အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူအခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူအခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း

အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ ့အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း( Human Right Declaration) ကို ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလ(၁၀)ရက္ေန ့တြင္ စတင္ ျပ႒ာန္း ခဲ့ပါတယ္။ လူ ့အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းကို အစြဲျပဳျပီး နွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလ(၁၀)ရက္ေန ့ဟာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ ့အခြင့္အေရးေန ့ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို လူ ့အခြင့္အေရး နဲ ့ ပတ္သက္ျပီး စာခ်ဴပ္ တည္ရွိလာတာဟာ လူသားတုိင္းရဲ ့မိမိတို ့ ပိုင္ဆိုင္ရမယ့္ ရွိကို ရွိရမယ့္ အခြင့္အေရး ေတြကို သိရွိနားလည္ေစျပီး ေတာင္းဆုိတတ္လာေစဖို ့ပါ။ လူ ့အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းမွာ အခ်က္ေပါင္း (၃၀) ပါရွိျပီး ဘယ္နုိင္ငံမဆို ကုလသမဂၢပဋိညာဥ္ စာတမ္းမွာ လက္မွတ္ေရးထုိးလုိက္တာနဲ ့ လူ ့အခြင့္အေရး ေတြကိုပါ သူ ့နုိင္ငံအတြင္းမွာ ရွိတဲ့ နုိင္ငံသားတုိင္းကို ေပးရမယ့္ တာ၀န္ ရွိပါတယ္။ ဒီ လူ ့အခြင့္အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းကို ကုလသမဂၢပဋိညာဥ္ စာတမ္းမွ တစ္ပါး အျခားမည္သည့္ စာခ်ဴပ္ သေဘာတူညီခ်က္ကမွ လႊမ္းမုိး ပယ္ရွားလို ့မရပါဘူး။လူ႕ ့အခြင့္အေရး အခ်က္ေတြကို အဓိကအားျဖင့္ Civil and Political Rights နဲ ့ Economics, Social and Culture Rights ဆုိျပီး ခြဲျခားထားပါတယ္။
Civil and Political Rights (နုိင္ငံသားနွင့္ နိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ)
၁) အသက္ရွင္ရပ္တည္ခြင့္၊လြတ္ေျမာက္ခြင့္၊လံုျခံဳခြင့္
၂) တရားဥပေဒေရွ ့ေမွာက္တြင္ တန္းတူညီမွ်မွု
၃) တရားမွ်တေသာ လူအမ်ားၾကားနာခြင့္နွင့္ အျပစ္မရွိေၾကာင္း အယူခံတင္ခြင့္
၄) လြတ္လပ္စြာ လွုပ္ရွားသြားလာခြင့္
၅) လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚ၊စဥ္းစား၊ကိုးကြယ္ခြင့္
၆) လြတ္လပ္စြာ စုေ၀းခြင့္နွင့္ အဖြဲ ့အစည္းထူေထာင္ခြင့္
၇) ကြ်န္ျပဳခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္
၈) ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ နွိပ္စက္အျပစ္ေပးမွုမ်ိဴးျဖင့္ ဆက္ဆံျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္
၉) တရားမဲ့ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ခ်ဴပ္ေနွာင္ျခင္းနွင့္ ျပည္ပသို ့တိမ္းေရွာင္မွုတို ့မွ ကင္းလြတ္ခြင့္တို ့ ျဖစ္ျပီး
Economics, Social and Cultural Rights ( စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးနွင့္ ယဥ္ေက်းမွုဆုိင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ား)
၁) နုိင္ငံသားျဖစ္ခြင့္
၂) လက္ထပ္ထိမ္းျမားခြင့္
