွ သူတို႔၏ မဟာမိတ္မ်ားက ေဒသတြင္း မူးယစ္ေဆး ကုန္သြယ္ေရးကို လုပ္ကိုင္ေနသည္ဟု စြပ္စြဲမႈမ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။

မူးယစ္ေဆး ကုန္သြယ္ေရးေၾကာင့္ ပေလာင္ (တအာင္း) အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ လူငယ္မ်ားကို ႀကီးမားစြာ ထိခိုက္နစ္နာ ေစခဲ့သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ပေလာင္အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ (PWO) က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။

မူးယစ္ေဆးစြဲျခင္း၏ သက္ေရာက္မႈမ်ား၏ သတိေပးမႈေၾကာင့္ ဖိအားေအာက္သို႔ ေရာက္လာသည့္ ပေလာင္ (တအာင္း) အသိုင္းအဝိုင္းတြင္ လက္နက္ကိုင္ခုခံမႈ ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ အစိုးရတပ္မ်ား၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ၁၇ ႏွစ္ၾကာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာ တူညီခ်က္ ပ်က္ျပားၿပီး တပ္မေတာ္ႏွင့္ ပဋိပကၡအတြင္းသို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာေသာ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (KIA) ကလည္း မဟာမိတ္အျဖစ္ အသင့္ ရွိေနခဲ့သည္။

TNLA ကို KIA က ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ (AA) ႏွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး (ABSDF) တို႔ ႏွင့္ အတူ ေလ့က်င့္ေပး လက္နက္တပ္ဆင္ေပးခဲ့သည္။ ကိုးကန႔္ခြဲထြက္ အဖြဲ႕ တခုျဖစ္သည့္ MNDAA က ၎တို႔၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း ျဖစ္သည့္ ေလာက္ကိုင္ကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္းထန္စြာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ ေပၚထြက္လာ ခဲ့သည္။

ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုနီးပါးကာလအတြင္း တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕မ်ား တျဖည္းျဖည္း အင္အားနည္းပါသြားေစရန္ စီးပြားေရး သေဘာတူညီခ်က္မ်ားမွတဆင့္ တပ္မေတာ္က အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို အသုံးျပဳခဲ့ျခင္း၏ ရလဒ္တခု အေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မေက်နပ္မႈမ်ားက တိုးလာေနခဲ့သည္။ အဆိုပါ နည္းဗ်ဴဟာကို အေမရိကန္ ပညာရွင္ တဦး ျဖစ္သည့္ Kevin Woods က “အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အရင္းရွင္ဝါဒ” ဟု ေခၚဆိုခဲ့သည္။

ရွမ္းျပည္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ TNLA ႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔ၾကားမွ ပဋိပကၡ က်ယ္ျပန႔္လာျခင္း ႏွင့္ RCSS က ိုဆန႔္က်င္မႈ တိုးလာျခင္းတို႔ႏွင့္အတူ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ သတင္းမ်ားျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ ပေလာင္ အမ်ိဳးသမီး အဖြဲ႕ကို အမည္ေျပာင္းထားသည့္ တအာင္း အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕ (TWO) က အစိုးရ ႏွင့္ ျပည္သူစစ္မ်ား၏ တအာင္း အရပ္သားမ်ား အေပၚ လူ႕အခြင့္ အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားသည့္ “Trained to Torture” အမည္ရွိ အစီရင္ခံစာ တေစာင္ကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အလယ္ပိုင္းတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။

အစိုးရ၏ ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ျဖန႔္ေဝျခင္း မျပဳနိုင္ခဲ့သည့္ အဆိုပါအစီရင္ခံစာတြင္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡႏွင့္ ၎ႏွင့္ တြဲဆက္ေနေသာ တခါတရံတြင္ လုံးဝကင္းလြတ္ခြင့္ ရရွိၿပီး အစိုးရ၏ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း မခံရေသာ လူ႕ အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား မွန္မွန္ ျမင့္တက္လာေနျခင္းကို မီးေမာင္းထိုးျပထားသည္။

တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္အဖြဲ႕ကို တရားဝင္ ေဝဖန္ ျပစ္တင္မႈမ်ားလည္း ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ အတြင္းတြင္ မွတ္သားေလာက္ဖြယ္ရာ ေပၚထြက္ခဲ့သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေျမာက္ပိုင္း မဟာမိတ္အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ေသာင္းက်န္းသူမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ အဆိုတခုကို ရွမ္းျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္က ဒီဇင္ဘာလ အတြင္းတြင္ အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုသို႔ ဆုံး ျဖတ္ခဲ့ျခင္းက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ အေထာက္အကူ မျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာနိုင္ငံေရး ႏွင့္ အရပ္ဖက္ အဖြဲ႕အစည္း ၁၀၀ ေက်ာ္က ေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။

