"တရားဝင္လင္မယား ေျမာက္ / မေျမာက္"

"တရားဝင္လင္မယား ေျမာက္ / မေျမာက္"

ကိုျဖဴ ။ ။ လက္ထပ္စာခ်ဳပ္မရွိဘဲ ေပါင္းသင္းေနတဲ့ ေယာက်ာ္းနဲ႔ မိန္းမတရား၀င္လင္မယား ေျမာက္/မေျမာက္ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္ မလဲဆရာ။
ယူတီေက ။ ။ “လင္မယား ေျမာက္/မေျမာက္” ျပႆနာအေပၚ ေကာက္ယူခ်က္ (presumption) အေၾကာင္းေျပာပါမယ္။
 ျမန္မာဗုဒၶ ဘာသာဝင္ ေယာက်ာ္းနဲ႔မိန္မႏွစ္ဦး တရားဝင္လင္မယားေျမာက္ဖို႔ရန္အတြက္ -
 (၁) မည္သည့္အခန္းအနားမွ်မလို။ ဘာသာေရးအခန္းအနားလည္းမလို။
 (၂) ဧည့္ခံေကၽြးေမြးျခင္း၊ လွဴဒါန္းျခင္းလည္း လုပ္ရန္မလို။
 (၃) လက္ထက္စာခ်ဳပ္ျပဳလုပ္ရန္လည္း မလို။
 (၄) အတူေန၊ အတူစားရန္လည္းမလို။
 (၅) ထိမ္းျမားၿပီးေနာက္ ေပါင္းသင္းစပ္ယွက္မႈ(အတူအိပ္ရန္)လည္းမလိုဘူးတဲ့။
 ႏွစ္ဦးသေဘာတူလင္မယား အျဖစ္အတူေပါင္းသင္းေနၾကရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္သာလိုတယ္တဲ့ (အမယ္ေလး - လြယ္ - လြန္ လြန္း - လိုက္ - လို႔)
 ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္မ်ားအတြက္ ဘာသာေရးအခန္းအနားကို ဘုရားရွိ္ခိုးေက်ာင္း၊ ခရစ္ယာန္ဘုန္းႀကီး၊ အသင္းအုပ္ ဆရာ၊ မွတ္ပံုတင္အရာရွိေရွ႕မွာ သက္ေသႏွစ္ေယာက္နဲ႔အခန္းအနား ျပဳလုပ္ရတယ္။ လင္မယားျဖစ္ေၾကာင္း အမ်ားၾကားေအာင္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားရတယ္။ ဒီလိုမလုပ္ရင္ တရား၀င္လင္မယား မေျမာက္ဘူး။ (ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ လင္မယားမဟုတ္ဘူး)
 ဟိႏၵဴဘာသာဝင္၊ အစၥလမ္ဘာသာဝင္မ်ားအတြက္လည္း၊ ဘာသာေရး အခန္းအနားလိုပါတယ္။ လူအမ်ားေရွ႕မွာ လင္မယား ျဖစ္ရန္ကမ္းလွမ္းျခင္း၊ လက္ခံျခင္း၊ သေဘာတူညီျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၾကရပါတယ္။ ဒါမွတရားဝင္လင္မယားေျမာက္ပါ တယ္။ (ကေလးဘယ္ႏွစ္ေယာက္ရရ - လင္မယား မဟုတ္ဘူး)
 ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္ ေယာက်ာ္းနဲ႔မိန္းမအၾကား၊ လက္ထပ္တဲ့ အခန္းအနားလည္း မလုပ္ခဲ့၊ စာခ်ဳပ္စာတမ္းလည္း မလုပ္ခဲ့ဘဲ ေပါင္းသင္းခဲ့တယ္။ တစ္ေယာက္ေယာက္ေသဆံုးသြားရင္၊ ကြဲကြာသြားရင္ လင္မယားျဖစ္ခဲ့ပါတယ္ဆိုၿပီး (ေျပာဆို၊ တရားစြဲ) အခြင့္အေရးေတာင္းတဲ့ အမႈေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။
ဥပမာ ။ ။
 ၁။ အိမ္ရွင္အပ်ိဳႀကီး ေသတယ္။ ၿခံအလုပ္သမားေမာင္တုတ္က သူနဲ႔ဒီမိန္းမႀကီး လင္မယားျဖစ္ေနတာၾကာၿပီ။ သူဟာ လင္ေယာက်ာ္း ပါတဲ့။ သူပဲ မိန္းမအေမြကို ရထိုက္တယ္တဲ့။
 ၂။ မုဆိုးဖို ပြဲစားႀကီးေသတယ္။ အိမ္ေဖာ္မိေအးက သူနဲ႔ဘဘႀကီး လင္မယားျဖစ္ေနတာၾကာၿပီတဲ့။ သူအေမြရထိုက္တယ္ တဲ့။
 ၃။ ေကတီဗြီက မိန္းကေလးက၊ သူ႔ဆီညညလာေနတဲ့ အကိုႀကီးနဲ႔လင္မယားျဖစ္ေနတာၾကာၿပီတဲ့။ အိမ္တစ္လံုးငွားေပးၿပီး ေပါင္းေနတာတဲ့။ အခု သူ႔မိန္းမႀကီးက ပိတ္ပင္ထားလို႔လာမေပါင္းေတာ့ဘူးတဲ့။ မယားအခြင့္အေရးရထိုက္ပါတယ္။
 ၄။ တကၠသိုလ္နားက ရပ္ကြက္က ေက်ာင္းသားေတြကို ထမင္းလေပး ေကၽြးတဲ့အိမ္ရွင္ သမီးေလးက၊ ထမင္းလေပးစားခဲ့ တဲ့ ေက်ာင္းသားေလးနဲ႔ လင္မယားျဖစ္ေနတာၾကာၿပီ။ အခုေတာ့အဲဒီေက်ာင္းသားက ဘြဲ႕ရၿပီး အရာရွိႀကီးျဖစ္ေနၿပီတဲ့။ ကၽြန္မရဲ႕ေယာက်ာ္းပါတဲ့။
 ၅။ ကၽြန္မက အ၀တ္ေလ်ာ္တဲ့မိန္းမပါ။ ႐ုံးအုပ္ / လူပ်ိဳႀကီး အဝတ္ေတြလာလာအပ္ရင္း၊ အိမ္မွာအိပ္အိပ္သြားတယ္။ အခု ႐ုံးအုပ္ႀကီးေသၿပီ။ ကၽြန္မ သူရဲ႕မိန္းမပဲ။ အေမြရခ်င္တယ္တဲ့။
တရား႐ုံးက
 ဒီလိုအမႈေတြမွာ ဒီေယာက်ာ္းနဲ႔ ဒီမိန္းမတို႔ လင္မယားဟုတ္/မဟုတ္ ျပႆနာကို (ယခင္ေဆာင္းပါးမွာတင္ျပခဲ့တဲ့) မွတ္ယူ ႏိုင္တဲ့ျဖစ္ရပ္မ်ား (သက္ေသခံအက္ဥပေဒပုဒ္မ - ၁၁၄)အရ ဆံုးျဖတ္ၾကရပါတယ္။ သဘာဝအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့အျဖစ္ အပ်က္/ ျဖစ္တတ္တဲ့ ဓမၼတာလမ္းစဥ္၊ လူသားတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူ/အမူအက်င့္နဲ႔ အမ်ားအားျဖင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့သေဘာကို တရား႐ုံးက ေကာက္ယူၿပီး ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။