၃) ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆုိင္ခြင့္
၄) မိမိတုိင္းျပည္ဧ။္ အစိုးရအဖြဲ ့တြင္ ပါ၀င္လွုပ္ရွားေဆာင္ရြက္ခြင့္
၅) အလုပ္လုပ္ခြင့္၊ ညီမွ်ေသာ အလုပ္အတြက္ ညီမွ်ေသာ လုပ္ခ ခံစားခြင့္
၆) အပန္းေျဖအနားယူခြင့္
၇) လံုေလာက္ေသာ ေနထုိင္မွုနွင့္ ပညာသင္ၾကားမွုအဆင့္အတန္းရရွိခြင့္
၈) အလုပ္သမား သမဂၢ ဖြဲ ့စည္းခြင့္၊ ပါ၀င္ခြင့္
၉) အသက္အႏၱရာယ္ စိုးရိမ္ေသာအခါ ခိုလွဳံခြင့္ ေတာင္းခံပိုင္ခြင့္စသျဖင့္ အၾကမ္းျဖင္း ခြဲျခားသိရွိနုိင္ပါတယ္။
အထက္ပါ လူ ့အခြင့္အေရး အခ်က္မ်ားဟာ စံတစ္ခုအျဖစ္သာ ရွိျပီး ဥပေဒတစ္ခု အျဖစ္ မဟုတ္ပါ။ က်င့္၀တ္သိကၡာဆုိင္ရာ လုပ္ထံုးဥပေဒ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။လူတုိင္းအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အရာေတြ အျပည့္အစံုပါရွိတဲ့ စံတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဆုိပါ လူ ့အခြင့္အေရးေၾကျငာစာ တမ္းကို လူ ့ အခြင့္အေရး ဖြံ ့ျဖိဳးတိုးတတ္မွုနွင့္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မွုတုိ ့အတြက္ နုိင္ငံတကာက အသိအမွတ္ ျပဳထားရပါတယ္။ နုိင္ငံေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက လက္ခံက်င့္သံုးေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
လူ ့အခြင့္အေရး ေၾကျငာစာတမ္း အျပည့္အစံုကိုေတာ့ http://www.un.org/en/documents/udhr/ မွာ သြားေရာက္ ဖတ္ရွုနုိင္ပါတယ္။
၁) လူတုိင္းလူတုိင္း လြတ္လပ္မွုရွိၾကျပီး တန္းတူညီမွ် ဆက္ဆံသင့္သည္။
၂) အသားေရာင္၊လိင္၊ကိုးကြယ္သည့္ဘာသာ၊ဘာသာစကား ကြဲျပားေသာ္လည္း လူသားတို ့တြင္ တန္းတူညီမွုရွိသည္။
၃) လူတုိင္းလူတုိင္း အသက္ရွင္ခြင့္ရွိျပီး လြတ္လပ္စြာနွင့္ လံုျခံဳစြာ ေနထုိင္နုိင္ခြင့္ရွိသည္။
၄) မည္သည့္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ က်ြန္အျဖစ္ ေရာင္း၀ယ္ျခင္း၊ ဆက္ဆံျခင္း မရွိေစရ။
၅) မည္သည့္တစ္ဦးတစ္ေယာကိုမွ နွိပ္စက္ျခင္း၊ အနာတရျဖစ္ေစျခင္း ျပဳလုပ္ခြင့္မရွိ။
၆) လူတုိင္းလူတုိင္း တရားဥပေဒေရွ ့ေမွာက္တြင္ တန္းတူညီမွ်မွုရွိသည္။
၇) လူတုိင္းအတြက္ တရားဥပေဒသည္ ေက်ာသားရင္သားမခြဲဘဲ တေျပးညီ ဆက္ဆံရမည္။
၈) လူတုိင္းလူတုိင္း ၄င္းတုိ ့ဧ။္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားျခင္းမခံရသည့္အခါ ဥပေဒဧ။္ အကူအညီ ကိုေတာင္းခံပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၉) မည္သူ ့ကုိမွ မတရားဖမ္းဆီးျခင္း၊တုိင္းျပည္မွ နွင္ထုတ္ျခင္း မျပဳရ။
၁၀) လူတုိင္းလူတုိင္း တရားမွ်တျပီး လူအမ်ားၾကားနာနုိင္ေသာ တရားစီရင္မွုကို ခံစားခြင့္ရွိသည္။
၁၁) လူတစ္ေယာက္အေပၚ အျပစ္ရွိသည္ဟု ခုိင္လံုေသာ စီရင္ခ်က္မခ်မျခင္း ထုိသူသည္ အျပစ္မရွိဟုယူဆရမည္။
၁၂) မည္သူတဦးတစ္ေယာက္မွ မေကာင္းေသာရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖင့္ တျခားသူဧ။္ အိမ္တြင္းသို ့၀င္ေရာက္ျခင္း၊စာမ်ားေဖာက္ဖက္ျခင္း၊ အေနွာင့္အယွက္ေပးျခင္း လုပ္ခြင့္မရွိ။
၁၃) လူတုိင္းလူတုိင္း လြတ္လပ္စြာ လွုပ္ရွားသြားလာခြင့္ရွိသည္။