မတ္လေႏွာင္းပိုင္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေၾကညာခ်က္ တေစာင္တြင္ “အလြန္အေရးႀကီးသည့္ ယခုကဲ့သို႔ အခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ထိခိုက္ပ်က္ျပားေစနိုင္ေသာ မလိုလားအပ္သည့္ အဖ်က္အေမွာင့္မ်ားႏွင့္ ေသြး ထိုးလႈံ႕ေဆာ္မႈမ်ား ေပၚထြက္လာနိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကြၽန္ုပ္တို႔၏ ညီေနာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံသားမ်ားက အထူးသတိျပဳရန္ တိုက္တြန္းသည့္ အေနျဖင့္ ယခု ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္” ဟု သတိေပးခဲ့သည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ စကားသည္ ေျမာက္ပိုင္းမွ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕မ်ား၏ ခါးခါးသီးသီး မယုံၾကည္မႈႏွင့္ ရင္ ဆိုင္ခဲ့ရသည္။ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ထုတ္ျပန္သည့္ ေၾကညာခ်က္မ်ား ထပ္တူပင္ျဖစ္သည္ဟု သူတို႔က ယူဆ ၾကသည္။ ၂ ဘက္လုံးက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို သေဘာတူညီခ်က္ တည္ေဆာက္ေရးဟု သေဘာမထားဘဲ လက္နက္ခ်ေရးအတြက္ လမ္းေၾကာင္းတခုအျဖစ္ ေဘာင္ခတ္ထားခဲ့ၾကသည္။ အရပ္သားမ်ားႏွင့္ အစိုးရအတြင္းမွ စစ္ဘက္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကြန္ဖရင့္ ျပဳလုပ္ေနခ်ိန္တြင္ တပ္မေတာ္က ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျမႇင့္တင္ခဲ့သည္။

သတင္းေထာက္မ်ား ဖမ္းဆီးခံရျခင္းႏွင့္ သူတို႔က ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းရန္ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို အသုံးျပဳခဲ့ျခင္းက နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း၏ အာ႐ုံစိုက္သည့္ အတိုင္းအတာ ကန႔္သတ္မႈကိုလည္း ျမင္သာေအာင္ ျပခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕တခုျဖစ္သည့္ နိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕(Amnesty International) က ဇြန္လ အေစာပိုင္းတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားအတြင္းမွ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အစီရင္ခံစာက နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း၏ အာ႐ုံစိုက္ အေလးေပးမႈက လုံေလာက္မႈ မရွိေၾကာင္း ျပသခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ ဖိႏွိပ္မႈကိုသာ နိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္း၏ စိတ္ပါဝင္စားမႈက သိသိသာသာ အေလးသာေနခဲ့သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္းက နယ္ျခားေစာင့္ ရဲကင္းတခု တိုက္ခိုက္ခံရ၍ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၉ ဦး ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ေနာက္ အေနာက္ပိုင္းေဒသအတြင္းတြင္ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားက နယ္ေျမရွင္းလင္းသည့္ စစ္ဆင္ေရးမ်ား ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၇၅၀၀၀ ေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကသည္။ ေနအိမ္ ၁၅၀၀ ေက်ာ္ မီးရွို႔ဖ်က္ဆီး ခံရျခင္း၊ လိင္အၾကမ္းဖက္မႈ၊ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပန္းမႈႏွင့္ တရားလက္လြတ္သတ္ျဖတ္မႈ သတင္းမ်ားလည္း က်ယ္က်ယ္ ျပန႔္ ျပန႔္ ထြက္ေပၚခဲ့သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ျပည္တြင္းဆူပူမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးတြင္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ က်င့္သုံးခဲ့သည့္ အေလ့အထမ်ား၏ အေငြ႕ အသက္ ပါသည့္ ရက္စက္ေသာ ထိုစစ္ဆင္ေရး ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၏ အစိုးရက ပယ္ခ်ခဲ့သည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံရွိ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းမႈမ်ားကို အေျခခံ၍ ေဖေဖာ္ဝါရီ လအတြင္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ကုလ သမဂၢ၏ အစီရင္ခံစာတြင္ သတ္ျဖတ္ျခင္းႏွင့္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ မတရားျပဳက်င့္ျခင္း သတင္းမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။