 (၁၉၁ဝ)ခုႏွစ္က အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ (မမဲႏွင့္မေရႊမ)အမႈမွာ - ေယာက်ာ္းတစ္ေယာက္နဲ႔ မိန္းမတစ္ေယာက္တို႔ တရားဝင္အၾကင္လင္မယားဟုတ္/မဟုတ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို၊ ထိုသူႏွစ္ဦးတို႔ရဲ႕ (ျပဳမႈေနထိုင္ပံု၊ ေက်ာ္ေစာသတင္း)တို႔ကို အေျချပဳၿပီး ဆံုးျဖတ္ရမယ္လို႔ စီရင္ထံုးဖြဲ႕ခဲ့ပါတယ္။ ဥပေဒက်မ္းျပဳ ဆရာဦးေမေအာင္နဲ႔ ေဒါက္တာ ဧေမာင္တို႔က (အျပဳအမူ)နဲ႔ (ေက်ာ္ေစာသတင္း)ကို အေျချပဳတဲ့အခါ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို စိစစ္ရန္လိုတယ္လို႔ ၎တုိ႔ရဲ႕ ဥပေဒက်မ္းစာအုပ္မ်ားမွာ ေရးသားထားပါတယ္။
စပ္ဆိုင္တဲ့ အျပဳအမူနဲ႔ ေက်ာ္ေစာသတင္း Conduct and Reputation
၁။ ေယာက်ာ္းကျဖစ္ေစ၊ မိန္းမကျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ဦးစလံုးကျဖစ္ေစ သူ႔တို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ “လင္မယား” ဆိုၿပီး ဖြင့္ဟေျပာဆိုခဲ့ ဘူးသလား။
 (က) ဒါကၽြန္မရဲ႕ (က်ားက်ား)ပါ။
 (ခ ) ဒါကၽြန္ေတာ့္ (အမ်ိဳး သမီး)ပါ။ (ခ်စ္ခ်စ္ပါ) (အသဲေလး)ပါ။
 (ဂ ) ဒီလုိေက်ာ္ေစာသတင္းကို စိစစ္တဲ့အခါမွာ၊ ျမန္မာေတြဟာ  “မယား”  “ဇနီး” ဆိုတဲ့စကားကို တရားဝင္ လက္ထပ္ ထားတဲ့ မယားေရာ၊ လက္မထပ္ဘဲအတူေနတဲ့ မယားကိုပါ ေခၚေဝၚသံုးစြဲတတ္ပါတယ္။ ဒါကိုသတိထားၿပီး စိစစ္ရပါ တယ္။ (အျပာအဆိုသတိထားပါ)
၂။ ၎တို႔အတူေနခဲ့သလား။
 (က) သဘာဝအားျဖင့္ မိန္းမတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ေယာက်ာ္းမဟုတ္တဲ့ သူစိမ္းတစ္ဦးတစ္ေယာက္နဲ႔အတူ၊  ႏွစ္ေယာက္ ထဲ၊ တစ္အိမ္ထဲမွာ မေနသင့္ဘူူး၊ မသင့္ေလ်ာ္ဘူးတဲ့၊ ဒါအေရးႀကီးတယ္တဲ့။ (မလႈိင္ႏွင့္မေရႊမ)
 (ခ ) အတူမေနဘဲ သီးျခားေနထိုင္လို႔လည္း လင္မယားမဟုတ္ဘူးလို႔ တစ္ထစ္ခ်မေကာက္ယူသင့္ဘူးတဲ့။ (မၾကြယ္ႏွင့္ မသီတာအမႈ)
 (ဂ ) ေယာက်ာ္းတစ္ေယာက္နဲ႔မိန္းမတစ္ေယာက္တို႔ဟာ အိမ္တစ္အိမ္ထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လင္မယားအျဖစ္ အတူ ေနၾကၿပီး မိတ္ေဆြမ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးမ်ားကလည္း လင္မယားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳထားၾကရင္၊ သူ႔တို႔ဟာ တရားဝင္လင္ မယားအျဖစ္ရည္ရြယ္ၿပီး ေပါင္းသင္းေနထိုင္ခဲ့တယ္လို႔ မွတ္ယူရမယ္တဲ့။ (ဖိုးလမ္းအမႈ - ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံ)
၃။ တစ္ဦးကတစ္ဦးကိုေသာ္၎၊ အျခားသူမ်ားကိုေသာ္၎၊ လင္မယားတို႔ကဲ့သို႔ ျပဳမူဆက္ဆံသလား။
 (က) အလုပ္သြားကာနီး (အာဘြား)ေပးေလ့ရွိသလား။
 (ခ ) ဧည့္သည္ေရွ႕မွာ ေယာက်ာ္းကမိန္းမကို  ဖက္ဖူးသလား။
 (ဂ ) စာဖတ္သူမ်ား ကိုယ့္ဟာကိုယ္ျဖည့္စြက္စဥ္းစား ၾကပါကုန္။
၄။ ၎တို႔ဟာ ေဆြမ်ိဳး၊ မိတ္ေဆြမ်ားထံကို အတူတကြ သြားလာလည္ပတ္သလား။
 (က) မေရာက္တာၾကာလို႔ ခင္ဗ်ားတို႔အိမ္ကို (က်ဳပ္တို႔)အလည္လာၾကတာပါ။
 (ခ ) ေျမးေတြသတိရလို႔ ဖိုးဖိုးတို႔ အလည္လာၾကတာ။
၅။ ဘုရား၊ ေက်ာင္းကန္၊ ဇရပ္၊ မ်ားမွာ အတူတကြသြားေရာက္သလား။ အတူတကြ အလွဴဒါန ျပဳသလား။
 (က) ပြဲစားႀကီး ဦးညိဳႏွင့္ မိေအးတို႔ အလွဴေငြက်ပ္ (၂၅ိ)။
 ( ခ ) ဘုရားသြားေက်ာင္းတက္၊ စိတ္တူကိုယ္တူ။
၆။ ေယာက်ာ္းကို၎၊ မိန္းမကို၎ တစ္ဖက္မွေဆြမ်ိဳးမ်ားက ဘယ္လိုဆက္ဆံၾကသလဲ။
 (က) အိမ္ေဖာ္မိေအးကို ပြဲစားႀကီးအမ်ိဳးေတြက ဘယ္လိုဆက္ဆံသလဲ။
 (ခ ) ၿခံေစာင့္ေမာင္တုတ္ကို အပ်ိဳႀကီးအမ်ိဳးေတြက ဘယ္လိုဆက္ဆံသလဲ။
၇။ သူတို႔ရဲ႕ ဆက္ဆံပံုက၊ (လူေရွ႕တစ္မ်ိဳး၊ ကြယ္ရာတစ္မ်ိဳး) တိတ္တိတ္ပုန္း (ပုန္းလွ်ိဳးကြယ္္လွ်ိဳး) ဆက္ဆံၾကတယ္လို႔ မိတ္ေဆြ၊ ေဆြမ်ိဳးမ်ားက ထင္မွတ္စရာရွိသလား။
 (က) လူေတြေရွ႕ေတာ့ ခတ္တည္တည္ဗ်။ (ေမာင္ႏွမသံုးဝမ္းကြဲတဲ့)
 (ခ ) လူကြယ္ရာမွာေတာ့ - x x x x x x (ဟီး - ဟီး)
၈။ ပစၥည္းခန္းမွာ ႏွစ္ဦးအတူ ပူးတြဲအသံုးျပဳသလား။
 (က) ဝင္ေငြ၊ ထြက္ေငြ အတူတူသံုးၾကသလား။ စီးပြားအတူလုပ္ၾကသလား။
 (ခ ) ကုတင္၊ ျခင္ေထာင္၊ အိုးခြက္၊ သြားပြတ္တန္၊ တဘက္၊ မုတ္ဆိပ္ရိပ္ဓါး။
၉။ တစ္ေယာက္ေသဆံုးခ်ိန္မွာ (အသုဘ)မွာ က်န္တစ္ေယာက္ရဲ႕ အျပဳအမူ။
 (က) တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ပဲ။ စိတ္မေကာင္းပါဘူးဗ်ာ / ရွင္တဲ့။