၁၄) မတရားအျပစ္ေပးခံရေတာ့မည့္ အေျခအေနမ်ိဴးေရာက္ေနလွ်င္ မည္သူမဆို အျခားနုိင္ငံတစ္နုိင္ငံသုိ ့သြားေရာက္၍ ခုိလွံဳခြင့္ ေတာင္းခံပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၁၅) လူတုိင္းလူတုိင္းနုိင္ငံတနုိင္ငံတြင္ နုိင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရွိသည္။ သူဧ။္ ဆႏၵအရ အျခားနုိင္ငံဧ။္ နုိင္ငံသားအျဖစ္ကိုလည္း ခံယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၁၆) လူတုိင္းလူတုိင္း လက္ထပ္ထိမ္းျမားပိုင္ခြင့္နွင့္ မိသားစုဘ၀ ထူေထာင္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၁၇) လူတုိင္းလူတုိင္း ကိုယ္ပိုင္ ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆုိင္ခြင့္ရွိသည္။
၁၈) လူတုိင္းလူတုိင္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ခြင့္ရွိျပီး မိမိဆႏၵရွိပါက အျခားဘာသာသို ့လည္းကူးေျပာင္းပုိင္ခြင့္ရွိသည္။
၁၉) လူတုိင္းလူတုိင္း မိမိတို ့ယူဆခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပခြင့္ရွိျပီးစ သတင္းမ်ားကိုရယူတင္ျပပိုင္ခြင့္လည္း ရွိသည္။
၂၀) လူတုိင္းလူတုိင္း ျငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းျဖင့္ လွုပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနေသာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားသို ့၀င္ေရာက္နုိင္ခြင့္ရွိသည္။
၂၁) လူတုိင္း မိမိတုိင္းျပည္ဧ။္ အစိုးရကို မိမိဆႏၵျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂၂) လူတိုင္းလူတုိင္း လူမွုဘ၀ ဖူလံုေရးခံစားခြင့္ရွိၾကျပီး မိမိတို ့ဧ။္ အတတ္ပညာမ်ား တိုးတတ္ေစမည့္အခြင့္အလမ္းမ်ားကိုလည္း ခံစားခြင့္ရွိသည္။
၂၃) လူတိုင္းလူတုိင္းသည္ စိတ္ခ်လံုျခံဳေသာ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ လစာျဖင့္အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အလုပ္သမား သမဂၢမ်ားသို ့၀င္ေရာက္ခြင့္ ရွိသည္။
၂၄) လူတုိင္းလူတုိင္းသည္ အပန္းေျဖ အနားယူခြင့္ရွိသည္။
၂၅) လူတုိင္းလူတုိင္း လံုေလာက္ေသာ လူေနမွုအဆင့္အတန္းနွင့္ ဖ်ားနာကပါက ေဆးကုသမွု ခံယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂၆) လူတုိင္းလူတုိင္းသည္ ပညာ သင္ၾကားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂၇) လူတိုင္းလူတုိင္း မိမိပတ္၀န္းက်င္ အသိုင္းအ၀ုိင္းဧ။္ ယဥ္ေက်းမွုဘ၀တြင္ ပါ၀င္ခြင့္ရွိသည္။
၂၈) လူတုိင္းလူတုိင္း ယခုေဖာ္ျပပါ အခြင့္အေရးမ်ား ထြန္းကားေစရန္အတြက္ လုိအပ္ေသာ အခ်က္မ်ားကို ေလးစားရမည္။
၂၉) လူတုိင္းသည္ အျခားသူမ်ားဧ။္ အခြင့္အေရးမ်ား၊ သူတုိ ့ဧ။္ ပတ္၀န္းက်င္အသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ား၊အမ်ားပိုင္ဆုိင္မွုမ်ားကို ေလးစားရမည္။
၃၀) ယခု ေၾကညာစာတမ္းပါ အခ်က္မ်ားကို မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ ခ်ိဴးေဖာက္ျခင္းမျပဳရ။
HRDU (လူ ့အခြင့္အေရးမွတ္တမ္းတင္႒ာန)Universal Declaration of Human Rights