ဂ်ီနီဗာ အေျခစိုက္ လူ႕အခြင့္ အေရးေကာင္စီ၏ မတ္လ အစည္းအေဝးတြင္ ဥေရာပသမဂၢက တပ္မေတာ္ႏွင့္ လုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈဆိုင္ရာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား၏ အေျခအေနႏွင့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို တည္ေဆာက္ နိုင္ ရန္ လြတ္လပ္ေသာ နိုင္ငံတကာ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕တခု အေရးေပၚဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ေထာက္ခံသည့္ အဆိုတခုကို တင္သြင္းခဲ့သည္။

ကခ်င္၊ တအာင္း ႏွင့္ ရွမ္းအသိုင္းအဝိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားအတြက္ အဆိုပါ ဆုံးျဖတ္ခ်က္က ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္မ်ား၏ အေရး သက္သက္သာမဟုတ္ဘဲ ေျမာက္ပိုင္းမွ လူသိနည္းသည့္ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ ကမာၻ၏ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈ ရရွိေစမည့္ အလားအလာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္အထိ အဆိုပါ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံမႈမ်ားက ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္သာ ဗဟိုျပဳေနၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈရန္ အစိုးရကလည္း ပယ္ခ်ခဲ့သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ႏွင့္ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ဝင္ေရာက္ခြင့္ေပးရန္ မၾကာေသး မီက ပယ္ခ်ခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္မ်ားကို ဖုံးကြယ္သည့္ သက္ေသတခု အျဖစ္ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း၏ ေဝဖန္ ျပစ္တင္မႈမ်ား ေပၚထြက္ခဲ့သည္။ သတင္းေထာက္ ၃ ဦး အဖမ္းခံရသည့္ အမႈတြင္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အစိုးရက ေျမာက္ပိုင္း ပဋိပကၡဇုန္မ်ားမွ သတင္းပို႔ျခင္း သို႔မဟုတ္ လြတ္လပ္စြာ သုေတသန ျပဳလုပ္မႈ မွန္သမွ်ကို ခြင့္ျပဳလိမ့္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းသည့္ သေကၤတ ျပခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။

ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕၏ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး စုံစမ္း စစ္ေဆးသူမ်ား ႏွင့္ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္ေသာ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း အေနျဖင့္ လဝီဝမ္ ႏွင့္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား ဖမ္းဆီးခံရျခင္းသည္ ေျမာက္ပိုင္း စစ္ဆင္ေရးမွ အခြင့္အေရးခ်ိဳး ေဖာက္မႈမ်ားကို တပ္မေတာ္က ဖုံးကြယ္ရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ က်င့္သုံးခဲ့သည့္ သတင္းေမွာင္ခ်မႈမ်ားႏွင့္ အလားတူပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ရႈျမင္သင့္ပါသည္။

အကယ္၍ အမွန္တရားကို ရွာေဖြရန္ သတင္းေထာက္မ်ား၏ ႀကိဳးစားမႈက ပစ္မွတ္ထားခံရၿပီး ႏုတ္ဆိတ္ေနရမည္ ဆိုလွ်င္၊ NLD အာဏာရရွိခဲ့သည့္ ပထမဆုံးေန႕မွာပင္ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက်ျဖင့္ ႐ုပ္သိမ္း ပယ္ဖ်က္သင့္ေသာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ မီဒီယာႏွင့္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား ၿခိမ္းေျခာက္ ခံေနရသည္ဆိုလွ်င္ ကာလရွည္ၾကာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲမ်ားအတြက္ စစ္မွန္ေသာ အေျဖရရွိေရးအတြက္ မေကာင္းေသာ နိမိတ္ျဖစ္သည္။

ကိုလဝီဝမ္၊ ကိုေအးနိုင္ႏွင့္ ကိုျပည့္ဘုန္းနိုင္ တို႔ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုသူမ်ား အေနျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ ျပည္သူမ်ားကို ကာကြယ္ေရးအတြက္လည္း ေတာင္းဆိုေပးရန္ သတိရသင့္ပါသည္။ သူတို႔ အမ်ားစုမွာ စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး ယခုအခါတြင္ ဆိုး႐ြားေသာ အေျခအေနတြင္ ေနထိုင္ေနၾကရသည္။ ရဲရင့္ေသာ သတင္းေထာက္မ်ားက ပိတ္ပင္ထားေသာ ေဒသမ်ားသို႔ ခရီးသြားမႈ တိုးလာျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္းမွာ ဒုကၡေရာက္ရသူ ျပည္သူမ်ား၏ ဇာတ္လမ္းမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဧရာဝတီ