သတင္းေထာက္မ်ားႏွင့္ အယ္ဒီတာမ်ား စာေရးရာတြင္ ၾကံဳရသည့္ ျပႆနာမ်ား

သတင္းေထာက္မ်ားႏွင့္ အယ္ဒီတာမ်ား စာေရးရာတြင္ ၾကံဳရသည့္ ျပႆနာမ်ား

အဓိပၸာယ္မေပၚေသာ နိဒါန္း- သတင္းသည္ မည္သည့္အေၾကာင္းအရာျဖစ္ေၾကာင္း မေဖာ္ျပႏုိင္သည့္ နိဒါန္းမ်ဳိးျဖစ္သည္။ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေသာ ရႈေထာင့္ျဖင့္ သတင္းနိဒါန္းကို တည္ေဆာက္ရမည္။

မွ်တမႈ-- ေရးသားမႈသည္ မွ်တမႈရွိရဲ႕လား။ ေဝဖန္ခံရေသာ လူမ်ား/အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား ျပန္လည္တုန္႔ျပန္ ေခ်ပခြင့္ ျပဳထားသလား။

ဥပေဒေၾကာင္းအရ အႏၱရာယ္မ်ား-- မိမိတို႔က တစ္စံုတစ္ေယာက္ကို စြပ္စြဲေရးသားေနသလား။

ေနာက္ခံပံ့ပိုးမႈ ေပးမထားေသာ နိဒါန္း-- နိဒါန္းတြင္ ေရးသားထားေသာအေၾကာင္းအရာသည္ စာကိုယ္ပိုဒ္ထဲတြင္ ပံ့ပိုးထားျခင္း ရွိ၊ မရွိကို စစ္ေဆးပါ။ အားေကာင္း၊ ျပတ္သားသည့္ ကိုးကားေျပာဆိုမႈမ်ား ပါဝင္ရမည္။

အေျဖမပါေသာ ေမးခြန္းမ်ား-- ေရးသားထားေသာအေၾကာင္းအရာတြင္ ေမးခြန္းမ်ားေမးထားၿပီး အေျဖမ်ားကို ေဖာ္ျပမထားပါက သတင္းေထာက္အား ျပန္လည္ေမးျမန္းပါ။ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ယခုအဆင့္တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပေပးရန္ လိုအပ္သည္။ ဥပမာ လုိက္ပါလာေသာ ခရီးသည္ မည္မွ်ရွိသည္ကို ရွင္းလင္းေအာင္ ေဖာ္ျပရမည္။

သတင္းရင္းျမစ္ႏွင့္ဆုိင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား-- မိမိတို႔အေနျဖင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ကို မည္ကဲ့သုိ႔ ရရွိခဲ့ေၾကာင္း ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပထားသလား။

ရႈပ္ေထြးေနသည့္ အခ်က္အလက္မ်ား-- အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ အမ်ားအျပားကို ေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ စာဖတ္သူကို ႐ႈပ္ေထြးသြားေစၿပီး သတင္းအရွိန္ကို အဟန္႔အတားျဖစ္ေစသည္။ လူပုဂၢိဳလ္၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အမည္မ်ား၊ ဂုဏ္ထူးဝိေသသအရွည္မ်ားကို အေပၚပိုင္း စာပိုဒ္မ်ားတြင္ အသံုးျပဳျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။ ပထမဆံုး ကိုးကားခ်က္အေနျဖင့္ သတင္းအေၾကာင္းအရာတြင္ အဓိကပါဝင္သူမ်ားအား အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပႏုိင္သည္။ (‘႐ူရီတန္နီ ျပည္သူ႔ဒီမိုကရက္တစ္ တရားမွ်တေရးပါတီ’ ဟု မေရးဘဲ ‘အႀကီးဆံုး အတုိက္အခံပါတီ’ ဟု ေရးသားရမည္။ အေသးစိတ္အခ်က္ကို ေနာက္ပုိင္းတြင္ ေဖာ္ျပရမည္။

မ်ားျပားေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ား-- ဝင္ေငြမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားတြင္ ကိန္းဂဏန္း အမ်ားအျပား ပါဝင္တတ္သည္။ အဓိက ကိန္းဂဏန္းမ်ား လိုအပ္ေသာ္လည္း သတင္းဆိုလိုရင္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္အထိ ကိန္းဂဏန္းအမ်ားအျပားကို မထည့္ရ။

ရွင္းလင္းျပတ္သားမႈ-- သတင္းျဖစ္စဥ္မ်ားအတြင္း ေနရာႏွင့္ အခ်ိန္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ၾကားျဖတ္ထည့္သြငး္ ေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ သတင္းအား ႐ႈပ္ေထြးသြားေစႏုိင္သည္။ စတင္ေဖာ္ျပသည့္ ေနရာ၊ အခ်ိန္မွ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို အစဥ္လိုက္အတုိင္း ေဖာ္ျပသြားပါ။

႐ႈပ္ေထြးေသာ အမည္မ်ား-- လူ သုိ႔မဟုတ္ အဖြဲ႔အစည္း အမည္တစ္ခုကို ေခၚေဝၚရာတြင္ အခက္အခဲ ၾကံဳေတြ႔ရတတ္သည္။ မိမိအေနျဖင့္ မေသခ်ာပါက အင္တာနက္အသံုးျပဳကာ ဂူဂဲလ္ သို႔မဟုတ္ အစိုးရ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားသည့္ အမည္မ်ားျဖင့္ စစ္ေဆးပါ။ အမည္တစ္ခုအား သတင္းတစ္ပုဒ္အတြင္း တစ္ႀကိမ္ႏွင့္တစ္ႀကိမ္ စာလံုးေပါင္း တူညီရန္ လိုအပ္သည္။ တစ္ႀကိမ္ေရးလွ်င္ တစ္မ်ဳိး ျဖစ္မေနေစရ။

ဘာျဖစ္တာလဲ-- ႏုိင္ငံ/ပုဂၢိဳလ္/အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုခုသည္ ဘာျဖစ္ေၾကာင္းကို မရွင္းလင္းပါက ေရးသားထားသည့္ အေၾကာင္းအရာကို မည္သူမွ် ဖတ္မည္မဟုတ္ေပ။ ယင္းကဲ့သို႔ မျဖစ္ေစရန္ သတင္းကို ရွင္းလင္းေဖာ္ျပသည့္ အဓိကစာပိုဒ္တစ္ခုကို ထည့္သြင္းေပးရသည္။

အဓိပၸာယ္အမ်ဳိးမ်ဳိးေဆာင္ျခင္း-- သတင္းတစ္ခု၏ အေရးႀကီးေသာအေၾကာင္းအရာသည္ ရွင္းလင္းမႈျဖစ္သည္။ ရွင္းလင္းမႈမရွိေသာ၊ ႏွစ္ႀကိမ္ျပန္ဖတ္ရန္လိုေသာ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုသည္ စာဖတ္သူအား စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစသည္။ ႐ႈပ္ေထြးေသာ ဝါက်တစ္ခုကို ႏွစ္ခုခြဲပစ္ျခင္းျဖင့္ ပိုမိုရွင္းလင္းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္သည္။

အသံုးအႏႈန္း အေဟာင္းမ်ား-- စိတ္ထဲကို ပထမဆံုးဝင္လာသည့္ အသံုးအႏႈန္းေဟာင္းမ်ားကို ေရွာင္ရွားပါ။ ပိုမိုသစ္လြင္ေသာ၊ ရွင္းလင္းေသာ၊ ႐ိုးရွင္းေသာ အသံုးအႏႈန္းကို စဥ္းစားပါ။

ခံစားခ်က္ပါေသာ စကားလံုးမ်ား-- အႏႈတ္သေဘာသက္ေရာက္သည့္ စကားလံုးမ်ားကို အမ်ားအျပား သံုးစြဲျခင္း ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ claim ဟု သံုးစြဲမႈသည္ ေသခ်ာမႈမရွိေသာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈကို ေဖာ္ျပၿပီး၊ regime သည္ အာဏာရွင္အစိုးရဟုု သေဘာသက္ေရာက္ေစသည္။ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားဟု သံုးစြဲျခင္းမရွိဘဲ ၎တို႔ လုပ္ေနသည့္အရာမ်ားကိုသာ ေဖာ္ျပပါ။

သဒၵါဖြဲ႔စည္းမႈတစ္ခုတည္းအေပၚတြင္သာ ဖက္တြယ္ထားရန္ မလို -- သဒၵါမွန္ကန္မႈသည္ မည္သည့္ အေၾကာင္းအရာျဖစ္ ေနသည္ကို စာဖတ္သူအေနျဖင့္ သိရွိသြားေစႏုိင္သည္။ ဘာသာစကားအမ်ားအျပားတြင္ နာမ္၊ နာမဝိေသသန အစရွိသည္တို႔သည္ ေျပာဆိုသည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားတြင္ မည္သူက မည္သူ႔ကို ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း သိရွိေစသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္မူ ဝါက်ဖြ႔ဲစည္းမႈႏွင့္ အေၾကာင္းအရာျဖစ္စဥ္ တို႔အေပၚတြင္ အဓိကထားသည္။

စာလံုးေပါင္း-- စာလံုးေပါင္း မေသခ်ာပါက သတ္ပံုက်မ္းျဖင့္ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးပါ။

နရီႏွင့္ အသံအတက္အက်-- အေလာသံုးဆယ္ ေရးသားရန္မလိုသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားတြင္ စာဖတ္သူစိတ္ဝင္စားမႈရွိေစရန္ ဝါက်အတိုအရွည္ႏွင့္ စာပိုဒ္မ်ားကို အေျပာင္းအလဲလုပ္ပါ။

အဖိအေဖာ့-- ေပါ့ေပ့ါပါးပါး မဟုတ္လြန္းသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ား ေရးသားရာတြင္ အရွိန္အနိမ့္အျမင့္ ေရးသားရမည္။

ေနာက္ဆံုးအၾကံျပဳခ်က္-- မည္သည့္အရာကို လုပ္ေဆာင္သည္ျဖစ္ေစ သတင္းေခါင္းစဥ္၊ နိဒါန္း၊ ေန႔စြဲႏွင့္ ရက္သတၱပတ္မ်ားကို ျပန္လည္စစ္ေဆးရမည္။ အေပၚဆံုးတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားအား ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ခ်က္ေပးရျခင္းသည္ ရွက္စရာအေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္။

ေနာက္ဆံုးရဓာတ္ပံုမ်ား

ဆက္လက္ၾကည့္ရႈရန္
ဘေလာ့ဂ္ပို႔စ္္မ်ား
အသက္ဝင္လာတဲ့ ရန္ကုန္ည

ေရးသားသူ - Myanmar Now
ေစ်းကြက္ထဲက ျပန္ေၾကာ္ဆီ၊ ေရာေႏွာဆီ

ေရးသားသူ - သက္ထားေဆြ/ဧရာဝတီ
ဆက္လက္ၾကည့္ရႈရန္
Thomson Reuters Foundation
© 2016 Myanmar Now | သံုုးစြဲမွႈစည္းကမ္းခ်က္

ယခုအင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ သေဘာထားအျမင္မ်ားသည္ Thomson Reuters ေဖာင္ေဒးရွင္းအား ကိုယ္စားမျပဳသကဲ့သို႔၊
ေဖာင္ေဒးရွင္း၏ အာေဘာ္မ်ားလည္း မဟုတ္ေၾကာင္း အသိေပးအပ္ပါသည္။