 (ခ) အမေလးဘဘႀကီးရဲ႕၊ က်မ ဘယ္သူနဲ႔ေနခဲ့ရမွာလဲ။ ေျပာခဲ့ပါအံုး။ (သိခ်င္လြန္းလို႔)
 ( ဂ) ငိုရင္း တက္သြားတယ္တဲ့ေတာ့။
၁၀။ မိန္းမနဲ႔ ၎ရဲ႕ မိဘမ်ားအဆင့္အတန္း၊ အက်င့္စာရိတၱ။
 (က) မိေအးက ရြာမွာတစ္ေကာင္ၾကြက္၊ မိဘေဆြမ်ဳိးမရိွဘူးတဲ့။
 (ခ ) သူ႔မိဘေတြက ရြာမွာသူရင္းငွားတဲ့၊ မိေအးပို႔ေပးတဲ့ လခေလးကို ေမွ်ာ္ၿပီးစားေနၾကတာတဲ့။
 (ဂ ) မိန္းကေလးက အရင္ကလိုင္းထဲကတဲ့။ အကိုႀကီး တကယ္လာတာတဲ့။
 (ဃ) မိန္းကေလးက အရင္လူ(၂)ေယာက္ဆီက ေလ်ာ္ေၾကးရဖူးတယ္တဲ့။
 ဒီအခ်က္ေတြကို ေထာက္ထားၿပီး ေယာက်္ားတစ္ေယာက္နဲ႔ မိန္းမတစ္ေယာက္တို႔ တရားဝင္လင္မယားျဖစ္၊ မျဖစ္ဆံုးျဖတ္ ၾကရပါတယ္။ (မေအးႏွင့္ေမာင္ဆႏၵ) (မလိႈင္ႏွင့္မေရႊမ) (၁၈၉၂)။
(အတိုမွတ္ - ေျပာ / ေန/ ျပဳ / လည္/ လွဴဘြယ္/ ေဆြမ်ိဳး/ ပုန္းလွ်ိဳး/ ပစၥည္း/ ေသၿပီး/ အဆင့္အတန္း)တဲ့။
ကိုျဖဴ ။ ။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ၊ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ျခင္း မျပဳဘဲ ေယာက်္ားနဲ႔ မိန္းမစိတ္တူ၊ သေဘာတူ၊ ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ အတူေပါင္းသင္း ေနထိုင္ၾကတာေတြရွိတယ္ဆရာ။ (Living Together) ဆိုၿပီး (LT) ေခၚေနၾကတယ္။ ျမန္မာလူမ်ိဳး၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအတြက္ ဒီလိုေနထိုင္ၾကတာေတြကို “ျမန္မာ့ဓေလ့ ထံုးတမ္း(စံ)အေနနဲ႔ ဥပေဒနဲ႔ညီညြတ္မႈရွိ/မရွိ ေျပာျပပါဆရာ။ (LT)ေတြကို တရားဝင္ လင္မယားလို႔ ေကာက္ ယူလို႔ ရသလားဆရာ။
ယူတီေက ။ ။ အခု (၂ဝ၁၅)ခုႏွစ္ တစ္လင္တစ္မယား ဥပေဒဆိုတာ (၃၁.၈.၂ဝ၁၅)ေန႔က ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ျပဌာန္းလိုက္ၿပီ။ အျခားဘာသာေတြရဲ႕ ဥပေဒ၊ ျမန္မာ့ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒ၊ တစ္လင္တစ္မယားဥပေဒနဲ႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ(စံ) (ျပဌာန္းခ်က္)ေတြနဲ႔ ညိႇႏႈိင္းၿပီး ေျပာရလိမ့္မယ္ထင္တယ္။ ေနာက္ေဆာင္းပါး မွာ အက်ယ္တဝင့္ ေဆြးေႏြးပါမယ္။
UTK (မဟာဝိဇၨာ၊ သိပၸံ၊ ဥပေဒ)
Lawyer U Tun Kyi